Tính đến nay, tôm Cà Mau đã giành được 9 chứng nhận quốc tế: ASC, B.A.P, EU Organic, Canada Organic, Bio Suisse, Selva Shrimp, Mangrove Shrimp, Naturland, Seafood Watch; trong đó tôm – rừng giành được 7 chứng nhận.
Dự án “Thúc đẩy thực hiện quản lý rừng bền vững và đa dạng sinh học ở Việt Nam” (gọi tắt là BIODEV 2030) được tài trợ bởi Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF-Việt Nam). Dự án hướng tới mục tiêu hỗ trợ, thúc đẩy việc triển khai, thực hiện chính sách hiện có về quản lý rừng bền vững và bảo tồn, đa dạng sinh học trong hoạt động sản xuất, kinh doanh bền vững của doanh nghiệp ngành lâm nghiệp và thủy sản. Trong khuôn khổ thực hiện Dự án BIODEV 2030, ngày 19/6, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau đã phối hợp với Cục Thủy sản và Kiểm ngư tổ chức hội thảo “Khuyến nghị giải pháp thúc đẩy chuỗi tôm - rừng bền vững tại Cà Mau theo hướng chứng nhận quốc tế và bảo tồn đa dạng sinh học”.
Qua đó, chia sẻ mục tiêu, kết quả, kế hoạch triển khai, đề xuất kế hoạch hợp tác giữa các dự án trong tỉnh có cùng mục tiêu; cập nhật những giải pháp quản lý được triển khai để thúc đẩy chuỗi giá trị tôm – rừng bền vững hướng tới chứng nhận quốc tế; thực trạng chuỗi giá trị tôm – rừng, các tiêu chuẩn sinh thái, bền vững quốc tế đã được thực hành và đạt chứng nhận trong mô hình tôm – rừng tại Cà Mau; giới thiệu/thảo luận về mô hình chuỗi giá trị tôm – rừng chứng nhận của Minh Phú; thảo luận, đề xuất/khuyến nghị các giải pháp quản lý có liên quan, các tiêu chuẩn quốc tế phù hợp với mô hình tôm – rừng Việt Nam.
Tỉnh Cà Mau có hệ sinh thái đa dạng, phong phú
Là nơi có diện tích rừng ngập mặn lớn nhất cả nước. Đến nay, toàn tỉnh có khoảng 39.500 ha nuôi tôm dưới tán rừng, tập trung ở các huyện: Ngọc Hiển (22.870 ha), Năm Căn (7.625 ha), Đầm Dơi 5.000 ha và Phú Tân (4.000 ha). Tôm Cà Mau đã được cấp 9 chứng nhận quốc tế như: ASC, B.A.P, EU Organic, Canada Organic, Bio Suisse, Selva Shrimp, Mangrove Shrimp, Naturland, Seafood Watch với hơn 20.000ha.
Cà Mau có diện tích nuôi tôm – rừng lớn nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước, với tổng diện tích 80.000 ha. Trong đó, diện tích mặt nước nuôi tôm – rừng khoảng 26.000 ha. Đến thời điểm hiện tại, tôm - rừng của Cà Mau đã giành được 07 loại chứng nhận quốc tế: EU Organic, Canada Organic, Selva Shrimp, Mangrove Shrimp, Seafood Watch, BAP và ASC.
Việc khai thác và sử dụng tài nguyên rừng cần được thực hiện một cách bền vững, đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo tồn thiên nhiên. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng phức tạp, việc phát triển chuỗi giá trị tôm - rừng bền vững không chỉ là một xu thế tất yếu mà còn là một yêu cầu cấp bách. Đây là chìa khóa để nâng cao giá trị của sản phẩm từ rừng, cải thiện thu nhập cho người dân, đồng thời bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên rừng cho các thế hệ mai sau.
Hiện nay, có khoảng 10% dân số sống ven biển và phần lớn các hộ này thuộc nhóm đối tượng dễ bị tổn thương, đời sống còn nhiều khó khăn và phụ thuộc nhiều vào nguồn lợi từ rừng, biển. Trong các loại rừng thì rừng ngập mặn có khả năng hấp thụ cacbon nhiều nhất, gấp từ 4-10 lần so với các loại rừng khác, tùy theo mật độ và độ tuổi của rừng. Hiện nay, theo các quy định của Nhà nước dành sự quan tâm đặc biệt và nhiều ưu tiên cho rừng ven biển.
Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả, song mô hình nuôi tôm- rừng Cà Mau vẫn đang tồn tại nhiều khó khăn, thách thức. Để phát triển tôm - rừng bền vững, đại diện Tổ chức WWF Việt Nam chia sẻ một số giải pháp mà Tổ chức đã và đang triển khai thực hiện như: cải thiện quy trình canh tác 02 giai đoạn, sử dụng vi sinh, phân hữu cơ, đa dạng tuổi rừng; khuyến khích đa dang hoá đối tượng nuôi kết hợp trong hệ thống tôm - rừng (như: sò huyết, cua, cá,..); củng cố hoạt động các Hợp tác xã; thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp với Hợp tác xã/nhóm hộ nuôi; trồng mới diện tích rừng ngập mặn ở các hộ giao khoán; nghiên cứu về hấp thụ và phát thải carbon trong hệ thống tôm - rừng giao khoán cho nông hộ…
Giải pháp quản lý để thúc đẩy chuỗi giá trị tôm - rừng bền vững, hướng tới chứng nhận quốc tế, đó là: Thể chế hóa mô hình chuỗi liên kết có trách nhiệm – ràng buộc quyền lợi và nghĩa vụ giữa các bên; hỗ trợ phát triển thị trường và định vị thương hiệu “Tôm rừng Việt Nam”; tăng cường quản lý vùng nuôi và giám sát thực hiện quy trình nuôi; nâng cao năng lực cán bộ và tổ chức nông dân. Cùng với đó, tư duy quản lý cần chuyển từ “giám sát hành chính” sang “thiết kế chuỗi giá trị công bằng – có trách nhiệm – hiệu quả”. Việc quan trọng nhất không chỉ là cấp mã số hay hỗ trợ kỹ thuật, mà là thiết lập một hệ sinh thái chính sách giúp người nuôi yên tâm sản xuất – doanh nghiệp yên tâm đầu tư – và chứng nhận quốc tế được duy trì bền vững.
Ngọc Thúy - FICen