Trước đó, Chương trình Blue Ocean – Blue Foods được ra mắt vào ngày 06/07/2024, với sự điều phối của Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng và Khai thác Thủy sản Bền vững (ICAFIS) - Hội Thủy sản Việt Nam phối hợp cùng Công ty TNHH Japi Foods. Chương trình với ý nghĩa xây dựng bể chứa Cac-bon cho ngành thủy sản và đồng thời thúc đẩy xu hướng sản xuất và tiêu dùng xanh. Một trong những mục tiêu quan trọng của chương trình là gắn kết chương trình ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị doanh nghiệp) trong bảo vệ môi trường biển “Blue Ocean” và thúc đẩy liên minh thực phẩm thủy sản có trách nhiệm “Blue Foods Alliance” nhằm huy động sự tham gia của các doanh nghiệp; gắn kết doanh nghiệp với các bên trong chuỗi giá trị rong biển. Với những giá trị đó, Trung tâm ICAFIS quyết định tổ chức hội thảo “Khép kín chuỗi rong biển giá trị cao” vào ngày 25 tháng 10 năm 2024.
Các tổ chức, cá nhân tham gia chuỗi liên kết này gồm: (1) Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thủy sản bền vững – Hội Thủy sản Việt Nam với vai trò là đơn vị điều phối chung các hoạt động trong chương trình Blue Ocean – Blue Foods, tham gia giám sát, hỗ trợ các bên tham gia trong chuỗi liên kết hoạt động hiệu quả và chặt chẽ. (2) Công ty TNHH JapiFoods là đơn vị thu mua các nguyên liệu rong từ các vùng nguyên liệu trồng của người nông dân/ hợp tác xã/ đơn vị cung ứng nguyên liệu và chế biến thành phẩm các sản phẩm chiết xuất từ rong. (3) Chi cục Thủy sản thành Phố Hải Phòng với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước sẽ hỗ trợ cùng Trung tâm ICAFIS đồng hành và hỗ trợ bà con về kỹ thuật, quy trình trồng rong và giám sát quá trình thực hiện liên kết với doanh nghiệp thu mua/ chế biến. (4) Công ty cổ phần tập đoàn Trường Phát STP với vai trò là doanh nghiệp với nhiều năm kinh nghiệm trong việc thử nghiệm và phát triển trồng rong, sẽ là đơn vị cung ứng nguồn giống rong và cung cấp nguyên liệu rong cho doanh nghiệp chế biến/ thu mua. (5) Người trồng rong – tại Thành phố Hải Phòng, là người sản xuất và xây dựng vùng nguyên liệu rong và phát triển thành vùng giống rong, để cung cấp nguyên liệu cho doanh nghiệp chế biến/ thu mua.
Theo kế hoạch dự kiến, mở đầu chương trình hội thảo, ông Đinh Xuân Lập (Phó Giám đốc ICAFIS) sẽ giới thiệu về Liên kết chuỗi khép kín rong biển. Sau đó, sẽ có các bài phát biểu từ đại diện Chi cục Thủy sản thành phố Hải Phòng, đại diện người trồng rong tại Hải Phòng, các nhà phân phối rong biển và chế phẩm từ rong biển, lãnh đạo Công ty TNHH JapiFoods, Tập đoàn Trường Phát STP… Đặc biệt tại cuộc hội thảo “Khép kín chuỗi rong biển giá trị cao”, tất cả các bên tham gia chuỗi sẽ cùng nhau ký kết biên bản chuỗi liên kết rong biển.
Thực tế đã chứng minh: Sản xuất các sản phẩm theo chuỗi giá trị liên kết là hướng đi bền vững, giúp nâng cao hiệu quả, tăng thu nhập cho người sản xuất. Đây cũng là tiền đề bảo đảm cho các chủ thể tham gia trong chuỗi giá trị chia sẻ quyền lợi, trách nhiệm và đầu tư có hiệu quả. Để tạo nên một chuỗi giá trị sản phẩm có hiệu quả cao, các đối tượng tham gia trong chuỗi phải có sự phối hợp đồng đều và chặt chẽ với nhau, đặc biệt là liên kết giữa doanh nghiệp và người nông dân.
TS Trần Đình Luân – Cục trưởng Cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết: “Mấy năm trước, chúng ta mời chuyên gia Nhật Bản đến Việt Nam để nói về tiềm năng, lợi thế phát triển rong biển và đó là khởi đầu để phát triển ngành rong Việt Nam. Hiện là thời điểm để chúng ta phát triển ngành rong được tốt hơn, tuy nhiên việc phát triển rong biển phải gắn với chuỗi liên kết để làm sao giữa các thành viên trong chuỗi có đời sống tốt, có hiệu quả kinh tế và đóng góp chung cho phát triển bền vững”.
Trong hơn 10 năm trở lại đây, rong biển Việt Nam được phát triển rộng rãi. Tuy nhiên việc nuôi trồng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm này vẫn theo hình thức tự phát, chưa hình thành liên kết chuỗi nên giá rong nguyên liệu còn thấp và rất bấp bênh.
JapiFoods - Đơn vị tiên phong gắn kết, đã cùng với ICAFIS, Hội Thuỷ sản Việt Nam thúc đẩy chương trình “Blue Ocean – Blue Foods” hướng tới xây dựng bể chứa carbon ngành thuỷ sản, mục tiêu trong 3 năm tới chương trình có thể hỗ trợ người dân ven biển trồng được khoảng 1000 ha rong biển. Để làm được điều này cần phải có giải pháp kết hợp, bao gồm: Phát triển sản phẩm giá trị cao gắn với nhu cầu thị trường - yếu tố KÉO. Liên kết chuỗi giá trị gắn với vùng trồng của người dân, doanh nghiệp để cùng chia sẻ, lợi ịch và giá trị, từ đó người dân mới sẵn lòng trồng và phát triển rong - yếu tố ĐẨY.
Ông Đinh Xuân Lập – Phó Giám đốc ICAFIS, Hội Thuỷ sản Việt Nam chia sẻ “Trong 10 năm vừa qua, ICAFIS đã có kinh nghiệm trong thúc đẩy chuỗi giá trị ngành hàng thuỷ sản bao gồm tôm, nghêu, hàu, cá tra… Tuy nhiên, việc thúc đẩy liên kết chuỗi là việc không hề dễ, nếu ở đó doanh nghiệp tham gia không thực sự đặt mục tiêu dài hạn, gắn với Chương trình ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị doanh nghiệp) và “Willing to pay” (sẵn sàng trả với giá tốt hơn cho người dân) thì liên kết này sẽ thiếu bền vững vì người dân sẽ không tình nguyện hợp tác.
Con đường xây dựng chuỗi giá trị khép kín giá trị cao không chỉ gói gọn trong câu chuyện của rong biển mà còn có thể là hướng mở cho cả các sản phẩm thủy sản khác. Nếu doanh nghiệp không bán được với giá cao hơn thì sao có thể chấp nhận trả giá tốt hơn cho người dân. Với thâm niên kinh nghiệm làm về chuỗi, ICAFIS đã khẳng định: Chỉ những sản phẩm giá trị cao mới đáp ứng được tất cả những điều nêu trên.
Ngọc Thúy - FICen