Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức từ dịch bệnh, ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng sản phẩm xuất khẩu. Với mục tiêu chính là đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp phòng, trị bệnh nguy hiểm cũng như bệnh mới nổi trên các đối tượng thủy sản nuôi.
Chủ trì hội thảo do ông Nhữ Văn Cẩn, Phó cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư cùng ông Nguyễn Tấn Nhơn, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Cần Thơ. Cùng đại diện đến từ các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường như Cục Chăn nuôi và Thú y, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I, II và III, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia. Ngoài ra, còn có đại diện từ 34 tỉnh, thành phố trên cả nước, các trường đại học như Đại học Cần Thơ, Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh, Đại học Nha Trang, cùng các tổ chức quốc tế như GIZ, các hội hiệp hội thủy sản, cơ sở sản xuất giống và nuôi trồng, cơ quan truyền thông cũng như các chuyên gia trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản.
Nội dung hội thảo đa dạng, từ hiện trạng quản lý dịch bệnh tới các báo cáo nghiên cứu cụ thể về bệnh trên các đối tượng thủy sản khác nhau, và kết thúc bằng phiên thảo luận sôi nổi, đề xuất giải pháp. Cung cấp cái nhìn từ tổng quan tới chi tiết về các vấn đề kỹ thuật và thực tiễn, từ phân tích phân công quản lý giữa các đơn vị thuộc Bộ, kết quả nuôi trồng thủy sản trong 10 tháng năm 2025, quản lý dịch bệnh trên thủy sản nuôi, cùng các khó khăn tồn tại và định hướng giải pháp.
Hội thảo không chỉ dừng lại ở học thuật mà còn nhấn mạnh vào thực tế, với các nghiên cứu cụ thể từ các viện nghiên cứu. Sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước và tổ chức quốc tế như GIZ đã mang lại giá trị cao, giúp hội thảo trở thành diễn đàn trao đổi thông tin hữu ích, từ đó góp phần vào việc xây dựng chính sách quản lý dịch bệnh hiệu quả hơn. Các đại biểu tham dự đều đánh giá cao tính kịp thời của sự kiện, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực từ thị trường quốc tế đòi hỏi sản phẩm thủy sản an toàn, không dư lượng kháng sinh.
Các bệnh nguy hiểm và biện pháp phòng trị
Phần quan trọng của hội thảo là các báo cáo chuyên sâu về bệnh trên các đối tượng thủy sản, dựa trên kết quả nghiên cứu từ các viện và trường đại học. TS. Trần Hữu Lộc (Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh) trình bày tập trung vào các bệnh thường gặp trên tôm nuôi ở Việt Nam. Báo cáo liệt kê các bệnh chính như SPF (Specific Pathogen Free), EHP (Enterocytozoon hepatopenaei), EMS (Early Mortality Syndrome), White Feces (phân trắng), WSSV (White Spot Syndrome Virus), IMNV (Infectious Myonecrosis Virus), Muscle Necrosis (hoại tử cơ), và TPD (Taura Syndrome Virus-like Particle Disease). Những bệnh này gây thiệt hại lớn cho ngành tôm, đặc biệt ở các giai đoạn nuôi giống và thương phẩm, với tỷ lệ chết cao nếu không kiểm soát kịp thời. Báo cáo nhấn mạnh nhu cầu áp dụng các biện pháp phòng ngừa như sử dụng giống sạch bệnh và quản lý môi trường ao nuôi.
Tương tự, tại Hội thảo, TS. Lê Hồng Phước, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II đã trao đổi thông tin về một số bệnh nguy hiểm trên cá tra và kết quả nghiên cứu vắc xin. Bệnh gan thận mủ do Edwardsiella ictaluri gây ra, là vi khuẩn Gram âm ảnh hưởng đến tất cả các giai đoạn phát triển của cá tra, với tỷ lệ nhiễm và chết cao ở giai đoạn giống. Bệnh xuất huyết do Aeromonas hydrophila/A. dhakensis cũng được đề cập, với dữ liệu từ 19 chủng A. dhakensis, 23 chủng A. hydrophila và 43 chủng E. ictaluri. Báo cáo giới thiệu các tiến bộ trong nghiên cứu vắc xin, nhằm phòng bệnh hiệu quả mà không phụ thuộc vào kháng sinh, góp phần giảm thiểu kháng thuốc ở vi khuẩn.
 |
Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I trình bày kết quả nghiên cứu một số bệnh trên cá rô phi và hướng dẫn biện pháp phòng trị. Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản III báo cáo về kết quả nghiên cứu một số bệnh trên tôm hùm, nhuyễn thể và hướng dẫn biện pháp phòng trị. Nêu rõ tôm hùm là đối tượng có giá trị kinh tế cao, là trọng điểm trong đề án thí điểm phát triển nuôi biển công nghệ cao tại Khánh Hòa được Thủ tướng phê duyệt năm 2025. Số liệu về số lượng lồng nuôi tôm hùm từ 2023-2025 tại các tỉnh như Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa và Lâm Đồng cho thấy sự tăng trưởng mạnh, với sản lượng trên 14 nghìn tấn tính đến tháng 10/2025. Báo cáo nhấn mạnh định hướng sản xuất theo chuỗi giá trị, từ con giống đến chế biến, và các biện pháp phòng bệnh để giảm thiểu rủi ro.
Ông Lê Thành Cường (Đại học Nha Trang), trình bày kết quả nghiên cứu một số bệnh mới nổi trên cá biển nuôi thương phẩm và hướng dẫn biện pháp phòng trị. Các đối tượng cá biển thế mạnh như cá chẽm, cá chim vây vàng, cá mú, cá bớp, cá dìa, cá khế vằn, cá hồng Mỹ, cá bè vẫu, cá sủ đất, cá tai bồ và cá hồng đỏ được đề cập, với trọng tâm vào bệnh mới nổi do ký sinh trùng và vi khuẩn. Ông Cường đề xuất các biện pháp như kiểm soát mật độ nuôi và sử dụng công nghệ nuôi tuần hoàn để giảm thiểu lây lan bệnh.
Tập trung vào các giải pháp công nghệ và quản lý sức khỏe thủy sản
Hội thảo cũng dành thời gian lớn cho các giải pháp công nghệ tiên tiến và quản lý sức khỏe. Chuyên gia Phạm Thanh Liêm, Đại học Cần Thơ đã trao đổi về một số vấn đề trong phát triển công nghệ nuôi và quản lý sức khỏe lươn nuôi. Nội dung bao gồm phát triển nghề nuôi lươn ở Đồng bằng sông Cửu Long, các cải tiến nâng cao hiệu quả, ứng dụng công nghệ nuôi tuần hoàn nước, quản lý sức khỏe và phát triển sản phẩm. Báo cáo nhấn mạnh lươn là sản phẩm mới quan trọng, với tiềm năng trở thành ngành công nghiệp nếu kiểm soát tốt dịch bệnh và bảo vệ môi trường.
TS. Lê Văn Khoa trình bày về xây dựng cơ sở, vùng an toàn dịch bệnh động vật thủy sản, dựa trên Thông tư 24/2022/TT-BNNPTNT và Thông tư 09/2025/TT-BNNMT. Nội dung giới thiệu khái niệm an toàn sinh học trong cơ sở nuôi trồng thủy sản, nhấn mạnh vai trò của các biện pháp như kiểm soát nguồn nước và sử dụng công nghệ thông minh để hạn chế dịch bệnh.
Các báo cáo đều nhấn mạnh việc chuyển đổi từ sử dụng kháng sinh sang giải pháp sinh học, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Trong nuôi tôm hùm, việc áp dụng chuỗi giá trị toàn diện từ con giống đến tiêu thụ giúp giảm thiểu rủi ro bệnh tật. Hội thảo cũng thảo luận về khó khăn như sử dụng nước ngầm và xả thải môi trường, đề xuất các nguyên tắc bền vững để phát triển ngành.
Tại hội thảo, Phó Cục trưởng Nhữ Văn Cẩn nhấn mạnh, việc bổ sung các ứng dụng từ tổ chức quốc tế như OIE để nâng cao quản lý dịch bệnh. Giải pháp sinh học thay thế kháng sinh, công nghệ thông minh để kiểm soát và hạn chế dịch bệnh được đặc biệt lưu ý. Ông Cẩn đặc biệt đề cập đến lươn như một sản phẩm mới quan trọng, với dự báo từ chuyên gia rằng đây sẽ là dòng sản phẩm chiến lược trong những năm tới. Từ kinh nghiệm kiểm tra tại các trại nuôi, ông nhận định lươn có tiềm năng trở thành ngành công nghiệp nếu phát triển giải pháp kiểm soát dịch bệnh và bảo vệ môi trường.
Ông cũng cho biết, Cục sẽ tham mưu xây dựng cơ chế chính sách phát triển chuỗi giá trị lươn, không chỉ dừng ở sản xuất mà còn bao gồm thị trường, chế biến, kiểm soát môi trường và dịch bệnh. Ông nhấn mạnh tổ chức sản xuất theo hình thức hợp tác liên kết, giống như mô hình nuôi tôm, và kiểm soát nghiêm ngặt sử dụng nước ngầm cũng như xả thải để tránh ô nhiễm. Dù thời gian hội thảo ngắn nhưng hiệu quả cao, ông cam kết ,Cục sẽ đồng hành cùng địa phương, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở và doanh nghiệp tham gia phòng chống dịch bệnh, đặc biệt hỗ trợ các phòng thí nghiệm chẩn đoán đạt chuẩn Việt Nam.
Hội thảo lần này mở ra nhiều cơ hội hợp tác và ứng dụng thực tiễn. Với các giải pháp được đề xuất, ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam kỳ vọng sẽ vượt qua thách thức về môi trường, dịch bệnh, hướng tới sản xuất xanh và xuất khẩu bền vững.
Hải Đăng