Tham gia cuộc họp có sự hiện diện của nhiều đại diện cấp cao từ cả hai phía. Về phía Cục Thủy sản Việt Nam, có ông Vũ Duyên Hải, Trưởng phòng Khai thác Thủy sản, là đầu mối liên lạc chính của phía Việt Nam trong việc thảo luận các vấn đề kỹ thuật và chiến lược quản lý nghề cá. Ngoài ra, còn có sự tham gia tổ chức Trung tâm Bảo tồn và Phát triển Tài nguyên Nước (MCD), với sự góp mặt của bà Nguyễn Thu Huệ, Giám đốc của MCD, và bà Thân Thị Hiền, Phó Giám đốc. Phía GFW cũng có sự hiện diện của các chuyên gia hàng đầu, bao gồm ông Ko Jung Lo, Quản lý chương trình cấp cao khu vực Châu Á, ông Charles Kilgour, Giám đốc – Sáng kiến chương trình và bà Dhiya Sathananthan, chuyên gia phân tích nghề cá cùng nhiều cán bộ và chuyên gia khác.
Thẻ vàng EC - thử thách lớn của ngành thủy sản
Trong cuộc thảo luận, đại diện từ DOF, ông Vũ Duyên Hải, đã trình bày những hiện trạng và thách thức mà ngành thủy sản Việt Nam đang phải đối mặt. Một trong những vấn đề lớn nhất là tình trạng mất kết nối của hệ thống VMS trên các tàu cá, khiến việc giám sát hoạt động của tàu trở nên khó khăn. Ông Hải nhấn mạnh rằng việc cải thiện hệ thống giám sát này là ưu tiên hàng đầu của DOF, và mong muốn nhận được sự hỗ trợ từ GFW trong việc cung cấp các giải pháp công nghệ tiên tiến và hỗ trợ kỹ thuật.
Việt Nam là một trong những quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào ngành thủy sản, với sản lượng khai thác lớn và đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, các yêu cầu về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ngày càng khắt khe hơn. Năm 2017, EC đã đưa ra cảnh báo thẻ vàng đối với thủy sản Việt Nam do lo ngại về tình trạng khai thác IUU. Đây là một tín hiệu cảnh báo rằng nếu không có biện pháp cải thiện, thủy sản Việt Nam có thể bị cấm xuất khẩu sang thị trường châu Âu – một trong những thị trường quan trọng nhất của ngành thủy sản Việt Nam.
Kể từ đó, chính phủ Việt Nam đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm kiểm soát và ngăn chặn các hành vi khai thác IUU. Các biện pháp này bao gồm việc ban hành các quy định mới, tăng cường giám sát và kiểm tra hoạt động của tàu cá, đồng thời áp dụng các biện pháp chế tài nghiêm khắc đối với các trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, những nỗ lực này vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn, và tình trạng khai thác IUU vẫn tiếp tục diễn ra, đặc biệt là ở các vùng biển xa bờ.
Vào tháng 10 năm 2024, một đoàn kiểm tra từ EC dự kiến sẽ sang Việt Nam để đánh giá lại các biện pháp mà Việt Nam đã triển khai nhằm kiểm soát khai thác IUU. Đây là một sự kiện quan trọng và có ý nghĩa quyết định đối với tương lai của ngành thủy sản Việt Nam. Nếu kết quả kiểm tra không khả quan, thủy sản Việt Nam sẽ bị cấm xuất khẩu sang thị trường châu Âu. Điều này sẽ gây ra thiệt hại nặng nề không chỉ cho các doanh nghiệp chế biến thủy sản mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của hàng triệu ngư dân.
Để chuẩn bị cho cuộc kiểm tra này, chính phủ Việt Nam đã chỉ đạo các cơ quan chức năng, trong đó có DOF, tăng cường giám sát và thực thi các quy định về khai thác thủy sản. Nhiều biện pháp đã được đưa ra, bao gồm việc yêu cầu tất cả các tàu cá phải lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) và hệ thống nhận dạng tự động (AIS), đồng thời tăng cường kiểm tra và kiểm soát các tàu cá khi ra khơi và khi trở về bến.
|
Ảnh 2: Cuộc họp được diễn ra trực tuyến từ nhiều điểm cầu
|
Ông Hải đã nêu lên sự cần thiết của việc áp dụng công nghệ AIS (Hệ thống nhận dạng tự động) trên các tàu cá để tăng cường giám sát. Tuy nhiên, việc triển khai AIS gặp nhiều thách thức, đặc biệt là về chi phí và đào tạo kỹ thuật cho ngư dân. DOF đã đề xuất với GFW về việc phát triển các chương trình đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật để giúp ngư dân nắm bắt và sử dụng hiệu quả AIS.
Chủ trương quản lý chặt nghề cá quy mô nhỏ gần bờ
Bên cạnh việc kiểm soát hoạt động khai thác xa bờ, Việt Nam cũng đang thúc đẩy các biện pháp quản lý chặt chẽ nghề cá quy mô nhỏ gần bờ. Đây là lĩnh vực chiếm phần lớn tổng sản lượng khai thác tại Việt Nam, nhưng cũng là nơi dễ xảy ra các hành vi khai thác IUU nhất do khó kiểm soát. Chính phủ Việt Nam đã nhận ra tầm quan trọng của việc quản lý chặt chẽ nghề cá quy mô nhỏ để ngăn chặn các hành vi vi phạm và bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho tương lai.
Chính phủ cũng đã thúc đẩy việc thiết lập các khu bảo tồn biển và khu vực cấm khai thác, nơi ngư dân quy mô nhỏ không được phép hoạt động. Những khu vực này sẽ giúp tái tạo nguồn lợi thủy sản, từ đó đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành thủy sản.
Đại diện DOF cũng đã bày tỏ quan tâm đến việc phát triển các sáng kiến thí điểm trong lĩnh vực nghề cá quy mô nhỏ (SSF). Ông Hải đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong các khu vực đánh bắt quy mô nhỏ, đồng thời cho rằng các sáng kiến thí điểm này sẽ góp phần cải thiện sinh kế cho cộng đồng ngư dân địa phương.
Hỗ trợ Cục Thủy sản tham gia các diễn đàn quốc tế
Một trong những điểm quan trọng khác được thảo luận là việc hợp tác quốc tế và mở rộng mạng lưới toàn cầu. DOF đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tham gia vào các sự kiện quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và chia sẻ những thành tựu trong quản lý nghề cá. Ông Hải cho biết, DOF rất mong muốn được hợp tác chặt chẽ hơn với GFW trong việc tham gia các diễn đàn quốc tế, qua đó nâng cao vị thế của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.
Đáp lại các đề xuất từ DOF, đại diện của GFW đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ và cam kết sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với DOF trong việc triển khai các giải pháp giám sát và quản lý nghề cá. GFW nhấn mạnh rằng đã và đang làm việc với nhiều quốc gia trên thế giới để cung cấp các công cụ và giải pháp giám sát hiện đại, và sẽ cung cấp toàn bộ các công cụ này cho Việt Nam trong thời gian tới.
Bà Dhiya Sathananthan, chuyên gia phân tích nghề cá của GFW, cũng chia sẻ về các nghiên cứu mà tổ chức đã thực hiện trong lĩnh vực này. Bà cho biết, GFW sẽ hỗ trợ Việt Nam trong việc áp dụng các mô hình phân tích rủi ro cho tàu cá, giúp nhận diện sớm các tàu có nguy cơ vi phạm. Điều này sẽ giúp DOF nâng cao khả năng giám sát và quản lý, đồng thời góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản của quốc gia.
Cuộc họp đã kết thúc với sự đồng thuận cao giữa các bên về tầm quan trọng của việc hợp tác trong việc quản lý và giám sát hoạt động nghề cá. Các bên đã thống nhất các bước tiếp theo, bao gồm việc triển khai các chương trình thí điểm, phát triển các hướng dẫn kỹ thuật và đào tạo, cũng như tăng cường hợp tác quốc tế.
Với sự hợp tác chặt chẽ giữa Cục Thủy sản Việt Nam và Global Fishing Watch, ngành thủy sản Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục phát triển bền vững, đồng thời đóng góp tích cực vào việc bảo vệ môi trường biển và nguồn lợi thủy sản cho các thế hệ tương lai.
Hải Đăng