Ngành Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam trải qua 80 năm đồng hành cùng dân tộc từ 1945. Ngay sau độc lập, dưới lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, ngành phát động tăng gia sản xuất khắc phục nạn đói, đặt nền móng kinh tế mới. Trong kháng chiến (1945-1975), ngành duy trì sản xuất, góp kỳ tích “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, biến đồng hoang thành vụ mùa bội thu, nuôi dưỡng cách mạng.
Sau thống nhất 1975, dù kinh tế kiệt quệ, hạ tầng tan hoang, ngành nhanh chóng khôi phục sản xuất, xây hợp tác xã, nông lâm trường, khai hoang, thủy lợi, trồng rừng, phục hồi năng lực lương thực cuối thập niên 1970. Đổi Mới 1986 với Khoán 10, Khoán 100, Luật Đất đai 1993 giải phóng sản xuất, khuyến khích nông dân làm chủ, chuyển dịch cơ cấu, ứng dụng công nghệ. Từ nước thiếu ăn thập niên 1980, Việt Nam tự đảm bảo an ninh lương thực và trở thành cường quốc xuất khẩu nông sản.
Gạo, cà phê, hạt điều, hồ tiêu, thủy sản, rau quả thuộc top 5 thế giới, mang về hàng chục tỉ USD/năm. Xuất khẩu nông lâm thủy sản tăng gần 50 lần trong 3 thập kỷ, đạt 62,5 tỉ USD năm 2024, đưa Việt Nam vào top 15 toàn cầu. Với hơn 60% dân số nông thôn, ngành thay đổi làng quê qua nông thôn mới, giảm nghèo, giúp hàng triệu hộ thoát nghèo. Lâm nghiệp là “lá chắn xanh”, thủy sản - diêm nghiệp bám biển làm giàu, môi trường và quản lý tài nguyên biển đi tiên phong bảo vệ sinh thái, thực thi chủ quyền, trách nhiệm quốc tế.
Năm 2025 đánh dấu một mốc son mới khi Quốc hội khóa XV quyết nghị hợp nhất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Bộ Tài nguyên và Môi trường, hình thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường từ ngày 1/3/2025. Sự hợp nhất này nhằm quản lý hiệu quả hơn nguồn lực quốc gia, kiện toàn tổ chức bộ máy, đảm bảo hoạt động thông suốt, hướng tới phát triển nhanh và bền vững. Qua 80 năm, ngành đã nhận được nhiều phần thưởng cao quý từ Đảng, Nhà nước, khẳng định vai trò trụ cột của nền kinh tế, nền tảng sinh kế và nhân tố quan trọng trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bộ trưởng Trần Đức Thắng, trong phát biểu tại lễ kỷ niệm, nhấn mạnh: "Suốt 80 năm qua, chúng ta có quyền tự hào về ngành nông nghiệp - mang trên mình sứ mệnh thiêng liêng là bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, giữ vững ổn định xã hội. Tự hào về ngành lâm nghiệp - lá chắn xanh của Tổ quốc trong bảo vệ môi trường, gìn giữ sinh thái." Những thành tựu này là kết tinh của trí tuệ, công sức của nhiều thế hệ cán bộ, nông dân, trí thức, doanh nghiệp và sự lãnh đạo xuyên suốt của Đảng, Nhà nước.
 |
Tại lễ kỷ niệm, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định ngành Nông nghiệp và Môi trường giữ vị trí chiến lược trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, quản lý các tài nguyên sống còn như đất đai, nước, rừng, khoáng sản, môi trường. “Mỗi tấc đất, dòng sông, khu rừng, vùng biển không chỉ là không gian sinh tồn mà còn là thành tố chủ quyền quốc gia”, Tổng Bí thư nhấn mạnh. Phát triển nông nghiệp và bảo vệ môi trường không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh, gắn với đời sống hơn 100 triệu dân.
Tổng Bí thư biểu dương thành tích 80 năm: từ tăng gia sản xuất thời Bác Hồ, kỳ tích kháng chiến đến bước tiến sau Đổi mới, trở thành trụ cột kinh tế, góp tăng GDP, ổn định xã hội, giảm nghèo. Tuy nhiên, Tổng Bí thư thẳng thắn chỉ ra thách thức: tài nguyên suy giảm, môi trường quá tải, đất đai manh mún, khoáng sản thất thoát, ô nhiễm nghiêm trọng, biến đổi khí hậu đe dọa an ninh lương thực. Nông nghiệp còn nhỏ lẻ, giá trị thấp, nông dân khó khăn, liên kết chuỗi yếu, khoa học công nghệ chưa đột phá. “Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà là chính trị, xã hội và đạo lý phát triển”, ông phân tích.
 |
Để vượt khó, Tổng Bí thư đề ra các định hướng lớn: hoàn thiện thể chế, minh bạch chính sách đất đai, tài nguyên, tránh thất thoát, tham nhũng; đẩy mạnh khoa học công nghệ, chuyển đổi số, AI, dữ liệu lớn; khuyến nông gắn đồng ruộng, liên kết nhà khoa học - doanh nghiệp - hợp tác xã - nông dân; tái cơ cấu nông nghiệp sinh thái, nâng giá trị, xuất khẩu công nghệ và kinh nghiệm nông nghiệp; quy hoạch tài nguyên hiệu quả, phục hồi hệ sinh thái, ứng phó biến đổi khí hậu tại Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, ven biển; khơi thông nguồn lực, cải cách hành chính, huy động vốn xanh, xây dựng bộ máy tinh gọn, cán bộ liêm chính; xây dựng “Nông nghiệp sinh thái – Nông thôn hiện đại – Nông dân văn minh”; bảo vệ từng dòng sông, cánh rừng, vùng biển thiêng liêng.
Các hoạt động và thành tựu nổi bật tại Đại hội Thi đua yêu nước
Lễ kỷ niệm 80 năm và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ nhất là một sự kiện trang trọng và cũng là diễn đàn tôn vinh những tập thể, cá nhân tiêu biểu, khơi dậy phong trào thi đua yêu nước trong toàn ngành. Với sự tham dự của đông đảo lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các nguyên lãnh đạo cấp cao, buổi lễ đã diễn ra trong không khí phấn khởi, đoàn kết. Hàng ngàn cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành từ khắp nơi về dự, cùng đại diện tổ chức quốc tế, doanh nghiệp, hiệp hội.
 |
Bộ trưởng Trần Đức Thắng đã điểm lại hành trình 80 năm vẻ vang, từ những ngày đầu gian khổ đến thành tựu rực rỡ hôm nay, và phát động phong trào thi đua yêu nước giai đoạn mới. Ông nhấn mạnh sứ mệnh thiêng liêng của ngành trong bảo đảm an ninh lương thực, giữ vững ổn định xã hội, và cam kết thực hiện di nguyện của Bác Hồ về một quê hương "đàng hoàng hơn, to đẹp hơn". Các phong trào thi đua tiêu biểu được phát động bao gồm: “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Cả nước chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau”, “Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành Nông nghiệp và Môi trường”, “Làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu đất đai” và “Hành động giảm thiểu ô nhiễm nhựa và ni lông”. Trong giai đoạn 2020-2025, ngành đã đạt được những kết quả ấn tượng: 15 Chiến sĩ thi đua toàn quốc; 65 Cờ thi đua của Chính phủ; 4 Huân chương Độc lập; 379 Huân chương Lao động các hạng; 606 Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; cùng hàng nghìn danh hiệu, bằng khen, kỷ niệm chương của Bộ trưởng.
Đại hội đã tuyên dương các điển hình tiên tiến. 30 hợp tác xã, 24 nông dân và chủ trang trại tiêu biểu được vinh danh; 57 tập thể và 151 cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua giai đoạn 2020 - 2025 được trao thưởng. Đặc biệt, Tổng Bí thư Tô Lâm đã thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước trao Huân chương Lao động hạng Nhất cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường vì những thành tích xuất sắc trong công tác tăng trưởng GDP, đóng góp vào kinh tế - xã hội và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Buổi lễ còn có các tiết mục văn nghệ đặc sắc, tái hiện hành trình lịch sử ngành qua hình ảnh, âm nhạc, khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Những hoạt động này không chỉ tôn vinh quá khứ mà còn khích lệ tinh thần sáng tạo, đổi mới cho tương lai, góp phần thực hiện các nghị quyết của Đảng về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn.
Định hướng phát triển tương lai và lời kêu gọi hành động
 |
Từ nền tảng thành tựu 80 năm, ngành Nông nghiệp và Môi trường đang hướng tới những mục tiêu chiến lược, phù hợp với bối cảnh kỷ nguyên số và cách mạng công nghiệp 4.0. Bộ trưởng Trần Đức Thắng đã nêu rõ 5 nhiệm vụ trọng tâm: hoàn thiện thể chế, sửa đổi pháp luật về đất đai, nước, rừng, môi trường, khí hậu, nông nghiệp để đồng bộ, minh bạch; phát triển nông nghiệp sinh thái, kinh tế xanh và tuần hoàn, chuyển từ tăng trưởng chiều rộng sang giá trị bền vững dựa trên khoa học - công nghệ, nhân rộng mô hình phát thải thấp, tiêu chuẩn xanh, thương hiệu nông sản Việt Nam với truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý, tín chỉ carbon; quản lý bền vững tài nguyên quốc gia, tiết kiệm đất, nước, rừng, khoáng sản, biển, bảo đảm an ninh nguồn nước như lưu vực Mekong; thúc đẩy khoa học - công nghệ và chuyển đổi số với AI, dữ liệu lớn, cảm biến, chuỗi khối trong nông nghiệp thông minh, nghiên cứu giống cây con thích ứng khí hậu, hỗ trợ khởi nghiệp; nâng cao quản trị, huy động nguồn lực xanh với bộ máy tinh gọn, cán bộ vững chuyên môn, khai thông tài chính khí hậu, ODA thế hệ mới, vốn tư nhân, tham gia sáng kiến toàn cầu về phát thải ròng "0", kinh tế carbon thấp để khẳng định vị thế Việt Nam.
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng nhấn mạnh việc triển khai hiệu quả Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp, môi trường; xây dựng hệ thống dữ liệu đồng bộ về đất đai, tài nguyên, nước, rừng, khí tượng thủy văn, đa dạng sinh học. Tổng Bí thư kêu gọi toàn ngành đổi mới tư duy, hành động hiệu quả hơn để đóng góp vào Đại hội XIV của Đảng và mục tiêu phát triển đất nước hùng cường, xanh, bền vững. Lời kêu gọi của ông đã nhận được sự đồng thuận cao, với cam kết từ các đại biểu về việc đoàn kết, sáng tạo, thực hiện các định hướng lớn, biến thách thức thành cơ hội. Sự kiện không chỉ là ngày hội lớn của ngành mà còn là thông điệp mạnh mẽ gửi đến toàn dân tộc và cộng đồng quốc tế về quyết tâm của Việt Nam trong bảo vệ môi trường, phát triển nông nghiệp hiện đại, góp phần vào hòa bình, phát triển bền vững toàn cầu.
Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Nông nghiệp và Môi trường khép lại trong niềm hân hoan, tự hào, mở ra trang sử mới cho ngành. Với sự lãnh đạo của Đảng, sự đồng hành của nhân dân và tinh thần thi đua yêu nước, ngành sẽ tiếp tục viết nên những trang sử vẻ vang, góp phần thực hiện khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.
Hải Đăng