Tham dự Hội nghị có lãnh đạo Tổng cục Thủy sản, các đơn vị trực thuộc Tổng cục Thủy sản, đại diện các Bộ, ngành như: Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp cùng với 28 tỉnh thành/phố và các đơn vị có liên quan. Ông Nguyễn Quang Hùng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, Cục trưởng Cục Kiểm ngư đã chủ trì Hội nghị.
Phát biểu chỉ đạo Ông Nguyễn Quang Hùng đã yêu cầu các đơn vị, lực lượng chức năng, địa phương, đơn vị cung cấp thiết bị giám sát hành trình báo cáo thực trạng những khó khăn vướng mắc hiện nay trong lắp đặt, quản lý, vận hành hệ thống Giám sát tàu cá, đề xuất các giải pháp để kịp thời giải quyết.
Tại Quyết định số 81/QĐ-TTg ngày 13/02/2023 ban hành “Kế hoạch hành động chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu lần thứ 4, Thủ tướng Chính phủ giao phải hoàn thành 100% việc đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) theo quy định trong tháng 5/2023. Chính vì vậy, các địa phương cần phải vào cuộc quyết liệt, huy động cả hệ thống chính trị mới có thể hoàn thành mục tiêu Thủ tướng giao, ông Hùng nhấn mạnh.
Báo cáo tại Hội nghị, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin thủy sản Lê Văn Ninh cho biết tính đến 27/02/2023, số lượng tàu cá từ 15 trở lên đã được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đạt 28.787/29.791 tàu cá (đạt tỉ lệ 96,62%). Số lượng tàu cá chưa được lắp đặt tại các tỉnh còn 972 tàu. Các tỉnh có số lượng nhiều tàu chưa lắp đặt: Quảng Ngãi (238 tàu); Kiên Giang (193 tàu); Bà Rịa Vũng Tàu (126 tàu); Tiền Giang (80 tàu); Quảng Bình (64 tàu).
Bên cạnh đó, Ông Lê Văn Ninh còn chỉ ra những khó khăn bất cập trong công tác lắp đặt, quản lý và vận hành hệ thống giám sát hiện nay tại các địa phương. Hiện nay qua theo dõi trên hệ thống giám sát tàu cá, số lượng tàu cá có kết nối trung bình hàng ngày còn thấp so với số lượng đã được lắp đặt. Trong đó, một số địa phương có tỷ lệ rất thấp dưới 30% điển hình như: Đà Nẵng (5%), Thừa Thiên Huế (13%), Nghệ An (27%), Quảng Trị (16%), Hà Tĩnh (17%), Thanh Hóa (22%), Quảng Ngãi (23%).
Một thực trạng đáng quan ngại hiện nay là tình trạng tàu mất kết nối dài ngày vẫn đang chiếm tỷ lệ rất lớn, trong đó, số lượng tàu cá bị mất kết nối trên 6 tháng là 4.792 tàu (chiếm 17% so với tổng số lượng tàu đã được lắp đặt có trên hệ thống GSTC). Đặc biệt, đối với tàu cá bị mất kết nối trên 1 năm là 2.372 tàu (chiếm 8% so với tổng số lượng tàu đã được lắp đặt có trên hệ thống GSTC). Các tỉnh có số lượng tàu bị mất kết nối nhiều như: Thanh Hóa (312/1132 chiếm 28%), Hà Tĩnh (23/100 chiếm 23%), Quảng Ngãi (390/2959 chiếm 13%), Bình Thuận (265/1950 chiếm 14%), Bà Rịa – Vũng Tàu (269/2647 chiếm 10%), Kiên Giang (241/3625, chiếm 7%).
 |
Hiện vẫn còn 3/28 tỉnh/thành phố chưa tổ chức trực là Thanh Hóa, Quảng Bình, Quảng Ngãi. Ngoài ra, còn 4 địa phương chưa xây dựng các quy trình xử lý tàu các vi phạm vượt ranh giới; tàu cá mất kết nối trên biển là: Hà Tĩnh, Phú Yên, TP Hồ Chí Minh, Bạc Liêu. Và vẫn còn nhiều địa phương chưa ban hành quy trình tháo gỡ, lắp đặt lại thiết bị...
Tại Hội nghị, các đại biểu đã chỉ ra những bất cập khó khăn trong quá trình thực hiện lắp đặt, quản lý, vận hành hệ thống Giám sát tàu cá. Đặc biệt, khó khăn trong công tác củng cố hồ sơ xử lý vi phạm trong khai thác thủy sản. Các vướng mắc liên quan căn cứ cơ sở pháp lý trong xác định đường ranh giới trên biển, xác định trường hợp mất kết nối trên bờ đối với khu vực các Đảo. Việc ngừng cung cấp dịch vụ vệ tinh của nhà cung cấp thiết bị gây khó khăn cho người dân. Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đã kiến nghị một số giải pháp để quản lý một cách đồng bộ từ Trung ương đến địa phương đối với hệ thống giám sát tàu cá.
Cũng tại Hội nghị, một số đại biểu đã cung cấp thông tin hiện nay đã có tình trạng tàu cá tháo lắp thiết bị giám sát hành trình gắn lên tàu cá khác và mua bán thiết bị dây niêm phong kẹp chì để nhằm che dấu hành vi vi phạm, điều này cần có các lực lượng chức năng vào cuộc xử lý nghiêm minh.
Phát biểu tại Hội nghị, Ông Nguyễn Việt Triều, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Cà Mau cho biết, tính từ đầu năm 2023 đến nay, tỉnh Cà Mau đã xử phạt tổng số tiền trên 100 triệu đối với những chủ tàu cá có hành vi tháo thiết bị giám sát hành trình tàu cá khi chưa được phép, không duy trì thiết bị giám sát hành trình tàu cá khi tham gia khai thác trên biển, không lắp đặt thiết bị hành trình theo quy định. Các lực lượng chức năng đã vào cuộc rất quyết liệt kịp thời phát hiện xử lý những trường hợp vi phạm trong khai thác thủy sản. Tăng cường công tác lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá, tổ chức trực 24/24 hệ thống giám sát tàu cá. Tuy nhiên trong quá trình triển khai gặp không ít những vướng mắc. Thứ nhất, liên quan đến quy định duy trì thiết bị giám sát hành trình 24/24h trong quá trình hoạt động khai thác trên biển, trong trường hợp trục trặc, lỗi máy thì sử dụng thiết bị lắp khác để liên lạc vào trạm bờ xác nhận. Thứ hai, thiết bị giám sát hành trình hiện nay chưa được xác định là thiết bị dùng cho nghiệp vụ xử lý vi phạm để phục vụ phạt nguội. Thứ ba, căn cứ về ranh giới trên biển để xác định tàu cá vượt ranh giới chưa được xác định cụ thể, vì thế quá trình điều tra xử lý vi phạm gặp rất nhiều khó khăn, ông Triều nhấn mạnh.
 |
Đại diện Chi cục Thủy sản Hải Phòng cho rằng, hiện nay nguồn nhân lực để tổ chức trực 24/24 tại địa phương còn rất thiếu, trong khi đó biên chế không tăng. Để kịp thời phát hiện xử lý vi phạm đối khối tàu cá trên 15m, kiến nghị Tổng cục Thủy sản nghiên cứu thống nhất đề xuất để Tổng cục Thủy sản quản lý chung đối với khối tàu trên 15m. Địa phương sẽ có trách nhiệm xử lý những trường hợp vi phạm khi có yêu cầu từ Tổng cục Thủy sản.
Liên quan đến các khó khăn vướng mắc về cở sở pháp lý xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, đại diện Bộ Tư pháp cho rằng, Nghị định 42 về xử lý vi phạm trong lĩnh vực thủy sản đã quy định rất rõ những hành vi vi phạm và mức xử phạt đối với từng hành vi vi phạm. Chính vì vậy, trong quá trình kiểm tra xác định nếu phát hiện có hành vi vi phạm, các lực lượng chức năng có đầy đủ cơ sở pháp lý để xử lý. Còn đối với thiết bị giám sát hành trình hiện nay, Bộ Tư pháp đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và PTNT để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung thiết bị giám sát hành trình vào danh mục công cụ nghiệp vụ để làm căn cứ xử lý vi phạm đối với các trường hợp vi phạm vùng biển nước ngoài, vi phạm vùng biển được khai thác cũng như hỗ trợ chính sách liên quan.
Cần xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm
Phát biểu kết luận Hội nghị, Ông Nguyễn Quang Hùng đề các địa phương rà soát các vấn đề liên quan đến triển khai Quyết định số 81/QĐ-TTg ngày 13/02/2023 ban hành “Kế hoạch hành động chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu lần thứ 4” tham mưu cho lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức họp chuyên đề về IUU trên địa bàn tỉnh.
Các lực lượng chức năng tăng cường xử lý, xử phạt thật nghiêm những trường hợp vi phạm trong khai thác thủy sản, đặc biệt, kịp thời nắm bắt những hành vi như tháo lắp thiết bị VMS sang các tàu cá khác, mua bán thiết bị dây niêm phong kẹp chì để nhằm che dấu hành vi vi phạm. Yêu cầu các đơn vị cung cấp dịch vụ phối hợp kịp thời với cơ quan chức năng để xác minh mất kết nối đối với thiết bị VMS.
Trung tâm Thông tin thủy sản rà soát, cập nhật dữ liệu tàu cá lên CSDL, phối hợp các đơn vị cung cấp để kịp thời nắm bắt những trường hợp tàu không duy trì, ngắt thiết bị, kịp thời đôn đốc các địa phương thông tin chủ tàu để duy trì kết nối VMS.
Đề nghị Bộ Ngoại giao thúc đẩy đàm phán xác định ranh giới phân định vùng biển và nghiên cứu xây dựng ranh giới về khai thác thủy sản. Yêu cầu các lực lượng chức năng như: Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển, Kiểm ngư cùng với các địa phương tổ chức đợt cao điểm về tuần tra kiểm tra, kiểm soát trên biển, kịp thời phát hiện xử lý những trường hợp vi phạm.
Văn Thọ