Thị trường tôm tại Cà Mau, thủ phủ nuôi tôm lớn nhất Việt Nam, đang chứng kiến những chuyển biến tích cực kể từ đầu tháng 4/2025, khi Mỹ công bố tạm hoãn áp dụng mức thuế đối ứng 46% đối với hàng hóa nhập khẩu từ một số quốc gia, trong đó có Việt Nam. Quyết định này không chỉ mang lại cơ hội phục hồi cho ngành tôm mà còn tiếp thêm động lực để người dân và doanh nghiệp tại Cà Mau mạnh dạn đầu tư, tái sản xuất. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vẫn đầy biến động, câu hỏi đặt ra là liệu ngành tôm Cà Mau có thể tận dụng được cơ hội này để bứt phá hay sẽ tiếp tục đối mặt với những thách thức khó lường?
Giá tôm tăng, người nuôi phấn khởi
Sự thay đổi tích cực trên thị trường t ốc đảo đầu tiên được ghi nhận qua mức giá tôm thẻ chân trắng tại Cà Mau. Theo số liệu từ Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh, tôm loại 20 con/kg hiện được thu mua ở mức 200.000 đồng/kg, tăng 10.000 đồng/kg so với thời điểm đầu tháng 4. Tôm loại 30 con/kg đạt 146.000 đồng/kg, tăng 7.000 đồng/kg, trong khi loại 40 con/kg có giá 127.000 đồng/kg, tăng 5.000 đồng/kg. Mức giá này, dù chưa đạt đỉnh như những năm trước, đã giúp nhiều hộ nuôi tôm có lãi sau thời gian dài chịu áp lực từ chi phí sản xuất tăng cao và thị trường xuất khẩu bấp bênh.
Anh Nguyễn Văn Hùng, một hộ nuôi tôm thâm canh tại huyện Thới Bình cho biết: giá tôm tăng trở lại khiến các hộ nuôi phấn khởi. Sau nhiều tháng lỗ vốn, giờ đây gia đình anh đã có thể tính đến việc tái thả giống cho vụ mới. Tuy nhiên, anh cũng lo lắng vì thị trường vẫn chưa thực sự ổn định. Tâm lý lạc quan nhưng thận trọng này đang lan tỏa trong cộng đồng người nuôi tôm tại Cà Mau, khi họ nhận thức rõ rằng sự tăng giá lần này phụ thuộc lớn vào các yếu tố quốc tế, đặc biệt là chính sách thương mại của Mỹ - thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất của Việt Nam.
Quyết định tạm hoãn áp thuế đối ứng của Mỹ đã mang đến một “khoảng lặng” cần thiết cho ngành tôm Việt Nam, đặc biệt là tại Cà Mau - địa phương chiếm hơn 30% sản lượng tôm xuất khẩu của cả nước. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), động thái này giúp các doanh nghiệp xuất khẩu dễ dàng hơn trong việc đàm phán đơn hàng và duy trì mối quan hệ với các đối tác tại Mỹ. Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng đây chỉ là giải pháp tạm thời, không đảm bảo cho sự ổn định lâu dài.
Ông Nguyễn Chí Thiện, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Cà Mau, nhận định việc Mỹ tạm hoãn áp thuế là tín hiệu tích cực, nhưng không có nghĩa rủi ro đã chấm dứt. Mức thuế 46% từng được công bố đã gây xáo trộn lớn trong chuỗi cung ứng tôm, từ người nuôi đến doanh nghiệp xuất khẩu. Nếu không tận dụng tốt giai đoạn này để cải tổ sản xuất, ngành tôm có thể đối mặt với những khó khăn lớn hơn trong tương lai. Theo ông Thiện, các doanh nghiệp cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm giá thành và xây dựng thương hiệu tôm Việt Nam theo hướng bền vững, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế.
Nuôi tôm bền vững: Chìa khóa cho tương lai
Cà Mau hiện là địa phương dẫn đầu cả nước về diện tích nuôi tôm, với hơn 81.325 ha nuôi tôm quảng canh kết hợp, đạt 99% kế hoạch. Mô hình quảng canh cải tiến chiếm tới 190.805 ha, hoàn thành 100% mục tiêu đề ra, trong khi mô hình thâm canh và siêu thâm canh đạt hơn 6.400 ha, với sự tham gia của 7.272 hộ dân. Những con số này cho thấy tiềm năng to lớn của ngành tôm Cà Mau, nhưng cũng đặt ra bài toán về quản lý và phát triển bền vững.
Để đối phó với những biến động từ thị trường quốc tế, chính quyền tỉnh Cà Mau đang khuyến khích người dân và doanh nghiệp áp dụng các mô hình nuôi tôm hiện đại, ứng dụng công nghệ cao và tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường. Các chương trình đào tạo, chuyển giao công nghệ và hỗ trợ vốn vay được triển khai rộng rãi nhằm giúp người nuôi nâng cao năng suất và chất lượng tôm. Đồng thời, tỉnh cũng đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức quốc tế để xây dựng các chứng nhận như ASC (Aquaculture Stewardship Council) và BAP (Best Aquaculture Practices), qua đó gia tăng giá trị xuất khẩu.
Bên cạnh đó, việc chế biến sâu đang được xem là hướng đi chiến lược để giảm phụ thuộc vào xuất khẩu tôm nguyên liệu. Hiện tại, Cà Mau có 5 doanh nghiệp lớn chuyên chế biến và xuất khẩu thủy sản, đủ khả năng tiêu thụ toàn bộ sản lượng tôm trong tỉnh. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các thị trường khó tính như Mỹ, EU hay Nhật Bản, các doanh nghiệp cần đầu tư mạnh hơn vào công nghệ chế biến, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng thương hiệu mạnh mẽ hơn.
Một trong những bài học lớn nhất từ đợt biến động thuế quan vừa qua là sự nguy hiểm của việc phụ thuộc quá mức vào một thị trường duy nhất. Mỹ hiện chiếm khoảng 20-25% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam, nhưng các rào cản thương mại ngày càng gia tăng khiến thị trường này trở nên khó đoán. Trước thực tế đó, các doanh nghiệp tại Cà Mau đang nỗ lực mở rộng thị trường, tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết.
Các thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada và EU đang nổi lên như những điểm đến tiềm năng. Hiệp định EVFTA, CPTPP và RCEP mang lại cơ hội giảm thuế nhập khẩu và tiếp cận sâu hơn vào các thị trường này. Chẳng hạn, EU - thị trường tiêu thụ thủy sản lớn thứ hai của Việt Nam - có nhu cầu cao về tôm chất lượng cao, đặc biệt là tôm được nuôi theo tiêu chuẩn bền vững. Trong khi đó, Nhật Bản và Hàn Quốc ưa chuộng các sản phẩm tôm chế biến sẵn, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Cà Mau gia tăng giá trị xuất khẩu.
Để tận dụng tốt các cơ hội này, VASEP khuyến nghị các doanh nghiệp cần cải thiện năng lực đàm phán, xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch và đầu tư vào marketing quốc tế. Đồng thời, việc nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc sẽ là yếu tố then chốt để tôm Cà Mau cạnh tranh với các đối thủ như Ấn Độ, Ecuador hay Thái Lan.
Giá tôm tăng trở lại là tín hiệu đáng mừng, nhưng không phải là bảo chứng cho sự ổn định lâu dài. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với lạm phát, biến đổi khí hậu và xu hướng gia tăng các hàng rào kỹ thuật, ngành tôm Cà Mau cần giữ vững định hướng phát triển bền vững. Điều này không chỉ bao gồm việc cải thiện kỹ thuật nuôi trồng, chế biến mà còn đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân.
Chính quyền tỉnh Cà Mau đang đặt mục tiêu đưa ngành tôm trở thành một trong những trụ cột kinh tế của địa phương, với kim ngạch xuất khẩu đạt 1,2 tỷ USD vào năm 2025. Để đạt được mục tiêu này, tỉnh sẽ tiếp tục đầu tư vào hạ tầng, nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế. Đồng thời, các chiến lược quảng bá thương hiệu “Tôm Cà Mau” cũng được đẩy mạnh, nhằm tạo dấu ấn riêng trên thị trường toàn cầu. Nhìn xa hơn, ngành tôm Cà Mau cần chuẩn bị sẵn sàng cho những kịch bản xấu nhất, như khả năng Mỹ tái áp dụng thuế đối ứng hoặc các thị trường khác siết chặt quy định nhập khẩu. Việc xây dựng một ngành tôm linh hoạt, bền vững và có khả năng thích ứng với biến động sẽ là chìa khóa để Cà Mau không chỉ vượt qua thách thức mà còn khẳng định vị thế trên bản đồ xuất khẩu thủy sản thế giới.
Ngành tôm Cà Mau đang đứng trước cơ hội lớn để phục hồi và bứt phá sau khi Mỹ tạm hoãn áp thuế. Tuy nhiên, để biến cơ hội này thành động lực phát triển lâu dài, địa phương cần hành động nhanh chóng, từ tái cơ cấu sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm đến mở rộng thị trường. Với sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, Cà Mau hoàn toàn có thể biến những thách thức thành bàn đạp để đưa thương hiệu tôm Việt Nam vươn xa hơn trên trường quốc tế.
Hải Đăng