Bạch tuộc
Ngày 25 tháng 6 năm 2021, Mauritania đã thông báo rằng họ sẽ chính thức mở mùa khai thác bạch tuộc sớm hơn dự định, vào ngày 1 tháng 7. Mùa đánh bắt thủy sản ở Maroc đã bắt đầu trước đó, vào ngày 16 tháng 6, nhưng với tổng hạn ngạch thấp hơn năm ngoái khoảng 2.000 tấn. Nguồn cung giảm và nhu cầu tăng đã đẩy giá bạch tuộc lên cao. Ngay từ đầu năm, giá đã tăng do nhu cầu tốt, giá được dự kiến là sẽ giảm sau khi mùa vụ bắt đầu. Tuy nhiên, do hạn ngạch thấp hơn nên điều này đã không xảy ra.
Vì thị trường nhuyễn thể chân đầu (bạch tuộc, mực ống, mực nang) phụ thuộc nhiều vào lĩnh vực nhà hàng, nên nó đã gặp khó khăn khi đại dịch COVID-19 xảy ra hơn một năm trước. Tuy nhiên, vào cuối năm 2020 và đầu năm 2021, thị trường dường như đã sẵn sàng phục hồi và các nhà quan sát trong ngành đang nhìn nhận vấn đề theo chiều hướng lạc quan hơn.
Song, nguồn cung bạch tuộc có thể là vấn đề nan giải. Ví dụ như ở Mexico, lượng bạch tuộc cập cảng đã giảm từ 16.000 tấn vào năm 2019 xuống chỉ còn 8.000 tấn trong 10 tháng đầu năm 2020. Mặt khác, ở Maroc, việc cập cảng tốt hơn. Nhưng nguồn cung vẫn không chắc chắn, hơn nữa Maroc lại đã hạ hạn ngạch của năm 2021.
Tại một số thị trường nơi các hạn chế do dịch bệnh COVID-19 đã được dỡ bỏ một phần, cùng với việc khu vực nhà hàng được phép mở cửa trở lại, ít nhất là đối với ăn uống ngoài trời, nhu cầu về bạch tuộc chất lượng cao đã tăng lên đáng kể. Điều này đúng với Tây Ban Nha, Ý, Hy Lạp và một số nước châu Á.
Thương mại quốc tế với bạch tuộc đã giảm mạnh trong năm 2020. Sau khi giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2016, giá bạch tuộc bắt đầu tăng trở lại vào cuối năm 2020. Nhưng do du lịch ở Địa Trung Hải vẫn trì trệ, trong khi thương mại bạch tuộc phụ thuộc vào ngành du lịch trong những tháng mùa hè. Nhập khẩu vào Hàn Quốc trong ba tháng đầu năm 2021 tăng đã tăng 14,6% so với cùng kỳ năm 2020, lên 15.610 tấn. Xuất khẩu sang thị trường này tăng mạnh nhất là Việt Nam (+24,7%) và Thái Lan (+19,8%). Mặt khác, nhập khẩu bạch tuộc của Nhật Bản đã giảm hơn 25% xuống còn 650 tấn. Trong khi nhập khẩu từ Mauritania giảm 58,1% xuống 1.684 tấn và từ Việt Nam giảm 16,5% xuống 1.97 tấn, nhập khẩu từ Trung Quốc trái lại đã tăng 22% lên 268 tấn.
Mực ống
Argentina vô cùng lo lắng về các tàu nước ngoài hoạt động trên biên giới lãnh hải của mình và Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ). Trong một nghiên cứu gần đây, được thực hiện trong khoảng thời gian 40 tháng từ tháng 1 năm 2018 đến tháng 4 năm 2021, đã chỉ ra rằng hơn 800 tàu nước ngoài đang đánh bắt mực ngoài vùng biển Argentina. Có tới 69% số tàu này là của Trung Quốc. Các tàu Hàn Quốc, Tây Ban Nha hoặc Đài Loan cũng tham gia đánh bắt này. Chỉ có 45 tàu của Argentina đánh bắt ở khu vực này trong thời gian nghiên cứu. Vào đầu tháng 7/2021, các nhà chức trách Trung Quốc thông báo rằng, trong nỗ lực bảo tồn và phục hồi nguồn dự trữ mực ở Đông Thái Bình Dương, Trung Quốc đã áp đặt lệnh cấm tàu đánh bắt mực ở khu vực này từ ngày 1 tháng 7 đến ngày 30 tháng 9.
Việc đánh bắt mực trái phép ở Tây Nam Đại Tây Dương trong mùa này khá tốt: tổng số lượng cập cảng lên tới gần 580.000 tấn, cao nhất kể từ năm 2015. Trong số này, 280.000 tấn được đánh bắt ngoài khơi, 170.000 tấn ở Quần đảo Falkland (Malvinas ) và 130.000 tấn trong vùng biển của Argentina. Thông thường hầu hết sản lượng đánh bắt của Argentina cập bến vào đầu năm (trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 4), nhưng năm 2021 thì mô hình có phần thay đổi: sản lượng đánh bắt cao vào tháng 2, giảm vào tháng 3, tiếp theo là tăng đột biến vào tháng 4 và sản lượng đánh bắt tương đối cao vào tháng 5 và tháng 6.
Do sự đổ bộ mạnh mẽ nên giá đã giảm phần nào kể từ đầu vụ đánh bắt. Tuy nhiên, nhu cầu cũng như xuất khẩu đang tăng trở lại và doanh số bán lẻ tương đối tốt. Các nhà bán lẻ kỳ vọng rằng giá đã chạm đáy và sẵn sàng tăng trở lại. Mặc dù vậy, sản lượng khai thác mực ống loligo cũng không thực sự tốt. Sản lượng ở châu Á thấp hơn dự kiến và giá cả vẫn ổn định. Sản lượng khai thác mực loligo nội địa của Trung Quốc không đáp ứng đủ nhu cầu trong nước, vì vậy nước này đang nhập khẩu mực loligo từ Việt Nam và Indonesia.
Thương mại mực và bạch tuộc
Thương mại mực ống trên thế giới dường như đang tăng trở lại. Trong quý đầu tiên của năm 2021, nhập khẩu mực đông lạnh của EU từ Ma-rốc đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm 2020. Tổng nhập khẩu mực đông lạnh của EU cho Ma-rốc đã tăng lên 6.233 tấn, tăng 112%. Giá trị nhập khẩu cũng tăng mạnh, lên 45,6 triệu EUR.
Theo VASEP (Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam), xuất khẩu mực và bạch tuộc của Việt Nam sang Trung Quốc đã tăng gần 61% trong năm 2020 so với năm 2019. Nguyên nhân chính dường như là do Chính phủ Trung Quốc đã dần nới lỏng các biện pháp cô lập, và điều này đã dẫn đến làm tăng nhu cầu về động vật thủy sản chân đầu. Bạch tuộc là thủy sản xuất khẩu chính của Việt Nam sang Trung Quốc. Nhập khẩu mực ống và mực nang vào Hoa Kỳ trong quý đầu tiên của năm đã tăng 6,9%, từ 13.977 tấn năm 2020 lên 14.947 tấn năm 2021.
Nhà cung cấp chính là Trung Quốc, tăng 4,5%. Nhưng mức tăng trưởng mạnh nhất là nhập khẩu từ New Zealand, tăng 79,8% lên 1.593 tấn. Nhập khẩu mực ống và mực nang của Tây Ban Nha trong ba tháng đầu năm 2021 đã tăng nhẹ từ 44.765 tấn trong cùng kỳ năm 2020 lên 45.045 tấn vào năm 2021 (+0,6%). Tuy nhiên, Peru đã thể hiện một sự gia tăng lớn trong các lô hàng: từ 7.461 tấn vào năm 2020 lên 11.320 tấn vào năm 2021 (+51,7%).
Xuất khẩu của Maroc sang Tây Ban Nha giảm 2,7% xuống còn 8.752 tấn. Trung Quốc nhập khẩu mực ống và mực nang nhiều hơn 22,1% trong quý đầu tiên của năm 2021 so với cùng kỳ năm 2020. Tổng lượng nhập khẩu lên tới 82.223 tấn. Cả ba nhà cung cấp chính đều ghi nhận mức tăng trưởng về lượng hàng xuất khẩu: Peru với mức tăng 36% lên 23.109 tấn, Indonesia với mức tăng 24,8% lên 22.248 tấn.
Dự báo
Trong khi nguồn cung bạch tuộc có thể vẫn khan hiếm trong thời gian còn lại của năm, thì nguồn lợi mực dồi dào hơn. Nhu cầu đối với bạch tuộc tăng cao trong mùa hè của châu Âu và giá dự kiến sẽ tăng lên. Đối với mực, cả cung và cầu đều tốt và đang tăng trưởng. Lệnh cấm đánh bắt mực của Trung Quốc ở Đông Thái Bình Dương, ảnh hưởng đến khoảng 600 tàu Trung Quốc, sẽ gây áp lực lên thị trường Trung Quốc và có thể dẫn đến giá tăng do Trung Quốc sẽ phải nhập khẩu nhiều hơn.
Ngọc Thúy (theo FAO)