Phú Yên là một trong những tỉnh ven biển trọng điểm của khu vực Nam Trung Bộ, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biển và bảo vệ nguồn lợi thủy sản của cả nước. Tại trụ sở Tỉnh ủy Phú Yên, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cùng đoàn công tác đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy nhằm rà soát tiến độ thực hiện các nhiệm vụ chống khai thác IUU trên địa bàn. Buổi làm việc diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực hoàn thiện các khuyến nghị của EC để chuẩn bị cho đợt thanh tra lần thứ 5 dự kiến diễn ra vào tháng 5 hoặc tháng 6/2025. Với sự tham gia của lãnh đạo tỉnh và các cơ quan chức năng, điều này không chỉ thể hiện quyết tâm của Phú Yên mà còn là minh chứng cho nỗ lực chung của Việt Nam trong việc phát triển ngành thủy sản bền vững.
Thực trạng chống khai thác IUU tại Phú Yên
Theo báo cáo từ lãnh đạo tỉnh Phú Yên tại buổi làm việc, thời gian qua, địa phương đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác chống khai thác IUU. Tỉnh đã kiểm soát chặt chẽ 100% tàu cá cập cảng và rời cảng, đồng thời giám sát kỹ lưỡng sản lượng và thành phần loài thủy sản qua các cảng cá chỉ định. Từ tháng 10/2023 đến ngày 24/2/2025, Phú Yên đã xử phạt 95 trường hợp vi phạm với tổng số tiền hơn 940 triệu đồng. Các hành vi bị xử lý bao gồm không đăng ký tàu cá, không có chứng chỉ thuyền trưởng, hoặc thuyền viên không có tên trong sổ danh bạ thuyền viên. Đáng chú ý, từ năm 2019 đến nay, không có tàu cá nào của Phú Yên vi phạm khai thác thủy sản ở vùng biển nước ngoài bị bắt giữ hoặc xử lý – một thành tựu đáng ghi nhận trong bối cảnh nhiều địa phương khác vẫn còn tình trạng này.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, đoàn công tác của Bộ NN&PTNT cũng chỉ ra một số tồn tại, thiếu sót cần khắc phục. Công tác đăng ký, đăng kiểm và cấp phép khai thác thủy sản tại một số nơi chưa được thực hiện đầy đủ, dữ liệu nghề cá chưa được cập nhật kịp thời vào cơ sở dữ liệu quốc gia. Việc giám sát sản lượng qua cảng đôi khi còn mang tính hình thức, chưa đảm bảo tính minh bạch và chính xác. Những vấn đề này nếu không được giải quyết triệt để sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của cả nước.
Những chỉ đạo sát sao từ Thứ trưởng Phùng Đức Tiến
Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh rằng Phú Yên cần tiếp tục phát huy vai trò tiên phong trong công tác chống khai thác IUU, đồng thời tập trung khắc phục những hạn chế còn tồn tại. Ông yêu cầu Ban Thường vụ Tỉnh ủy tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt hơn nữa, kiên quyết xử lý nghiêm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân không hoàn thành nhiệm vụ hoặc có hành vi tiếp tay, dung túng cho khai thác IUU. “Đây không chỉ là nhiệm vụ của riêng Phú Yên mà còn là trách nhiệm chung của cả nước trong việc bảo vệ uy tín quốc gia và phát triển ngành thủy sản bền vững,” Thứ trưởng nhấn mạnh.
Thứ trưởng cũng đề xuất một số giải pháp cụ thể để Phú Yên triển khai trong thời gian tới. Trước hết, tỉnh cần khẩn trương hoàn thiện việc đăng ký, đăng kiểm và cấp phép cho toàn bộ tàu cá, đảm bảo dữ liệu được cập nhật đầy đủ vào hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase). Đồng thời, cần tăng cường kiểm soát chặt chẽ hoạt động ra vào cảng của tàu cá, giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng để đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Ông cũng lưu ý rằng các hành vi vi phạm IUU, dù nhỏ, cũng cần được xử lý nghiêm minh nhằm tạo hiệu ứng răn đe và nâng cao ý thức của ngư dân.
Một trong những điểm nhấn trong chỉ đạo của Thứ trưởng là yêu cầu Phú Yên đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, đặc biệt là Hệ thống giám sát tàu cá (VMS) và Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT). “Công nghệ là chìa khóa để minh bạch hóa hoạt động khai thác thủy sản. Chúng ta không thể chỉ dựa vào biện pháp hành chính mà cần tận dụng tối đa các công cụ hiện đại để quản lý hiệu quả hơn,” ông Tiến khẳng định.
Kiểm tra thực tế các cảng cá
Trước buổi làm việc với Tỉnh ủy, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến và đoàn công tác đã trực tiếp kiểm tra thực tế tại các cảng cá chỉ định trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Tại đây, đoàn đã ghi nhận nỗ lực của các cơ quan chức năng trong việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng, ghi chép nhật ký khai thác và thực hiện các quy định liên quan đến chống khai thác IUU. Tuy nhiên, một số cảng cá vẫn còn tình trạng thiếu sót trong việc ghi nhận sản lượng hoặc chưa đồng bộ hóa dữ liệu với hệ thống quốc gia. Đây là những vấn đề mà Thứ trưởng yêu cầu địa phương cần khắc phục ngay trong thời gian ngắn sắp tới.
Chuyến kiểm tra của Thứ trưởng Phùng Đức Tiến tại Phú Yên ngày 26/2/2025 không chỉ mang ý nghĩa đối với riêng tỉnh này mà còn là một phần trong nỗ lực tổng thể của Việt Nam nhằm đáp ứng các khuyến nghị của EC. Sau hơn 7 năm kể từ khi EC áp đặt “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam (từ ngày 23/10/2017), Chính phủ và các bộ, ngành đã triển khai hàng loạt biện pháp để khắc phục tình trạng khai thác IUU. Từ khung pháp lý với Luật Thủy sản 2017, các nghị định, thông tư sửa đổi, đến việc xử lý nghiêm các vụ vi phạm, Việt Nam đã cho thấy quyết tâm mạnh mẽ trong việc xây dựng một ngành thủy sản bền vững, trách nhiệm.
Tuy nhiên, như Thứ trưởng Phùng Đức Tiến từng khẳng định trong nhiều dịp, vai trò của các địa phương là yếu tố quyết định để gỡ “thẻ vàng”. Nếu các tỉnh ven biển như Phú Yên không thực hiện nghiêm túc, đồng bộ các biện pháp chống IUU, nỗ lực chung của cả nước sẽ bị ảnh hưởng. Chính vì vậy, chuyến công tác lần này không chỉ là dịp để kiểm tra, đánh giá mà còn là cơ hội để Phú Yên khẳng định trách nhiệm của mình trong mục tiêu quốc gia.
Kết thúc buổi làm việc, lãnh đạo tỉnh Phú Yên cam kết sẽ triển khai ngay các chỉ đạo của Thứ trưởng Phùng Đức Tiến. Ông Tạ Anh Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh, cho biết tỉnh sẽ xây dựng kế hoạch chi tiết để khắc phục các tồn tại, đồng thời tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng như Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển và Kiểm ngư để giám sát chặt chẽ hoạt động khai thác thủy sản. Đặc biệt, tỉnh sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của ngư dân về tầm quan trọng của việc tuân thủ các quy định chống IUU, từ đó tạo sự đồng thuận trong cộng đồng.
Với những bước đi cụ thể và quyết tâm cao, chuyến kiểm tra của Thứ trưởng Phùng Đức Tiến tại Phú Yên ngày 26/2/2025 được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ để địa phương hoàn thiện hơn nữa công tác chống khai thác IUU. Đây không chỉ là bước đệm quan trọng để Phú Yên đóng góp vào mục tiêu gỡ “thẻ vàng” EC, mà còn là minh chứng cho thấy sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị trong việc xây dựng một ngành thủy sản bền vững, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Hải Đăng