Cục thủy sản

Tại Phú Yên, chuỗi liên kết khai thác, thu mua, chế biến, tiêu thụ cá ngừ của Công ty cổ phần Bá Hải đã được thành lập. Công ty này đã liên kết và ký hợp đồng cùng 8 tổ, đội sản xuất trên biển với 72 chủ tàu câu cá ngừ đại dương ở TP Tuy Hòa. Tuy nhiên, ngư dân tham gia chuỗi liên kết vẫn còn lệ thuộc vào các chủ nậu, vựa, trong khi đó Công ty cổ phần Bá Hải lại chưa có tàu dịch vụ hậu cần trên biển để mua cá và cung cấp nhiên liệu, nhu yếu phẩm cho ngư dân… Ngư dân cho biết, dù họ muốn tham gia chuỗi liên kết nhưng không vay được vốn lưu động cho chuyến biển vì còn nợ ngân hàng. Ngư dân phải vay tiền tại các chủ nậu, vựa thu mua hải sản và mua nợ nhiên liệu nên khi cá về phải bán cho các nậu, vựa này. Hiện ngư dân tham gia chuỗi liên kết đang thiếu vốn đầu tư mua sắm trang thiết bị để phục vụ khai thác và bảo quản sản phẩm theo công nghệ mới. Muốn đến được ngư trường khai thác cá ngừ đại dương, tàu phải chạy liên tục 3 đến 4 ngày đêm nên việc thực hiện chuyến biển ngắn ngày (dưới 15 ngày) để đảm bảo chất lượng cá tươi là không khả thi. Muốn giải quyết được vấn đề này, trong chuỗi liên kết cần có tàu dịch vụ hậu cần trên biển để tiếp nhận cá đưa về bờ sớm và cung cấp dầu, đá lạnh, lương thực, thực phẩm cho các tàu khai thác. 

Tập trung tháo gỡ vướng mắc

Hầu hết ngư dân đều nhận thức được tham gia vào chuỗi liên kết cá ngừ là một bước đi hướng đến nghề cá hiện đại. Tuy nhiên, bên cạnh vốn vốn đầu tư lớn, ngư dân còn phải được trang bị kiến thức, kỹ năng về khoa học công nghệ, khả năng khai thác vận hành máy móc, thiết bị và kiến thức về thị trường. Những yếu tố này vẫn còn quá mới đối với ngư dân, trong khi đó hiệu quả nâng lên thông qua mô hình khai thác theo chuỗi giá trị lại chưa rõ ràng. 

Theo Tổng cục Thủy sản, hiện có hơn 2.825 tàu tham gia khai thác cá ngừ tại các tỉnh Bình Định, Phú Yên và Khánh Hòa. Sản lượng khai thác cá ngừ đại dương 6 tháng đầu năm 2015 hơn 9.800 tấn. Trong đó, chỉ khoảng 70% tàu khai thác đủ chi phí và có lãi, 30% tàu còn lại khai thác không bù đắp đủ chi phí. Ông Nguyễn Ngọc Oai, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, cho biết, một số khó khăn, vướng mắc hiện nay là các tàu khai thác, dịch vụ phục vụ khai thác cá ngừ bằng vỏ thép và vỏ vật liệu mới chỉ cải tiến bước đầu về hầm bảo quản, chưa đổi mới về công nghệ khai thác, bảo quản. Công tác thống kê, thu thập số liệu nghề cá thương phẩm còn hạn chế, triển khai không liên tục nênthiếu thông tin có hệ thống về hoạt động khai thác, thu mua, chế biến cá ngừ. Các nghiên cứu về nâng cao chất lượng cá ngừ bằng nghề câu tay, về tổ chức mô hình dịch vụ hậu cần chậm triển khai ứng dụng vào thực tiễn. Công nghệ dự báo ngư trường còn lạc hậu, không kịp thời, thiếu kiểm chứng làm ngư dân chưa tin tưởng, dẫn đến chưa nhiều ngườisử dụng thông tin từ kết quả dự báo trong khai thác… 

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Vũ Văn Tám nhấn mạnh, mấu chốt để tổ chức thu mua, chế biến tiêu thụ cá ngừ theo chuỗi là phải xác định rõ trách nhiệm, lợi ích của doanh nghiệp và ngư dân. Khi chưa làm rõ mối liên kết này thì khó mà gắn kết các khâu khai thác, tiêu thụ thành chuỗi của quá trình sản xuất. Trung tâm của chuỗi phải là doanh nghiệp. Doanh nghiệp đưa ra yêu cầu về tiêu chuẩn chất lượng cá ngừ, công khai minh bạch tỉ lệ phân chia lợi nhuận để ngư dân nắm bắt, từ đó ngư dân mới mạnh dạn đầu tư công nghệ khai thác và nâng cao chất lượng cá ngừ. Đối với chuỗi liên kết, Thứ trưởng Vũ Văn Tám đề nghị địa phương làm việc với ngân hàng, doanh nghiệp và ngư dân để tháo gỡ vướng mắc về vay vốn lưu động cho chuyến biển, Bộ Nông nghiệp và PTNT sẽ phối hợp với các bộ, ngànhđể có hướng chỉ đạo giải quyết các vướng mắc này.

                                                                                                                                              Thu Hiền