Vườn quốc gia có tiềm năng đa dạng sinh học cao
Vườn quốc gia Côn Đảo được thành lập năm 1993, thuộc hệ thống rừng đặc dụng, là 1 trong 30 Vườn quốc gia của Việt Nam. Vườn quốc gia Côn Đảo có diện tích gần 20.000 hecta trong đó 6.000 hecta trên cạn và 14.000 hecta biển, có tọa độ địa lý: Từ 106031’ đến 106045’ kinh độ Đông; Từ 8034’ đến 8049’ vĩ độ Bắc. Vườn quốc gia Côn Đảo thuộc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, cách Bà Rịa – Vũng Tàu 97 hải lý về phía Đông Nam.
Các tổ chức khoa học trong và ngoài nước đã đánh giá Vườn quốc gia Côn Đảo là Vườn có tiềm năng đa dạng sinh học cao, các hệ sinh thái phong phú, có nhiều loại động thực, vật quý hiếm, đặc hữu là nơi có ý nghĩa quan trọng toàn cầu về sinh vật biển, sinh cảnh trên cạn. Côn Đảo là khu vực ưu tiên mang tầm quốc gia và quốc tế trong chiến lược bảo tồn đa dạng sinh học. Côn Đảo là 1 trong 16 khu Bảo tồn biển đã được quy hoạch theo Quyết định 45/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Côn Đảo đã được xếp là khu vực ưu tiên để phát triển du lịch của Việt Nam. Vườn quốc gia Côn Đảo được công nhận là khu Ramsar thứ 2203 của thế giới và khu Ramsar biển đầu tiên của Việt Nam. Tạp chí New York Times (11/2010) đã nhận xét Côn Đảo là một trong những điểm đến ấn tượng nhất Đông Nam Á, hai năm liền (2011 – 2012), tạp chí du lịch nổi tiếng thế giới Lonely Planet (Anh) đã bầu chọn Côn Đảo là 1 trong 10 hòn đảo bí ẩn và tốt nhất thế giới để hưởng một kỳ nghỉ lãng mạn.
Vườn quốc gia Côn Đảo có 14 bãi biển Rùa lên đẻ trứng với tổng diện tích lên đến hàng chục ngàn m2. Một số bãi đẻ của Rùa có diện tích lớn như: bãi cát lớn đảo Bảy Cạnh, Hòn Cau, Hòn Tre Lớn, Hòn Tài, bãi Dương Hòn Bảy Cạnh. Hiện tại, 5 bãi lớn này được bố trí 5 Trạm Kiểm lâm để làm nhiệm vụ bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn Rùa biển. Mỗi Trạm kiểm lâm có từ 5 -8 kiểm lâm viên canh giữ.
Hàng năm từ tháng 5 đến tháng 10 có trên 400 Rùa mẹ lên các bãi cát thuộc Vườn quốc gia Côn Đảo làm tổ, đẻ trứng; có trên 150.000 Rùa con được cứu hộ và thả về biển, tỷ lệ trứng nở thành công đạt tới 87%. Vào mùa cao điểm, ở một số bãi biển lớn như Hòn Bảy Cạnh, Hòn Tre lớn mỗi đêm có 10-20 Rùa mẹ lên làm tổ.
Công tác quản lý và nghiên cứu, bảo tồn rùa biển
Để thực hiện công tác quản lý, bảo tồn rùa biển tại Côn Đảo, BQL Rừng cấm Côn Đảo đã có đề án củng cố xây dựng các Trạm kiểm lâm, đặc biệt ưu tiên thành lập các Trạm kiểm lâm tại các đảo nhỏ có tầm quan trọng về sinh thái, đa dạng sinh học và có rùa biển sinh đẻ.
Việc triển khai các Trạm kiểm lâm ở các đảo nhỏ là một nỗ lực rất lớn của các đơn vị và các kiểm lâm viên với mục tiêu trước hết là ngăn chặn sự xâm nhập bất hợp pháp, khai thác trái phép rùa biển tại các đảo nhỏ, là một định hướng chiến lược có vai trò, vị trí rất quan trọng trong sự nghiệp bảo tồn thiên nhiên nói chung, bảo tồn tài nguyên biển, rùa biển tạo Côn Đảo cho đến ngày nay.
Địa điểm nghiên cứu đầu tiên về rùa biển tại Côn Đảo được diễn ra tại bãi cát lớn Hòn Bảy cạnh vào năm 1990, sau đó tại Hòn Cau, Hòn Tre lớn, Hòn Tài, bãi Dương; được thực hiện bởi các cán bộ khoa học và các kiểm lâm viên tại các đơn vị với phương châm “vừa nghiên cứu, vừa triển khai” trong bối cảnh: không có chuyên môn, không có tư liệu về rùa biển, không có sự hướng dẫn, hỗ trợ của các cơ quan khoa học trong và ngoài nước. Trong hoàn cảnh như vậy, sự nỗ lực của các cán bộ khoa học và nhân viên kiểm lâm ở các đảo là những đóng góp “thầm lặng” rất đáng được trân trọng trong khaoa học và lúc bấy giờ đã thực hiện rất tốt các nhiệm vụ: Ngăn chặn cơ bản tình trạng săn bắt trộm rùa biển tại các đảo nhỏ;Ghi nhận các thông tin quan trọng về: tập tính sinh đẻ, mùa đẻ trứng của rùa mẹ, các hoạt động làm tổ trên bãi cát của rùa biển.
Đến năm 1995, Vườn quốc gia Côn Đảo đã đề xuất và được Quỹ bảo tồn thiên nhiên thế giới tại Việt Nam – World Wildlife Fund (WWF) đồng ý tài trợ ngân sách thực hiện dự án “Bảo tồn và cứu hộ rùa biển tại Côn Đảo”; tiếp theo đó vào năm 1996, tổ chức WWF đồng ý đề xuất và tiếp tục tài trợ ngân sách cho 08 cán bộ được tham gia khóa đào tạo và tham quan về bảo tồn biển, bảo tồn rùa biển tại Philippine, Malaisia. Có thể nói đây là những sáng kiến, dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp bảo tồn các hệ sinh thái biển, bảo tồn rùa biển tại Côn Đảo mà Vườn quốc gia Côn Đảo đã nỗ lực thực hiện. Từ đó, công tác bảo tồn biển, bảo tồn rùa biển tại Vườn quốc gia Côn Đảo được tổ chức thực hiện một cách khoa học, bài bản hơn và được nhiều tổ chức khoa học, bảo tồn trong nước, quốc tế chú ý, quan tâm hỗ trợ về nhiều mặt.
Một số nghiên cứu đã được thực hiện thời gian qua có thể kể đến như: Đeo thẻ cho rùa mẹ; Cứu hộ trứng rùa biển; Đeo máy theo dõi qua vệ tinh đã được thực hiện năm 2001, 2006 và 2008; Nghiên cứu ảnh hưởng nhiệt độ trong tổ trứng đến giới tính của rùa con; Triển khai chương trình nghiên cứu sự tác động của biến đổi bờ biển đến sự sinh sản của rùa biển và nghiên cứu cấu trúc ADN của quần thể rùa biển tại Côn Đảo vào năm 2010
Một số hoạt động hỗ trợ cho công tác bảo tồn rùa biển như tuyên truyền giáo dục, tập huấn chuyên môn, quan hệ quốc tế….cũng được tổ chức. Nhờ đó, công tác bảo tồn Rùa biển ở Vườn quốc gia Côn Đảo đã đạt được hiệu quả cao. Hiện nay, số lượng Rùa biển lên bãi đẻ trứng ở Côn Đảo chiếm trên 85% số Rùa về đẻ ở vùng biển Việt Nam. Đặc biệt, quần thể Rùa xanh về đẻ trứng tại Côn Đảo là một trong những quần thể Rùa xanh lớn của khu vực Đông Nam Á.
Một số thành quả hoạt động
Qua hơn 20 năm nỗ lực quản lý, nghiên cứu, bảo tồn rùa biển tại Côn Đảo đã đạt được những thành quả như sau:
Bảo tồn sinh cảnh đẻ trứng của Rùa Xanh – Chelonya mydas), Đồi Mồi (Eremochelys imbricate) tại Côn Đảo. Hiện nay, tại Vườn quốc gia Côn Đảo có 14 bãi biển có Rùa lên đẻ trứng với tổng diện tích các bãi đẻ trên 20.000 m2. Một số bãi đẻ của rùa biển có diện tích lớn như bãi cát lớn đảo Bảy Cạnh, bãi cát lớn Hòn Cau, bãi cát lớn Hòn Tre Lớn, bãi cát Hòn Tài, bãi Dương hòn Bảy Cạnh.
Ban quản lý Vườn quốc gai Côn Đảo đã chia sẻ kinh nghiệm bảo tồn rùa biển cho nhiều địa phương trong cả nước như Phú Quốc (Kiên Giang); Núi Chúa (Ninh Thuận), Phú Quý, hòn Cau (Bình Thuận); Sơn Trà (Đà Nẵng); Bái Tử Long, Vân Đồn (Quảng Ninh), Cồn Cỏ (Quảng Trị)….
Kết quả các nghiên cứu nói trên là những dữ liệu quan trọng phục vụ cho công tác quản lý, bảo tồn rùa biển không những tại Côn Đảo mà còn có giá trị trong cả nước. Có thể nói Vườn quốc gia Côn Đảo là nơi đầu tiên của Việt Nam thực hiện thành công và hiệu quả nhất về chương trình bảo tồn và cứu hộ rùa biển, đóng góp rất quan trọng trong Chiến lược hành động đa dạng sinh học của quốc gia và khu vực. Ghi nhận những thành công và đóng góp quan trọng đó, Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam đã hai lần xác lập kỷ lục cho Vườn quốc gia Côn Đảo vào năm 2009: Nơi nuôi ấp và thả về tự nhiên nhiều rùa biển nhất Việt Nam; Vườn quốc gia duy nhất ở Bà Rịa – Vũng Tàu có đầy đủ các dạng sinh thái.
Thu Hiền