Vùng biển Thanh Hóa được đánh giá có nguồn lợi thủy sản phong phú và đa dạng, hiện có khoảng 426 loài thuộc 203 giống nằm trong 101 họ hải sản, chiếm 68,7% tổng số loài bắt gặp ở vùng biển Vịnh Bắc Bộ; các loài hải sản kinh tế tại vùng biển Thanh Hóa chủ yếu là các loài: cá nục, bạc má, cá thu, cá bánh đường, cá mối, cá hố, cá trích, cá mòi, tôm, ghẹ, nhuyễn thể,... Đặc biệt, tại khu vực biển Hòn Mê có các loài quý hiếm có giá trị kinh tế như: bào ngư, ốc đụn, ốc xà cừ, bàn mai, trai ngọc môi đen, trai ngọc môi vàng, mực thước, mực nang, cá mú, cá hồng, cá chình, cầu gai, tôm he, hải sâm,…
Năm 2023, tổng số tàu cá khai thác hải sản trong toàn tỉnh là 5.878 chiếc. Cơ cấu nghề khai thác thủy sản trong tỉnh rất đa dạng, từ các nghề truyền thống khai thác ven bờ đến các nghề khai thác xa bờ. Số lao động tham gia trực tiếp trên biển là 24.500 người.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 08 cảng cá, trong đó có 03 cảng cá đã được Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh công bố cảng cá loại II: Cảng cá Hòa Lộc, Lạch Hới, Lạch Bạng; 04 cảng cá do UBND cấp huyện quản lý: Cảng cá Hoằng Phụ; Hoàng Trường; Quảng Nham; Hải Châu chủ yếu phục vụ cho tàu cá khai thác vùng biển ven bờ và vùng lộng, trong đó cảng cá Hải Châu đã được UBND cấp huyện công bố cảng cá loại III; và Cảng cá Hòn Mê phục vụ quốc phòng.
Công suất các cảng cá thiết kế chỉ đáp ứng 390 - 450 lượt tàu cá có công suất tối đa là 300CV - 400CV/chiếc; tổng công suất hàng thủy sản qua cảng từ 80.000 - 120.000 tấn/năm. Trong khi, phát triển sản xuất của ngư dân ngày một cao, đã đóng mới, nâng cấp nhiều tàu cá hiện đại, quy mô, công suất lớn dẫn đến các cảng cá quá tải.
Ngoài các cảng cá, Tỉnh Thanh Hóa đã đầu tư 04 Khu neo đậu tránh trú bão được công bố. Các khu neo đậu đáp ứng nhu cầu neo đậu tránh trú bão cho 2.084 tàu cá ra vào neo đậu an toàn, đáp ứng được hơn 30% tổng số tàu cá của tỉnh.
Cũng theo số liệu thống kê của tỉnh Thanh Hóa, cơ quan chức năng đã nhập 2.251 tàu cá (100% tàu cá thuộc diện phải đăng ký có chiều dài từ 6m trở lên) vào hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia Vnfishbase. Số tàu cá còn hạn đăng kiểm là 1.272/1.813 chiếc, đạt tỷ lệ 70,2%; đánh dấu tàu cá là 2.251/2.251 chiếc, đạt tỷ lệ 100%; cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm là 1.034/1.109 chiếc, đạt tỷ lệ 93,2%; cấp giấy phép khai thác thuỷ sản cho 2.120/2.251 chiếc, đạt tỷ lệ 94,2%.
Các cảng cá Hòa Lộc, Lạch Hới, Lạch Bạng được cơ quan chức năng của tỉnh
tổ chức trực 24/24 giờ để kiểm tra, kiểm soát tàu cá vào cảng. Trong năm 2023, tại 3 cảng cá chỉ định có 2.179 lượt tàu rời cảng, 1.291 lượt tàu cập cảng, thu nhật ký khai thác thủy sản là 1.081 chiếc, sản lượng thủy sản qua cảng là 9.910,37 tấn.
Đồng thời, tăng cường tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá tại các cửa bến trên biển về chấp hành các quy định khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, chống khai thác IUU, đặc biệt là quy định về lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) cho tàu cá trên 15 mét; kiên quyết không cho các tàu cá đi hoạt động trên biển khi không lắp đặt thiết bị VMS, không đảm bảo trang thiết bị, thủ tục giấy tờ theo quy định.
Trong năm 2023, lực lượng chức năng tỉnh tổ chức tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển, cửa sông, cửa bến, đã kiểm tra 157 tàu cá, xử lý 91 tàu với tổng số tiền là 731.700.000 đồng. Lập danh sách tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU như chưa đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác, thường xuyên ngắt kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển, hoạt động sai vùng…., gửi các đơn vị chức năng, các tỉnh ven biển để phối hợp theo dõi và quản lý.
Để hoạt động khai thác thủy sản được hiệu quả, thời gian tới trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa sẽ tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng ngư dân qua các hình thức thông tin trên Truyền hình, Đài phát thanh, Báo và trên các trang mục; tổ chức các lớp tập huấn về Luật Thủy sản 2017, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật và các quy định về chống khai thác IUU đến ngư dân, chủ tàu, các tổ chức, đơn vị liên quan đến hoạt động khai thác hải sản, duy trì hoạt động thiết bị VMS.
Tiếp tục tăng cường lực lượng, phương tiện trong thực hiện công tác tuần tra, kiểm soát hoạt động khai thác hải sản trên biển, cửa bến, bãi ngang, cảng cá; kiên quyết không cho các tàu cá đi hoạt động trên biển khi không đủ các thủ tục, giấy tờ, trang thiết bị theo quy định; xử lý nghiêm tàu cá vi phạm các quy định về chống khai thác IUU.
Đồng thời, lập danh sách tàu cá có nguy cơ vi phạm như: tàu hết hạn đăng kiểm, giấy phép khai thác, giấy chứng nhận an toàn thực phẩm tàu cá và tàu cam kết nằm bờ khi chưa lắp thiết bị VMS gửi các lực lượng chức năng trong tỉnh và 27 tỉnh, thành phố ven biển để phối hợp, theo dõi, kiểm soát chặt chẽ xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định.
Yêu cầu các đơn vị cung cấp thiết bị VMS khẩn trương khắc phục những tồn tại trong quá trình lắp đặt, vận hành thiết bị VMS; phối hợp với Chi cục Thủy sản xác định nguyên nhân mất kết nối trên biển hàng ngày và có trách nhiệm hỗ trợ ngư dân kịp thời trong việc khắc phục sự cố của thiết bị do đơn vị mình cung cấp. Phối hợp với các Bộ, ngành Trung ương triển khai đầu tư, nâng cấp các cảng cá chỉ định, khu neo đậu tránh trú bão để phục vụ cho công tác xác nhận, truy xuất nguồn gốc hải sản từ khai thác, chống khai thác IUU,.
Thanh Thủy