Theo báo cáo mới nhất của FAO “Tình hình Nghề cá và Nuôi trồng Thủy sản Thế giới 2020”, còn được gọi là “SOFIA 2020”, tiêu thụ cá bình quân đầu người tăng từ 9 kg năm 1961 lên 20,5 kg vào năm 2018, tương đương với tăng trưởng khoảng 1,5% mỗi năm. Đồng thời, kể từ năm 1961, mức tăng tiêu thụ cá trung bình hàng năm trên toàn cầu là 3,1% đã vượt qua mức tăng dân số 1,6% và vượt quá mức tăng tiêu thụ của tất cả các loại thực phẩm giàu protein động vật khác (như thịt bò, gia cầm và sữa), tăng 2,1% mỗi năm.
Báo cáo nhấn mạnh thêm rằng vào năm 2017, tiêu thụ cá chiếm 17% lượng protein động vật tiêu thụ của dân số thế giới và 7% tổng lượng protein được tiêu thụ. Như vậy, FAO tính toán rằng cá đã cung cấp cho hơn 3,3 tỷ người 20% lượng protein động vật bình quân đầu người, và trong một số trường hợp - chẳng hạn như Bangladesh, Campuchia, Gambia, Ghana, Indonesia, Sierra Leone, Sri Lanka, và một số quốc đảo nhỏ đang phát triển – con số này từ 50% trở lên.
Bất chấp sự khác biệt tồn tại lâu đời về mức độ tiêu thụ cá giữa các khu vực và các quốc gia riêng lẻ, báo cáo xác định một số xu hướng xác định giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển. Nó cho thấy rằng ở các nước phát triển, mức tiêu thụ cá rõ ràng đã tăng từ 17,4 kg trên đầu người vào năm 1961 lên mức cao nhất là 26,4 kg trên đầu người vào năm 2007 và giảm dần sau đó xuống còn 24,4 kg vào năm 2017.
Tuy nhiên, ở các nước đang phát triển, mức tiêu thụ cá rõ ràng đã tăng đáng kể từ 5,2 kg trên đầu người vào năm 1961 lên 19,4 kg vào năm 2017, với tốc độ trung bình hàng năm là 2,4%. Trong số này, các nước kém phát triển nhất đã tăng mức tiêu thụ từ 6,1 kg năm 1961 lên 12,6 kg năm 2017, với tốc độ trung bình hàng năm là 1,3%. Tỷ lệ này đã tăng đáng kể trong 20 năm qua, đạt 2,9% mỗi năm, do mở rộng sản xuất và nhập khẩu cá.
Ở các nước thiếu lương thực thực phẩm có thu nhập thấp, tiêu thụ cá tăng từ 4 kg năm 1961 lên 9,3 kg năm 2017, tỷ lệ tăng ổn định hàng năm khoảng 1,5%.
Trong tương lai gần đến năm 2030 và dự báo năm 2030 của FAO cho ngành thủy sản trong thời gian một thập kỷ, dự báo rằng tiêu thụ cá thế giới sẽ nhiều hơn 18% hoặc 28 triệu tấn so với năm 2018, mặc dù báo cáo lưu ý rằng tốc độ tăng trưởng hàng năm của mức tiêu thụ này sẽ chậm hơn trong 10 năm tới ở mức 1,4%, so với 2,6% trong giai đoạn 2007 đến 2018. Sự chậm lại chủ yếu là do tăng trưởng sản xuất giảm, giá cả cao hơn và dân số giảm.
SOFIA dự đoán thêm rằng khoảng 71% lượng cá trên thế giới có sẵn cho con người vào năm 2030 - khoảng 183 triệu tấn - sẽ được tiêu thụ ở châu Á, trong khi số lượng thấp nhất sẽ được tiêu thụ ở châu Đại Dương và châu Mỹ Latinh. Tổng lượng tiêu thụ cá làm thức ăn dự kiến sẽ tăng ở tất cả các khu vực và tiểu vùng vào năm 2030 so với năm 2018, với tốc độ tăng trưởng cao hơn dự kiến ở Mỹ Latinh (33%), Châu Phi (27%), Châu Đại Dương (22%) và Châu Á (19% ).
Tuy nhiên, mức tiêu thụ cá bình quân đầu người trên thế giới lại vẽ ra một bức tranh hơi khác. Đến năm 2030, con số này sẽ tăng lên ở tất cả các khu vực ngoại trừ châu Phi, khu vực sẽ giảm 3%. Các tỷ lệ tăng trưởng cao nhất được dự báo cho châu Á (9%), châu Âu (7%), và châu Mỹ Latinh và châu Đại Dương (6% mỗi khu vực).
Ở châu Phi, mức tiêu thụ cá bình quân đầu người dự kiến sẽ giảm 0,2% mỗi năm cho đến năm 2030 - từ 10 kg năm 2018 xuống 9,8 kg vào năm 2030. Mức giảm sẽ lớn hơn ở châu Phi cận Sahara, từ 8,9 kg xuống 8,1 kg. SOFIA giải thích rằng lý do chính của sự sụt giảm này là do dân số châu Phi tăng trưởng vượt xa tốc độ tăng cung, với sản lượng nội địa dự kiến tăng 13% trong giai đoạn 2019 - 2030 và nhập khẩu cá tăng không thể đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khu vực.
Tỷ trọng nhập khẩu cá cho người tiêu dùng trong tổng nguồn cung cá thực phẩm dự kiến sẽ tăng từ 37% vào năm 2018 lên 40% vào năm 2030. Nhưng sự gia tăng này cùng với việc mở rộng sản xuất nuôi trồng (tăng 48% vào năm 2030 so với năm 2018) và sản lượng đánh bắt thủy sản (5%), sẽ chỉ bù đắp một phần cho sự gia tăng dân số.
Một trong số ít trường hợp ngoại lệ sẽ là Ai Cập, vì quốc gia này dự kiến sẽ tăng thêm đáng kể sản lượng nuôi trồng thủy sản.
FAO cho biết mức tiêu thụ cá bình quân đầu người dự kiến giảm ở châu Phi làm gia tăng lo ngại về an ninh lương thực do tỷ lệ thiếu dinh dưỡng phổ biến trong khu vực và tầm quan trọng của cá trong tổng lượng protein động vật ở nhiều nước châu Phi. FAO cho biết sự suy giảm cũng có thể làm suy yếu khả năng của nhiều quốc gia phụ thuộc vào cá trong việc đáp ứng các mục tiêu dinh dưỡng được đề ra trong Mục tiêu Phát triển Bền vững 2 của Liên hợp quốc để đạt được mục tiêu “không còn nạn đói”.
SOFIA ước tính sản lượng cá toàn cầu đạt khoảng 179 triệu tấn vào năm 2018. Trong tổng số này, 156 triệu tấn được sử dụng cho con người. 22 triệu tấn còn lại được dành cho mục đích phi thực phẩm, chủ yếu để sản xuất bột cá và dầu cá. Nuôi trồng thủy sản chiếm 46% tổng sản lượng và 52% lượng cá cho con người.
HNN (Theo seafoodsource)