Ngoài ra, tỉnh Ninh Bình với trên 150 km sông lớn (sông Hoàng Long, sông Đáy, sông Vạc) là nơi tập trung các bãi đẻ, bãi giống thủy sản; xuất hiện chủ yếu là bộ cá Chép (Cypriniformes) (25 loài trong 2 họ), sau đó là bộ cá Vược (Perciformes) (gồm 8 loài trong 5 họ), thứ ba và thứ tư là bộ cá Nheo (Siluriformes) và bộ cá Chuối (Ophiocephaliformes) (có 4 loài) và 3 bộ còn lại chỉ có 1 loài. Ngoài ra, khu hệ cá nuôi của vùng còn phải kể đến các đối tượng khác như cá Chim trắng, cá Lăng, Bống (Spinibarbus denticulatus),)... các đối tượng giáp xác, động vật thân mềm khác.
Tuy nhiên, sản lượng khai thác tự nhiên trên địa bàn tỉnh mấy năm gần đây suy giảm nghiêm trọng. Nguyên nhân do hoạt động khai thác thủy sản chưa hợp lý, môi trường nguồn lợi thủy sản ô nhiễm dẫn đến nguồn lợi thủy sản vùng ven biển, vùng nội đồng có nguy cơ cạn kiệt. Một số loài ít xuất hiện như cá bống biển, cua biển, bống bớp, vọp biển, cá chép việt, cá bò vàng, trê vàng, chuối hoa, cà cuống, cá trầu tiến vua, cá rô tổng trường…Do vậy cần phải được đánh giá, điều tra môi trường nguồn lợi thủy sản và đề xuất giải pháp quản lý hợp lý, phục hồi tái tạo nguồn lợi thủy sản tự nhiên tại các các thuỷ vực trên địa bàn tỉnh.
Ngày 13 tháng 4 năm 2023, UBND tỉnh Ninh Bình đã ban hành “Kế hoạch điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản định kỳ 5 năm đến năm 2030”. Đây là nhiệm vụ trọng tâm trong lĩnh vực quản lý thủy sản của tỉnh nhằm bảo vệ, khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản, bảo tồn đa dạng sinh học; góp phần phát triển bền vững kinh tế biển, bảo đảm sinh kế cho cộng đồng ngư dân.
Theo đó, tỉnh sẽ tiến hành điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản trên địa bàn tỉnh theo định kỳ 5 năm (giai đoạn 2024-2025; giai đoạn 2026-2030) và điều tra nghề cá thương phẩm hàng năm đến năm 2030, triển khai thống nhất phạm vi các thủy vực của tỉnh, bảo đảm đồng bộ, khoa học, có tính kế thừa, tích hợp với các chương trình, đề án hiện có, nâng cao hiệu quả công tác điều tra. Kết quả điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản và kết quả điều tra nghề cá thương phẩm bảo đảm kịp thời, đầy đủ, liên tục, khoa học, tin cậy, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững thủy sản.
Cụ thể, định kỳ 5 năm (giai đoạn 2024-2025 và giai đoạn 2026-2030), tỉnh Ninh Bình sẽ tiến hành (i) Điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản trên phạm vi vùng biển ven bờ, vùng lộng, vùng nước nội địa và khu đất ngập nước gắn liền với hệ sinh thái rừng ngập mặn vùng ven biển làm cơ sở xác định trữ lượng và khả năng cho phép khai thác thủy sản bền vững; (ii) Điều tra nghề cá thương phẩm hàng năm đối với các nghề khai thác hải sản đến năm 2030 làm cơ sở đề xuất các giải pháp, kế hoạch quản lý nghề cá phù hợp với định hướng phát triển kinh tế thủy sản bền vững.
Khuyến khích các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia điều tra
Tạo môi trường thuận lợi để thu hút nguồn lực của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia hợp tác điều tra nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản. Mặt khác, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ tham gia thực hiện điều tra; phát huy tối đa nguồn vốn phát triển nguồn nhân lực.
Huy động nguồn lực có năng lực điều tra, khả năng ứng dụng công nghệ tiên tiến thực hiện điều tra và đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản. Tăng cường nhận thức của các cấp, ngành, địa phương và các tổ chức, cá nhân có liên quan phối hợp trong việc điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản.
Tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện, trang thiết bị kỹ thuật hiện đại; ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động điều tra nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản. Tiếp nhận chuyển giao ứng dụng kỹ thuật điều tra tiên tiến, hiện đại trong điều tra, đánh giá nguồn lợi và môi trường sống của các loài thủy sản.
Phối hợp, kiểm tra, giám sát dữ liệu và công bố kết quả điều tra. Khai thác, sử dụng và chia sẻ kết quả điều tra, đáp ứng kịp thời công tác quản lý nhà nước về thủy sản ở Trung ương và địa phương. Định kỳ báo cáo kết quả điều tra nguồn lợi thủy sản 5 năm 01 lần và các báo cáo điều tra chuyên đề, điều tra nghề cá thương phẩm hàng năm.
Các nhiệm vụ điều tra đánh giá
Trong giai đoạn 2024-2025: (1) Điều tra đánh giá hiện trạng và biến động nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản ở vùng ven bờ và vùng lộng của tỉnh, giai đoạn 2024-2025; (2) Điều tra đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản tại khu đất ngập nước ven biển gắn liền với hệ sinh thái rừng ngập mặn vùng ven biển huyện Kim Sơn giai đoạn 2024-2025; (3) Điều tra đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản ở vùng tập trung nơi bãi đẻ, bãi giống thủy sản lưu vực sông Hoàng Long, sông Vạc giai đoạn 2024-2025; (4) Điều tra nghề cá thương phẩm hàng năm đối với nghề khai thác hải sản của tỉnh.
Trong giai đoạn 2026-2030: (5) Điều tra đánh giá hiện trạng và biến động nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản ở vùng ven bờ và vùng lộng của tỉnh (giai đoạn 2026-2030); (6) Điều tra đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản tại khu đất ngập nước ven biển gắn liền với hệ sinh thái rừng ngập mặn vùng ven biển huyện Kim Sơn (giai đoạn 2026-2030); (7) Điều tra đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản ở vùng tập trung nơi bãi đẻ, bãi giống thủy sản lưu vực sông Hoàng Long, sông Vạc (giai đoạn 2026-2030); (8) Điều tra nghề cá thương phẩm hàng năm đối với nghề khai thác hải sản của tỉnh.
Để bảo vệ, khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản, bảo tồn đa dạng sinh học, UBND tỉnh Ninh Bình đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các Sở: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Tài nguyên và Môi trường; Tài chính; Kế hoạch và Đầu tư… và UBND các huyện, thành phố. Đặc biệt, chỉ đạo Cục Thống kê chia sẻ phương pháp điều tra, dữ liệu điều tra, thống kê sản lượng khai thác thủy sản phục vụ công tác đánh giá tổng hợp nguồn lợi và nghề khai thác thủy sản; phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được ưu tiên phê duyệt.
Ngọc Thúy - FICen