ASC là một trong những tiêu chuẩn quốc tế uy tín nhất dành cho ngành thủy sản. Chứng nhận ASC Group do tổ chức Bureau Veritas (BV) cấp cho 1860 ha này đảm bảo rằng các sản phẩm thủy sản được nuôi có trách nhiệm, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và hệ sinh thái, đồng thời tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về lao động. Điều này đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế, mang lại giá trị kinh tế lớn và uy tín cho thủy sản Việt Nam. Theo website của tổ chức ASC, đây là chứng nhận ASC Group mô hình tôm - rừng đầu tiên lớn nhất ở Việt Nam và thế giới.
Theo ông Lâm Thái Xuyên, Giám đốc Công ty TNHH Xã hội Tôm Chứng nhận Minh Phú, "Chứng nhận ASC không chỉ khẳng định chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu khắt khe từ các thị trường khó tính như Mỹ, EU và Nhật Bản mà còn khẳng định cam kết bảo vệ môi trường và duy trì sự đa dạng sinh học của hệ sinh thái rừng ngập mặn không Cà Mau. Mở ra cơ hội để tôm Cà Mau vươn xa hơn trên thị trường quốc tế. Mô hình này không chỉ giúp tăng thu nhập cho người dân mà còn thúc đẩy phát triển bền vững, cải thiện môi trường sống và làm việc."
Ông Võ Minh Hổ, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Ân Tây đánh giá mô hình tôm-rừng không chỉ nâng cao ý thức bảo vệ rừng mà còn cải thiện quy trình nuôi trồng. Người dân dần thay đổi từ cách nuôi truyền thống sang áp dụng các tiêu chuẩn hiện đại, bảo tồn đa dạng sinh học và tạo sự liên kết chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ, góp phần làm nên kinh tế tuần hoàn.
Chứng nhận ASC đã mang lại những giá trị kinh tế rõ rệt cho người dân địa phương. Năm 2023, chi trả dịch vụ môi trường rừng và giá trị gia tăng từ các dự án tôm-rừng đạt hơn 3,8 tỷ đồng, dự kiến năm 2024 sẽ vượt mốc 4 tỷ đồng. Điều này cho thấy mô hình tôm-rừng không chỉ giúp bảo tồn môi trường mà còn tạo thu nhập ổn định cho người dân.
Hơn 1 năm kể từ khi dự án được triển khai vào tháng 10/2023, chứng nhận ASC đã mang lại những giá trị kinh tế rõ rệt cho người dân địa phương. đến nay, tổng giá trị chi trả dịch vụ môi trường rừng và lợi ích kinh tế gia tăng đã đạt hơn 3,8 tỷ đồng trong năm 2023, dự kiến năm 2024 sẽ vượt mốc 4 tỷ đồng. Điều này cho thấy mô hình tôm-rừng không chỉ giúp bảo tồn môi trường mà còn tạo thu nhập ổn định cho người dân. Đây là kết quả từ sự hợp tác chặt chẽ giữa Công ty TNHH Xã hội tôm chứng nhận Minh Phú và chính quyền địa phương, cũng như nỗ lực của người dân.
Mô hình này đã thay đổi nhận thức của người dân về bảo vệ rừng và môi trường. Các hộ nuôi đã áp dụng quy trình sản xuất hiện đại, từ đó cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm. Sự liên kết chuỗi giá trị từ khâu sản xuất đến tiêu thụ đã giúp nâng cao thu nhập, đồng thời tạo cơ hội cho du lịch cộng đồng phát triển.
Với 1.860ha tôm-rừng được cấp chứng nhận ASC, Cà Mau đã tiến gần hơn đến mục tiêu xây dựng nông thôn mới, đặc biệt là hoàn thành tiêu chí số 13 (tổ chức sản xuất) và số 17 (môi trường).
Phát triển chuỗi liên kết bền vững
Tuy nhiên, việc đạt được chứng nhận quốc tế này không hề dễ dàng. Các tiêu chuẩn nghiêm ngặt đòi hỏi chi phí đầu tư lớn cùng với sự tuân thủ quy trình khắt khe. Ông Trần Phương Đại, Giám đốc kinh doanh của Bureau Veritas Vietnam, chia sẻ rằng thành công này là kết quả từ sự đồng hành giữa doanh nghiệp, chính quyền địa phương và người dân.
Công ty Minh Phú đã và đang duy trì, mở rộng mô hình nuôi tôm đạt chứng nhận quốc tế tại nhiều xã thuộc huyện Ngọc Hiển như Viên An Đông, Viên An, Tam Giang Tây, Tân Ân và thị trấn Rạch Gốc với tổng diện tích gần 11.500 ha. Hơn 2.370 hộ dân tham gia, góp phần xây dựng hệ sinh thái nuôi tôm bền vững, kết hợp bảo vệ rừng ngập mặn, tăng khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu.
Huyện Ngọc Hiển hiện có gần 23.000ha tôm sinh thái dưới tán rừng, trong đó 1.860ha đã được cấp chứng nhận ASC. Dự án đã được triển khai tại các xã Viên An Đông, Viên An, Tam Giang Tây, Tân Ân và thị trấn Rạch Gốc. Đây là tiền đề để mở rộng quy mô mô hình nuôi tôm đạt tiêu chuẩn quốc tế trên toàn địa bàn.
Ngoài ra, mô hình tôm-rừng cũng mở đường cho các mô hình khác như tôm-lúa, tôm công nghiệp và tôm quảng canh cải tiến tại Cái Nước và Phú Tân. Điều này không chỉ giúp Cà Mau giữ vững vị thế là thủ phủ tôm của Việt Nam mà còn góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của ngành thủy sản quốc gia.
Ngoài mô hình tôm-rừng, các mô hình khác như tôm-lúa và tôm quảng canh cải tiến ở huyện Cái Nước và Phú Tân cũng đang được triển khai, hứa hẹn mang lại lợi ích kép cho người dân và môi trường.
Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, việc xây dựng vùng nuôi đạt chuẩn quốc tế vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Chi phí để duy trì và mở rộng mô hình rất lớn, đòi hỏi sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền địa phương và các tổ chức quốc tế. Ông Trần Phương Đại, Giám đốc kinh doanh Bureau Veritas Vietnam, cho rằng cần có sự đồng hành từ chính quyền và doanh nghiệp để đảm bảo hiệu quả lâu dài cho mô hình này.
Tương lai của ngành tôm Việt Nam
Chứng nhận ASC không chỉ là một tấm vé vàng để thủy sản Việt Nam thâm nhập thị trường quốc tế mà còn là cam kết về trách nhiệm xã hội và môi trường. Đối với Cà Mau, thành công này không chỉ giúp địa phương phát triển kinh tế mà còn là cơ hội để nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ rừng ngập mặn, một trong những lá chắn quan trọng trước biến đổi khí hậu.
Với thành công của mô hình tôm-rừng, Cà Mau đang lên kế hoạch mở rộng quy mô lên 40.000 ha trong giai đoạn 2025-2030, tập trung vào các huyện Thới Bình, Trần Văn Thời và U Minh. Mục tiêu không chỉ là nâng cao sản lượng mà còn đảm bảo sự bền vững về môi trường và phát triển kinh tế xã hội cho người dân địa phương.
Sự kết hợp giữa bảo vệ môi trường, phát triển bền vững và tăng cường liên kết chuỗi giá trị đã tạo nên nền tảng vững chắc cho ngành nuôi tôm Cà Mau. Đây không chỉ là câu chuyện thành công của một địa phương mà còn là minh chứng cho hướng đi đúng đắn của ngành thủy sản Việt Nam trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Những thành quả đạt được từ mô hình tôm-rừng tại Cà Mau là minh chứng rõ nét cho sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan. Với sự hỗ trợ từ chính quyền, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế như WWF Việt Nam, GIZ và MCD, ngành tôm Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế trên bản đồ thủy sản toàn cầu.
Hải Đăng