Phóng sinh là một nghi lễ truyền thống trong Phật giáo, là một nét đẹp trong văn hóa tâm linh của người Việt Nam. Ngày nay hoạt động phóng sinh được diễn ra trên khắp cả nước vào nhiều thời điểm khác nhau trong năm. Nhiều buổi lễ phóng sinh được tổ chức với quy mô lớn, phóng sinh đa dạng các loài thủy sản vào thủy vực góp phần không nhỏ trong việc phục hồi, tái tạo nguồn lợi thủy sản và bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học. Tuy nhiên, hoạt động phóng sinh cũng đang gặp một số vấn đề như: phóng sinh một số loài ngoại lai xâm hại môi trường, phóng sinh các loài vào môi trường sống không phù hợp, kỹ thuật lưu giữ và phóng sinh chưa đảm bảo nên tỷ lệ sống sau khi thả phóng sinh không cao.
Để hoạt động phóng sinh thực sự có ý nghĩa về công đức và mang lại nhiều lợi ích cho môi trường sinh thái, ngày 04/01/2017, Tổng cục Thủy sản và Trung ương Giáo hội phật giáo Việt Nam đã ký Bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực thả giống phóng sinh bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Sau một năm thực hiện, đến nay đã có 30 tỉnh triển khai ký kết bản ghi nhớ giữa Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh với Giáo hội Phật giáo tỉnh. Nhiều hoạt động phối hợp giữa hai bên đã được triển khai, trong đó tập trung vào hai hoạt động chính là: thả phóng sinh, tái tạo nguồn lợi thủy sản và tuyên truyền về ý nghĩa của hoạt động phóng sinh các giống loài thủy sản và trách nhiệm của các tăng ni phật tử đối với công tác phóng sinh và bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Nhiều tỉnh, thành phố đã huy động được sự tham gia đóng góp tích cực của các tăng ni phật tử trong hoạt động phóng sinh tái tạo nguồn lợi thủy sản. Một số địa phương triển khai có hiệu quả như An Giang, Sóc Trăng, Tuyên Quang, Quảng Ninh, Đăk Nông...
Tổng cục Thủy sản đã xây dựng đĩa CD và các phóng sự, bản tin phát trên VTV1, VOV1 tuyên truyền về công tác phóng sinh các giống loài thủy sản cũng như ý nghĩa của việc triển khai bản ghi nhớ. Phối hợp với các tổ chức quốc tế như WWF, IUCN in 1500 bản poster tuyên truyền về bảo vệ rùa biển. Cung cấp danh mục các loài thủy sản ngoại lai xâm hại, có nguy cơ xâm hại cho Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam để tổ chức tuyên truyền tới các tăng ni phật tử. Tổ chức cuộc vận động tăng ni phật tử tại Hà Nội (100 người) và Tuyên Quang (350 người) tham gia bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản thông qua hình thức đóng góp nhân lực, cá giống trong hoạt động phóng sinh tái tạo nguồn lợi thủy sản. Cuộc vận động có sự tham gia của Tổng cục Thủy sản, UBND các quận, huyện, Sở NN và PTNT tỉnh, các sở ban ngành trên địa bàn các tỉnh, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam các tỉnh, thành phố, các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và người dân, phật tử, Hội thanh niên phật tử, các cơ quan báo đài trung ương và địa phương.
 |
Mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận nhưng hoạt động phối hợp này vẫn còn nhiều khó khăn, tồn tại. Đến nay cả nước vẫn còn hơn 30 tỉnh thành chưa triển khai ký kết chương trình phối hợp với Giáo hội Phật giáo Việt Nam, nguyên nhân do sự quan tâm của chính quyền địa phương với công tác quản lý hoạt động phóng sinh, tái tạo nguồn lợi thủy sản chưa cao, tại một số tỉnh hoạt động thả giống phóng sinh ít, nhỏ lẻ, một phần do khác biệt trong quan niệm về phóng sinh của Giáo hội Phật giáo. Bên cạnh đó chưa xây dựng được tài liệu hướng dẫn công tác phóng sinh các giống loài thủy sản, chưa bố trí được nguồn kinh phí...
Năm 2018, Tổng cục Thủy sản và Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam tiếp tục ký bản Ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực thả giống phóng sinh, bảo vệ nguồn lợi thủy sản với mục tiêu nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các tăng ni, phật tử và người dân về bảo vệ nguồn lợi thủy sản thông qua hoạt động thả giống phóng sinh, góp phần vào việc bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học. Ngăn chặn, giảm thiểu sự phát tán những loài thủy sản ngoại lai xâm hại ra môi trường, chủ động cung cấp và vận động tăng ni, phật tử, người dân thả phóng sinh những giống thủy sản hữu ích cho môi trường sinh thái.
Phát biểu tại Hội nghị, Thượng tọa Thích Đức Thiện đánh giá cao sự phối hợp giữa Tổng cục Thủy sản và Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Đồng thời đánh giá chương trình phối hợp năm 2018 mà Tổng cục Thủy sản đưa ra rất cụ thể, ý nghĩa. Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam sẽ có nghi lễ phóng sinh phát cho phật tử nhằm tăng cường tuyên truyền hoạt động phóng sinh và bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản. Đối với các tổ chức ở địa phương, Giáo hội Phật giáo sẽ chủ động đưa vào các bài giảng trong các ngày lễ lớn và bài giảng trong năm. Thống nhất chọn ngày Phật đản tại Hà Nội để tổ chức lễ phóng sinh.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thủy sản Nguyễn Quang Hùng cũng đánh giá cao sự phối hợp của các tỉnh trong thực hiện bản Ghi nhớ giữa Tổng cục Thủy sản và Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam để đạt được kết quả đáng ghi nhận. Năm 2018, Phó Tổng cục trưởng đề nghị phát huy kết quả 2017, yêu cầu Vụ Bảo tồn và Phát triển nguồn lợi thủy sản tiếp tục rà soát lại báo cáo tổng kết, bổ sung kết quả triển khai ở các tỉnh để tổng hợp. Ngoài mục tiêu nâng cao nhận thức, nên xây dựng thành mô hình, tạo sức lan tỏa cho hoạt động này. Cần có Sổ tay hướng dẫn đối tượng thả đúng mục đích ý nghĩa, xây dựng tờ rơi hướng dẫn cụ thể trong cả nước. Tiếp tục phối hợp Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam xây dựng kế hoạch cụ thể hơn và có kế hoạch khen thưởng các địa phương làm tốt, đảm bảo thực hiện ý nghĩa của lễ phóng sinh và bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Thu Hiền