Theo FAO, ngành cá tra Việt Nam đã duy trì tăng trưởng trong quý đầu tiên của năm 2025 bất chấp những bất ổn thương mại, nhu cầu biến động tại các thị trường trọng điểm và chi phí tăng cao. Ngành cá tra dự kiến sẽ duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ và nhu cầu gia tăng tại các thị trường Nam Á, Châu Phi, Brazil và Liên minh Châu Âu (EU).
Việt Nam đang tích cực chuyển hướng đầu tư vào các sản phẩm giá trị gia tăng như cá viên, chả cá, collagen và các phụ phẩm dùng làm thức ăn chăn nuôi, mỹ phẩm. Bất chấp chi phí tăng cao, áp lực môi trường và sự cạnh tranh từ các loài cá thịt trắng khác, khả năng thích ứng với thị trường của ngành hàng cá tra và các sáng kiến bền vững sẽ tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng trong năm 2025.
Cũng theo FAO, trong quý đầu tiên của năm 2025, đã có 180.000 tấn cá tra đông lạnh được nhập khẩu vào 118 quốc gia trên thế giới; Trong đó, 93% khối lượng này được cung cấp bởi Việt Nam, tăng nhẹ 0,26% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù vậy, đã có sự sụt giảm đáng kể theo năm trong nhập khẩu vào hai thị trường lớn là Trung Quốc (-26,23%) và Mỹ (-6,2%). Nhu cầu dự kiến sẽ giảm do các vấn đề thuế quan đang diễn ra. Trong khi đó, sự sụt giảm mạnh ở Trung Quốc có thể liên quan đến cả nhu cầu trong nước giảm và căng thẳng thương mại đã làm gián đoạn dòng chảy thương mại toàn cầu.
Điều thú vị là có sự tăng trưởng mạnh mẽ về nhập khẩu cá tra Việt Nam vào Ấn Độ (+39,38%), Tây Ban Nha (+39,53%), Cameroon (+247,49%) và Bờ Biển Ngà (+130,13%), cho thấy Việt Nam đã đa dạng hóa thị trường, không phụ thuộc vào các thị trường nhạy cảm với thuế quan (hoặc thị trường có nhu cầu giảm). Iraq là thị trường lớn thứ hai của cá tra nguyên con đông lạnh (sau Trung Quốc) với khối lượng nhập khẩu đạt 2.180 tấn trong quý 1 năm 2025.
 |
Nhìn chung, FAO đánh giá xuất khẩu cá tra của Việt Nam vẫn ổn định trên các thị trường chính trong quý 1 năm 2025. Trung Quốc và Mỹ vẫn là những thị trường xuất khẩu chính. Brazil tiếp tục cho thấy nhu cầu mạnh mẽ đối với cá tra Việt Nam (đặc biệt là các sản phẩm phi lê đông lạnh); tổng kim ngạch xuất khẩu sang Brazil trong ba tháng đầu năm vượt 48 triệu USD, tăng 73% so với cùng kỳ năm trước. Thái Lan được xếp hạng là thị trường cá tra lớn thứ tư của Việt Nam. Chỉ riêng trong tháng 3, xuất khẩu sang Thái Lan đạt gần 8 triệu USD, tăng 27% so với tháng 3 năm 2024. Lũy kế 3 tháng, tổng giá trị xuất khẩu đạt 20 triệu USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm trước; trong khi tổng khối lượng nhập khẩu tăng 20,7%. Ở những khu vực khác, lượng nhập khẩu vào các thị trường ASEAN cũng tăng cao về mặt khối lượng: Malaysia (+31%), Philippines (+22%) và Myanmar (+25%).
Tiếp tục theo xu hướng tăng, nhập khẩu cá tra đông lạnh vào Liên minh Châu Âu trong Quý đầu tiên của năm 2025 đã tăng 13% về khối lượng, đạt 19.309 tấn, trị giá 58 triệu USD (+15%). Khoảng 81% khối lượng này được cung cấp bởi Việt Nam, trong khi khối lượng nhỏ hơn được ghi nhận từ các nguồn cung cấp khác ở Châu Á, cụ thể là Indonesia và Myanmar. Những nước nhập khẩu hàng đầu có Đức, Tây Ban Nha, Bỉ, Ý…, trong đó Vương quốc Hà Lan dẫn đầu (chủ yếu để tái xuất).
Theo thống kê FAO, trong quý đầu tiên của năm 2025, giá cá tra đạt mức cao kỷ lục. Cá cỡ lớn hơn 1,2 kg được bán với giá 32.440 đồng/kg (1,29 USD) là mức cao nhất kể từ năm 2022 đến nay. Nguyên nhân là do nhu cầu mạnh mẽ từ các thị trường lớn như Trung Quốc, Liên minh Châu Âu và Mỹ. Mặc dù giá giảm nhẹ trong những tháng đầu năm 2025 nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mức giá của năm trước, nhờ sự tăng trưởng xuất khẩu liên tục (nhất là tăng trưởng xuất khẩu sang Liên minh Châu Âu).
Vượt qua mọi thách thức, xuất khẩu tăng
Theo VASEP, tổng giá trị xuất khẩu cá tra Việt Nam trong 7 tháng đầu năm đạt hơn 1,2 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 7, khối lượng xuất khẩu đạt 88.726 tấn, tăng 8%, đồng thời là mức cao nhất kể từ đầu năm. Trong tháng 7/2025, về giá trị xuất khẩu cá tra, các thị trường Anh, EU tăng nhẹ, Thái Lan tăng 65%.
Số liệu mới nhất của Hải quan Việt Nam cho thấy, kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam tháng 8/2025 đạt 200 triệu USD, tăng 5% so với tháng 8/2024. Lũy kế xuất khẩu cá tra 8 tháng đầu năm 2025 sang các thị trường đạt hơn 1,4 tỷ USD, tăng trưởng dương 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó nhiều thị trường trọng điểm tiếp tục đón tin tích cực.
Về cơ cấu sản phẩm, phile cá tra đông lạnh vẫn là sản phẩm cá tra chủ lực xuất khẩu của Việt Nam. Giá trị xuất khẩu sản phẩm này trong 8 tháng đầu năm 2025 đạt hơn 1,1 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, xuất khẩu các sản phẩm cá tra khô, và cá tra đông lạnh (thuộc mã HS03, trừ mã HS0304) đạt 246 triệu USD, tăng 2%. Đáng chú ý, sản phẩm chế biến sâu mã HS16 – dù chiếm tỷ trọng nhỏ – cũng ghi nhận mức tăng vượt trội trong tháng 8/2025, thể hiện sự thích ứng của doanh nghiệp với yêu cầu thị trường về tiện dụng và đa dạng hoá sản phẩm. Tính đến hết tháng 8/2025, xuất khẩu cá tra GTGT đạt 36 triệu USD, tăng 32% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tháng 8/2025, một số thị trường nhập khẩu cá tra có sự suy giảm nhẹ (đặc biệt là Trung Quốc & Hồng Kông giảm 4%) cho thấy nhu cầu tiêu dùng quốc tế đang có những thay đổi, trở nên thận trọng hơn. Ngược lại, các thị trường như CPTPP, Brazil, và ASEAN tiếp tục duy trì đà tăng trưởng cao.
Lũy kế 8 tháng, xuất khẩu cá tra sang Mỹ đạt 234 triệu USD, tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước và đang được đánh giá khá ổn định. Dù tốc độ tăng trưởng khiêm tốn, Mỹ vẫn là thị trường quan trọng bậc nhất bởi giá trị cao, có yêu cầu khắt khe và ảnh hưởng lan tỏa toàn cầu. Việc duy trì được mức tăng trưởng trong bối cảnh thuế quan và rào cản kỹ thuật phức tạp cho thấy cá tra Việt Nam đang củng cố vị thế trong phân khúc trung – cao cấp. Đây cũng là động lực để doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh tiêu chuẩn hóa và xây dựng thương hiệu tại thị trường này.
Xuất khẩu cá tra sang khối các quốc gia được trợ lực bởi Hiệp định CPTPP đạt 242 triệu USD trong 8 tháng đầu năm 2025, tăng 36% so với cùng kỳ năm 2024. Nhật Bản, Canada và Mexico là những thị trường quan trọng trong khối, với nhu cầu đa dạng từ phi lê đông lạnh đến sản phẩm chế biến. Hiệu ứng ưu đãi thuế từ FTA cùng sự thay đổi xu hướng tiêu dùng hướng đến sản phẩm tiện lợi, an toàn đang mở ra cơ hội lớn. CPTPP vì vậy không chỉ là điểm sáng ngắn hạn, mà là khu vực chiến lược dài hạn cho ngành cá tra Việt Nam.
8 tháng đầu năm 2025, khối ASEAN tiếp tục cho thấy vai trò ngày càng lớn trong bản đồ xuất khẩu cá tra. Thái Lan nhập khẩu 52 triệu USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm ngoái. Philippines đạt 26 triệu USD, cũng tăng 31%. Ngoài ra, Malaysia và Singapore cũng duy trì tăng trưởng ổn định. Với lợi thế gần gũi về địa lý, chi phí logistics thấp và sự tương đồng khẩu vị, ASEAN đang trở thành vành đai an toàn giúp ngành cá tra Việt Nam không phụ thuộc vào các thị trường xa, nhiều rào cản kỹ thuật.
 |
Cũng trong 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cá tra sang EU đạt 120 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm ngoái. Dù tốc độ tăng chưa cao, nhưng EU là thị trường có giá trị và sức lan tỏa về mặt thương hiệu. Nhu cầu ổn định đối với phile cá tra tiêu chuẩn cao, đặc biệt tại Đức, Hà Lan, Tây Ban Nha, cho thấy tiềm năng được củng cố lâu dài. Tuy nhiên, để khai thác tối đa thị trường EU, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần chú trọng hơn vào những tiêu chí ngày càng khắt khe của EU - các chứng nhận bền vững, truy xuất nguồn gốc, xu hướng tiêu dùng xanh.
Kết quả xuất khẩu cá tra 8 tháng đầu năm 2025 cho thấy xuất khẩu cá tra đang duy trì đà phục hồi vững chắc, nhưng không đồng đều giữa các thị trường. Trong khi Trung Quốc & Hồng Kông chững lại, CPTPP, ASEAN và Brazil trở thành động lực mới, Mỹ và EU tiếp tục là trụ cột ổn định. Điều này phản ánh một xu hướng: Cá tra Việt Nam đang từng bước tái định vị trong dòng chảy thương mại toàn cầu, bằng cách đa dạng hóa thị trường, gia tăng chế biến sâu và củng cố thương hiệu tại các phân khúc giá trị cao.
Dự báo những tháng cuối năm 2025
Trong tháng 7, giá cá tra xuất khẩu trung bình giảm nhẹ 1% xuống còn 2,14 USD/kg. Giá cá nguyên liệu tại trại giảm 9–10% so với tháng trước, trong khi cá giống giảm 5%. Tuy nhiên, cuối tháng 7 và đầu tháng 8, giá cá giống đã bật tăng trở lại do nguồn cung thắt chặt. Trong những tháng cuối năm 2025, xu hướng tăng giá khá rõ rệt. Giá xuất khẩu dự kiến sẽ nhích lên từ tháng 9 khi nguồn cá nguyên liệu hạn chế và tỷ lệ sống của cá giống thấp, trong khi nhiều hộ nuôi chủ động giữ cá để chờ giá tốt hơn. Thời tiết bất lợi với mưa lớn và biến động nhiệt độ khiến chi phí nuôi tăng cao, càng củng cố đà tăng giá.
Nguồn cung cá giống hạn chế cũng tạo áp lực lên thị trường. Nông dân không mặn mà bán cá cỡ nhỏ mà giữ lại chờ đạt trọng lượng lớn, kéo theo tình trạng khan hiếm. Với giá hiện đã cao hơn so với 3 năm qua, dự báo khi các nhà máy chế biến sử dụng hết nguồn cá dự trữ, giá thu mua từ nông dân sẽ tiếp tục được đẩy lên hơn nữa.
Ở thị trường nhập khẩu, Mỹ là yếu tố đáng chú ý nhất. Từ tháng 8/2025, mức thuế đối ứng đối với cá tra nhập trực tiếp từ Việt Nam đã giảm từ 46% xuống 20%. Dù đây là tín hiệu không quá bi quan, người mua Mỹ vẫn thận trọng, tập trung giải phóng hàng tồn kho, khiến nhu cầu chưa thực sự bật mạnh. Chính sách thuế mới vẫn còn nhiều ẩn số đối với triển vọng những tháng cuối năm 2025. Trong khi tại Trung Quốc, sức mua có dấu hiệu chậm lại, nhất là đối với cá tra nguyên con và philê đông lạnh. Giá trung bình có cải thiện nhẹ nhưng biến động hàng tồn kho khiến thị trường này vẫn cần được theo dõi sát.
Ngược lại, EU và các nước trong khối CPTPP được dự báo duy trì vai trò trụ cột nhờ ưu đãi thuế quan và nhu cầu tiêu thụ ổn định. Giá xuất khẩu sang EU có thể phục hồi từ tháng 9/2025 nhờ nguồn cung nguyên liệu thắt chặt. ASEAN cũng được xem là thị trường tiềm năng với sức tiêu thụ đều đặn, trong khi Nam Mỹ và Trung Đông có thể trở thành hướng mở để giảm bớt phụ thuộc vào Mỹ và Trung Quốc. Đối với thị trường Brazil, vẫn tiềm ẩn rủi ro khi có khả năng chịu tác động gián tiếp từ thuế nhập khẩu 50% mà Mỹ dự kiến áp dụng đối với hàng hóa từ quốc gia này, trong trường hợp cá tra bị đưa vào danh mục.
Ngành cá tra Việt Nam đang bước vào giai đoạn quyết định của năm 2025. Giá nguyên liệu tăng do nguồn cung hạn chế, cùng với những biến động chính sách thương mại từ Mỹ và nhu cầu thiếu ổn định tại Trung Quốc, đang tạo nên cả áp lực lẫn cơ hội. Trong bối cảnh đó, việc tận dụng tối đa các hiệp định thương mại tự do tại EU và CPTPP, đồng thời đẩy mạnh đa dạng hóa sang ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông, sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng. Theo VASEP, nếu tận dụng tốt xu hướng giá đang phục hồi, ngành cá tra Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để đạt được lợi nhuận cao hơn, hoàn thành mục tiêu xuất khẩu năm 2025.
FAO dự báo: Nhu cầu cá tra tại Mỹ sẽ dần trở lại ổn định khi người tiêu dùng bắt đầu điều chỉnh theo mức giá mới. Việc Trung Quốc giảm nhập khẩu đã phản ánh nhu cầu nội địa chậm lại và sự bão hòa của thị trường này. Sự mở rộng liên tục ở Brazil và Liên minh Châu Âu cũng như các thị trường mới nổi (ở Châu Phi và Nam Á) dự kiến sẽ duy trì sự ổn định giá trong những tháng cuối năm 2025.
Ngọc Thúy - FICen