Những đợt cắt giảm này đã góp phần đẩy giá tăng lên ở các thị trường, đặc biệt là giá cá tuyết tăng vọt so với mức thông thường. Ngược lại, cá minh thái Alaska có sản lượng đánh bắt cao hơn với mức giá thấp hơn và tiếp tục là loài cá đáy chủ lực được đánh bắt trên toàn thế giới.
Nguồn cung
Năm 2025, sản lượng cá tuyết chấm đen phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng, nhất là ở Tây Địa Trung Hải, nơi trữ lượng cá đang ở mức cực thấp do tình trạng đánh bắt quá mức trong nhiều thập kỷ qua. Các đánh giá khoa học chỉ ra rằng quần thể cá tuyết chấm đen ở khu vực này đang ở mức dưới 10% so với mức bền vững và tỷ lệ đánh bắt gần gấp đôi giới hạn cần thiết để có thể phục hồi trữ lượng.
Bất chấp những lo ngại này, Ý, Pháp và Tây Ban Nha đã đàm phán thành công lệnh hoãn một năm đối với các hạn chế đánh bắt mới, trì hoãn các biện pháp bảo tồn khẩn cấp. Quyết định này đã gây ra cuộc tranh luận giữa các nhóm môi trường và các nhà hoạch định chính sách, vì các chuyên gia cảnh báo rằng nếu không có hành động ngay lập tức, cá tuyết chấm đen có thể biến mất khỏi khu vực trong những năm tới. Tại Nam Mỹ, hạn ngạch đánh bắt cá tuyết năm 2025 của Argentina được đặt ở mức 350.000 tấn, tương đương với những năm trước, phản ánh cam kết của nước này đối với các hoạt động đánh bắt bền vững. Năm ngoái, tổng sản lượng đánh bắt cá tuyết của quốc gia này phù hợp với hạn ngạch đánh bắt này. Mặt khác, Uruguay vẫn chưa hoàn thiện hạn ngạch đánh bắt cá tuyết năm 2025. Quốc gia này đang phải đối mặt với những thách thức trong ngành đánh bắt cá của mình, bao gồm chi phí hoạt động cao và các vấn đề về quy định, có thể ảnh hưởng đến quyết định cuối cùng.
Ở những nơi khác, Namibia đã đặt tổng sản lượng đánh bắt được phép (TAC) là 140.000 tấn đối với cá tuyết trong giai đoạn đánh bắt từ tháng 10 năm 2024 đến tháng 9 năm 2025, giảm so với hạn ngạch của mùa trước là 154.000 tấn. Triển vọng tích cực hơn đã được nhìn thấy trong trường hợp của Nam Phi, quốc gia này đã tăng TAC cá tuyết năm 2025 thêm 4%. Việc điều chỉnh này là một phần trong nỗ lực đáp ứng nhu cầu toàn cầu đang gia tăng, đặc biệt là từ các thị trường ở Liên minh Châu Âu và Bắc Mỹ.
Năm 2025, sản lượng cá tuyết (cod) ở nhiều khu vực sẽ thấp hơn nhiều so với năm ngoái do lo ngại về tính bền vững của nguồn lợi. Ở Biển Barents, Ủy ban Hợp tác nghề cá Na Uy-Nga (the Joint Norwegian-Russian Fishery Commission) đã khuyến nghị giảm 31%, đưa hạn ngạch xuống còn 311.587 tấn, mức thấp nhất trong hơn hai thập kỷ. Việc giảm này nhằm mục đích ngăn chặn tình trạng suy giảm nguồn lợi hơn nữa, vì lượng cá tuyết được đánh bắt thấp hơn dự kiến trong những năm gần đây.
Các chuyên gia dự đoán rằng trữ lượng cá tuyết sẽ mất vài năm để phục hồi, với sự cải thiện được dự đoán là năm 2028. Ở Biển Bắc, ngư dân đang phải đối mặt với việc cắt giảm 20% sản lượng cá tuyết thềm lục địa phía Bắc so với năm 2024 với TAC là 25.000 tấn trong năm 2025. Ở Flemish Cap (NAFO Division 3M), các dự báo khoa học chỉ ra rằng sinh khối đàn cá sinh sản (SSB) sẽ tăng lên trong hầu hết các kịch bản đánh bắt, nhưng mức độ đánh bắt vẫn ở mức thấp. Đối với các loài cá đáy khác, triển vọng tốt hơn nhiều.
Năm 2025, sản lượng đánh bắt cá minh thái Alaska sẽ cao hơn mức dự đoán ban đầu do hạn ngạch khai thác đối tượng này đã được điều chỉnh. TAC ở Vịnh Alaska đã tăng từ 163.494 tấn lên 186.245 tấn. Việc điều chỉnh này được thực hiện để phù hợp với các đánh giá trữ lượng mới nhất và để đảm bảo các hoạt động đánh bắt bền vững. Năm 2024, Liên bang Nga đã thu hoạch hơn 1,6 triệu tấn cá minh thái Alaska, chiếm khoảng 70% TAC của nước này; điều này đánh dấu mức tăng 11% so với năm trước.
Thương mại
Thương mại cá đáy trên toàn thế giới đã giảm vào năm 2024, vì cả cá tuyết (cod) và cá minh thái Alaska đều chứng kiến sự sụt giảm về khối lượng xuất khẩu. Nguyên nhân là do sản lượng và hạn ngạch cá tuyết thấp hơn, và do lệnh cấm vận thương mại đối với cá minh thái Alaska từ Liên bang Nga. Liên bang Nga đã xuất khẩu khoảng 800.000 tấn cá minh thái Alaska vào năm 2024, ít hơn gần 40.000 tấn so với năm 2023 và ít hơn 200.000 tấn so với năm 2022. Hầu hết các mặt hàng xuất khẩu này được chuyển đến Trung Quốc để chế biến lại.
Lượng cá minh thái Alaska đông lạnh nhập khẩu của Trung Quốc là 575.000 tấn vào năm 2024, ít hơn khoảng 7% so với năm 2023. Nguyên nhân chủ yếu là do lượng hàng xuất khẩu từ Liên bang Nga giảm, tuy nhiên nước này vẫn là nhà cung cấp lớn nhất, chiếm hơn 90% tổng lượng nhập khẩu loài cá này. Trong khi đó, Mỹ đã xuất khẩu được 46.600 tấn sang thị trường Trung Quốc, tăng 53% so với năm 2023. Do xuất khẩu từ Trung Quốc vẫn ổn định ở mức 194.000 tấn nên việc giảm nhập khẩu đồng nghĩa với việc thị trường trong nước có ít sản phẩm hơn. Nhập khẩu phi lê cá minh thái Alaska đông lạnh của Đức đã giảm trong năm 2024 xuống còn 112.000 tấn, giảm 25% so với năm 2023. Nguyên nhân hoàn toàn là do nhập khẩu từ Trung Quốc thấp hơn, giảm từ 90.000 tấn xuống còn 37.000 tấn. Mỹ đã trở thành nhà cung cấp chính với 40.000 tấn, gần gấp đôi lượng xuất khẩu năm 2023.
 |
Trung Quốc vẫn là nước nhập khẩu cá tuyết đông lạnh lớn. Năm 2024, tổng lượng nhập khẩu là 144.000 tấn, tăng khoảng 20.000 tấn so với năm 2023, nhưng vẫn thấp hơn 10.000 tấn so với con số năm 2022. Nhà cung cấp chính là Liên bang Nga, với 94.200 tấn vào năm 2024, chiếm hơn 2/3 lượng cá tuyết nhập khẩu của Trung Quốc. Mỹ đứng thứ hai. Hầu hết cá tuyết nhập khẩu vào Trung Quốc được dùng cho ngành chế biến phi lê.
Tổng lượng xuất khẩu phi lê cá tuyết đông lạnh từ Trung Quốc vào năm 2024 là 97.000 tấn, cao hơn một chút so với lượng nhập khẩu năm 2023 là 79.000 tấn, nhưng vẫn thấp hơn con số 103.000 tấn của năm 2022. Lượng xuất khẩu phi lê đã phản ánh lượng nhập khẩu nguyên liệu thô của quốc gia này. Xu hướng giảm về lượng xuất khẩu cá tuyết nguyên con của Na Uy tiếp tục vào năm 2024. Chỉ có 40.000 tấn sản phẩm này được xuất khẩu vào năm 2024, thấp hơn 10.000 tấn so với năm 2023 và thấp hơn 27.000 tấn so với năm 2022. Sự suy giảm này là do nhu cầu mua từ Trung Quốc giảm, nơi trọng tâm đã chuyển từ cá tuyết Na Uy sang cá tuyết rẻ hơn đến từ Liên bang Nga.
Giá cả
Do nguồn cung giảm, giá bán buôn cá tuyết dự kiến sẽ tăng 15–20%, khiến đây trở thành sản phẩm cao cấp tại các thị trường châu Âu. Các nhà hàng và nhà bán lẻ có thể chuyển sang các loại cá thịt trắng thay thế, chẳng hạn như cá tra hoặc cá minh thái, để quản lý chi phí. Giá cá đáy tiếp tục tăng đối với các loài có giá trị cao hơn như cá tuyết và cá tuyết chấm đen.
Vào tháng 3 năm 2025, giá cá tuyết ở Na Uy là 131,31 NOK (13,00 USD)/kg đối với cá phi lê đông lạnh và 152,43 NOK (15,00 USD)/kg đối với cá phi lê tươi. Những mức giá này so với 86,41 NOK (8,12 USD)/kg và 136,6 NOK (13,10 USD)/kg vào tháng 3 năm 2024. Cá tuyết tươi, CIF Ý, được bán với giá 11,40 USD/kg vào tháng 4 năm 2025, so với mức 8,26 USD/kg chỉ một năm trước đó. Giá cá clipfish và cá stockfish tăng vọt, người tiêu dùng tìm kiếm các sản phẩm thay thế.
Dự báo
Ngành cá pollock của Nga đã phát triển nhờ các khoản trợ cấp của chính phủ và các sáng kiến chế biến mới, khiến ngành này trở thành đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường hải sản toàn cầu.
Trong năm 2025, các dự báo cho thấy Liên bang Nga sẽ duy trì mức sản xuất cao đối với cá pollock Alaska, với một số mức mở rộng so với mức đánh bắt đã cao năm 2024. Đồng thời, ngành đánh bắt cá của Nga quan tâm đến việc phát triển thị trường trong nước để độc lập với thị trường quốc tế và do đó tránh được tác động của các lệnh trừng phạt và cấm vận.
Ngọc Thúy (theo FAO)