Gió Bắc thổi mạnh, tàu nằm bờ, ngư dân thất thu
Hơn một tháng nay, gió Bắc liên tục thổi mạnh, khiến nhiều ngư dân ở xã Bình Châu, huyện Xuyên Mộc, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, buộc phải cho tàu nằm bờ để tránh gió. "Nghề câu mực ở Bình Châu mấy năm nay xuống lắm, không còn được như xưa. Thời điểm này mùa gió Bắc, tàu chỉ có thể nằm bờ đến Tết, qua năm mới đi biển lại được," một ngư dân chia sẻ.
Tình trạng này không chỉ xảy ra ở Bình Châu. Tại cảng Bến Lội, hơn 70% trong số 750 tàu cá của địa phương cũng đang nằm bờ. Những tàu lớn vẫn có thể hoạt động nhưng buộc phải di chuyển xa đến khu vực miền Tây như Kiên Giang để khai thác nhằm tránh luồng gió nguy hiểm.
Giá hải sản cũng giảm mạnh do rơi vào mùa thấp điểm du lịch. Theo ông Trần Mảy, một ngư dân ở Bình Châu, mỗi chuyến biển 20 ngày trước đây thường thu về 3-4 tấn cá, nay chỉ còn 1,2-1,5 tấn. Cộng thêm giá cá giảm từ 10.000 - 20.000 đồng/kg tùy loại, thu nhập của ngư dân giảm mạnh hơn 50%. "Mấy ngày nay bão, biển động mạnh, giá cá có tăng lên một chút nhưng chẳng bù đắp được chi phí," ông Mảy chia sẻ.
Tương tự, tại TP. Vũng Tàu, ngư dân Nguyễn Đình Ngọc cho biết tình hình sản lượng khai thác giảm đến 50% so với các năm trước, trong khi giá cá cũng giảm 20%. "Một chuyến biển khoảng 2 tháng, tàu chỉ đánh bắt được khoảng 1,5 tấn cá thu và 10 tấn cá ngừ, bằng một nửa so với trước đây. Sau khi trừ chi phí, mỗi tàu lỗ khoảng 200 triệu đồng. Cả năm đi 6 chuyến biển, cộng lại đã lỗ hơn 1 tỷ đồng," ông Ngọc nói.
Ngoài Bà Rịa - Vũng Tàu, các địa phương như Ninh Thuận, Bình Thuận, và Phú Yên cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Tại cảng cá Đông Tác (TP. Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên), hàng trăm tàu cá neo đậu dày đặc vì không thể ra khơi. Ngư dân nơi đây cho biết, từ đầu mùa gió Bắc, sản lượng đánh bắt đã giảm đến 60%. "Mỗi ngày, chi phí dầu máy, thức ăn, nước đá đều tăng, nhưng giá bán cá lại không theo kịp. Đi biển mùa này giống như đánh cược với thiên nhiên," một ngư dân tại cảng Đông Tác chia sẻ.
Nuôi trồng thủy sản ứng phó trước thời tiết khắc nghiệt
Không chỉ khai thác hải sản, lĩnh vực nuôi trồng thủy sản cũng đang gặp nhiều thách thức. Thời tiết Nam Bộ cuối năm được dự báo tiếp tục có những đợt mưa lớn trái mùa, gió mạnh và biển động dữ dội, ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động trên biển.
Những biến động này khiến người nuôi trồng thủy sản phải tìm cách ứng phó. Tại xã Lộc An, huyện Đất Đỏ, ông Phan Đức Đạt đã tăng cường các biện pháp bảo vệ tôm nuôi để đảm bảo sản lượng vụ Tết. Ông chia sẻ: "Tôi xử lý kỹ nguồn nước đầu vào, nuôi mật độ thưa trong hệ thống nhà màng để giữ nhiệt độ ổn định, tránh sốc nhiệt. Ngoài ra, tăng cường vitamin trong thức ăn để tăng sức đề kháng cho tôm."
Tại Ninh Thuận, nơi nổi tiếng với nuôi tôm giống, nhiều hộ nuôi cũng đang đứng trước nguy cơ mất mùa vì nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm. Ông Lê Văn Quý, một chủ trang trại nuôi tôm tại Ninh Hải, cho biết: "Tôm rất dễ mắc bệnh do thời tiết bất ổn. Chúng tôi phải đầu tư hệ thống kiểm soát nhiệt độ và xử lý nước, nhưng chi phí tăng cao khiến lợi nhuận giảm sút." Chi cục Thủy sản tỉnh cũng đưa ra nhiều khuyến cáo cho người nuôi, từ việc gia cố đê bao, kiểm tra hệ thống lồng nuôi đến dự trữ các chế phẩm sinh học và men vi sinh để xử lý môi trường nước. Đồng thời, họ cần thường xuyên kiểm tra các yếu tố như pH, độ kiềm, độ mặn để điều chỉnh kịp thời.
Tuy nhiên, không phải ai cũng có điều kiện áp dụng các biện pháp này. Những hộ nuôi nhỏ lẻ vẫn phải đối mặt với rủi ro cao khi thời tiết diễn biến phức tạp, nhất là trong bối cảnh chi phí tăng cao nhưng giá bán lại không tăng. Nhiều hộ gia đình ở khu vực ĐBSCL đã phải thu hoạch sớm hoặc chấp nhận bán giá rẻ để tránh rủi ro.
Hiệu ứng dây chuyền, kinh tế địa phương lao đao
Ảnh hưởng của mùa gió Bắc không chỉ dừng lại ở ngành khai thác và nuôi trồng thủy sản, mà còn lan rộng đến nền kinh tế của các địa phương ven biển. Tại cảng Tân Phước, huyện Long Điền, sản lượng hải sản cập bến giảm mạnh khiến hoạt động thu mua, chế biến và xuất khẩu đình trệ.
Các doanh nghiệp chế biến hải sản tại Bà Rịa - Vũng Tàu cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu. "Chúng tôi phải thu mua từ các địa phương khác như miền Trung và miền Tây với chi phí vận chuyển cao hơn, làm giảm lợi nhuận đáng kể," ông Trần Văn Thành, giám đốc một công ty chế biến hải sản, cho biết.
Ngoài ra, tình trạng tàu nằm bờ kéo dài cũng ảnh hưởng đến các ngành dịch vụ phụ trợ như cung cấp nhiên liệu, sửa chữa tàu thuyền, và lao động tại cảng cá. Nhiều gia đình sống dựa vào nghề biển nay rơi vào cảnh khó khăn, phải vay mượn để trang trải cuộc sống.
Hiệu ứng này còn tác động tới ngành du lịch. Tại các tỉnh như Khánh Hòa và Phú Yên, lượng khách giảm mạnh trong mùa thấp điểm, khiến các nhà hàng và khách sạn gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động. "Khách du lịch ít hơn, hải sản lại không dồi dào như trước, nên chúng tôi buộc phải giảm giá thực đơn và cắt giảm nhân sự," bà Lê Thị Thu, chủ một nhà hàng tại Nha Trang, chia sẻ.
Hướng đi nào cho tương lai?
Trước những khó khăn chồng chất, cần có các giải pháp đồng bộ để hỗ trợ ngư dân và người nuôi trồng thủy sản vượt qua giai đoạn này. Chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng nên tăng cường hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật cũng như dự báo thời tiết để ngư dân chủ động hơn trong việc khai thác và nuôi trồng.
Ngoài ra, việc đầu tư vào công nghệ nuôi trồng và khai thác hiện đại là cần thiết. Ví dụ, mô hình nuôi trồng tuần hoàn khép kín hoặc sử dụng hệ thống cảm biến IoT để giám sát môi trường nuôi có thể giúp giảm thiểu rủi ro từ thời tiết. Đồng thời, việc đa dạng hóa nguồn thu nhập cho ngư dân thông qua các hoạt động kinh tế khác như du lịch cộng đồng, chế biến sâu các sản phẩm hải sản cũng cần được chú trọng. Đây có thể là hướng đi bền vững giúp ngành nghề này thích nghi tốt hơn với những biến động bất lợi từ thiên nhiên.
Những nỗ lực từ cả chính quyền và cộng đồng ngư dân sẽ là chìa khóa để vượt qua mùa khó khăn này, hướng đến một tương lai bền vững hơn cho ngành thủy sản Việt Nam.
Hải Đăng