Thời tiết bất lợi và tình trạng thiếu hụt bạch tuộc cỡ lớn trong mùa đông 2024–2025 tại Morocco và Mauritania đã đẩy giá lên cao và làm tăng nhu cầu của người mua. Thị trường mực ống và mực nang bị ảnh hưởng bởi lượng đánh bắt giảm ở Peru và Ấn Độ Dương, trái ngược với nguồn cung dồi dào từ Tây Nam Đại Tây Dương. Điều này dẫn đến giá cao hơn ở một số khu vực và xu hướng ổn định ở những khu vực khác. Riêng đối với Mỹ, giá nhập khẩu động vật thân mềm sẽ tăng do thuế quan áp dụng đối với các nhà cung cấp chính, mức thuế sẽ thay đổi tùy theo quốc gia xuất xứ cụ thể. Trong khi đó, các nỗ lực phát triển bền vững, bao gồm các giao thức đánh bắt mới và các sáng kiến tái thả giống, đang được thúc đẩy để ứng phó với những thách thức về nguồn cung.
Nguồn cung bạch tuộc
Mùa đánh bắt bạch tuộc mùa đông của Maroc bắt đầu vào ngày 1 tháng 1 năm 2025 trong khi mùa ở Mauritania bắt đầu vào ngày 1 tháng 12 năm 2024. Cả hai mùa đều có giá cao do thời tiết giông bão và sự thống trị của các loại cá đánh bắt có kích thước nhỏ hơn. Điều này làm giảm nguồn cung chung và làm tăng sự cạnh tranh của người mua, đặc biệt là đối với bạch tuộc lớn hơn. Theo đó, các nhà chế biến đang tìm kiếm bạch tuộc có kích thước lớn hơn, giá cả phải chăng đang theo dõi chặt chẽ tình hình. Maroc và Mauritania chủ yếu cung cấp cho Liên minh châu Âu và Nhật Bản. Lượng bạch tuộc cập cảng tại Liên minh châu Âu năm 2024 ghi nhận mức giảm đáng kể về khối lượng là 19% so với năm trước.
Kể từ đầu tháng 1 năm 2025, giá nhập khẩu trung bình vào Liên minh châu Âu đã tăng, mặc dù giá tại các thị trường bán buôn chính như Paris (Pháp), Brixham (Vương quốc Anh và Bắc Ireland) và Toyosu (Nhật Bản) vẫn chưa có sự gia tăng đáng kể nào. Nhìn chung, lượng tiêu thụ bạch tuộc ở Ý và Bồ Đào Nha trong năm 2024 vẫn tương đối ổn định; tuy nhiên, tháng 1 năm 2025 chứng kiến sự gia tăng mạnh so với tháng 1 năm 2023.
Tháng 4 năm 2025, Quốc hội Liên minh Châu Âu đã thông qua một giao thức nghề cá mới với Guinea-Bissau, được gọi chính thức là Hiệp định Đối tác Nghề cá Liên minh Châu Âu (FPA) với Guinea-Bissau. Giao thức mới được thiết lập này cho phép các tàu từ Tây Ban Nha, Pháp, Ý, Hy Lạp và Bồ Đào Nha hoạt động trong vùng biển của Guinea-Bissau, nơi họ có thể đánh bắt tới 3 500 GRT (Tổng tấn đăng ký) động vật thân mềm hàng năm cho đến năm 2029. Giá bạch tuộc tại thị trường Mỹ dự kiến sẽ tăng sau khi áp dụng thuế đối với sản phẩm nhập khẩu. Tây Ban Nha, một nhà cung cấp bạch tuộc hàng đầu cho Mỹ, phụ thuộc rất nhiều vào mối quan hệ thương mại này, khi đây là điểm đến xuất khẩu bạch tuộc lớn thứ hai của nước này. Tương tự như vậy, Indonesia, nhà cung cấp bạch tuộc lớn thứ hai cho Mỹ, cũng có thể phải đối mặt với mức thuế quan cao hơn.
Thương mại bạch tuộc
Năm 2024, lượng bạch tuộc nhập khẩu vào Nhật Bản đạt 39.933 tấn, giảm 1% so với năm 2023. Trung Quốc, vẫn là nhà cung cấp bạch tuộc hàng đầu cho Nhật Bản, báo cáo mức tăng 10,8% lên 10.717 tấn cho thị trường đó. Ngược lại, lượng nhập khẩu của Nhật Bản từ Mauritania giảm đáng kể 19,94% xuống còn 9.715 tấn so với năm 2023, do sản lượng đánh bắt thấp hơn. Lượng bạch tuộc nhập khẩu của Nhật Bản từ Việt Nam đã giảm 4,99% xuống còn 7.560 tấn vào năm 2024.
Lượng bạch tuộc nhập khẩu vào Hàn Quốc trong năm 2024 vẫn ổn định ở mức 71.053 tấn, tăng 1,98% so với năm trước. Trong khi lượng hàng xuất khẩu từ Trung Quốc giảm 3,52% xuống còn 31.284 tấn, thì lượng cung từ Việt Nam tăng 13,26% lên 29.239 tấn trong năm 2024.
Tuy nhiên, lượng hàng xuất khẩu từ Thái Lan đã giảm 6,4% xuống còn 4.240 tấn. Hàn Quốc đang tiến hành nghiên cứu thí điểm để ấp và thả ấu trùng bạch tuộc; cũng như phát triển sản xuất giống nhân tạo để ứng phó với tình trạng suy giảm quần thể. Sáng kiến này đánh dấu bước tiến đáng kể trong việc phục hồi nguồn tài nguyên bạch tuộc và tính bền vững của hệ sinh thái biển thông qua sự hợp tác và công nghệ nuôi tiên tiến.
Mực ống và mực nang
Tại Peru, Bộ Sản xuất (PRODUCE) đã công bố các quy định mới quản lý hoạt động đánh bắt mực ống bay lớn. Quy định Quản lý Nghề cá (ROP) được cập nhật nhằm thúc đẩy các nỗ lực hướng tới nghề cá mực bền vững, giới thiệu giám sát vệ tinh, quản lý có sự tham gia và các hệ thống kỹ thuật số mới để tăng cường khả năng truy xuất nguồn gốc và giảm bớt tình trạng quan liêu. Những cải cách này được thiết kế để đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững và cải thiện việc đánh giá trữ lượng. Nghề khai thác mực ở Quần đảo Falkland (Malvinas) đã có khởi đầu mạnh mẽ vào năm 2025 (phần lớn nhờ vào cách tiếp cận dựa trên khoa học).
Mùa đánh bắt chính thức bắt đầu vào ngày 1 tháng 3 năm 2025, trước đó là giai đoạn nghiên cứu kéo dài hai tuần nhằm đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đối với trữ lượng mực. Việc đình chỉ mùa đánh bắt thứ hai vào năm ngoái, dựa trên lời khuyên khoa học, dường như đã hỗ trợ cho việc phục hồi trữ lượng. Đánh giá hàng tuần hiện đã trở thành tiêu chuẩn, với các nhà khoa học theo dõi sinh khối và kích thước mực. Dữ liệu từ đội tàu đánh cá được phân tích theo thời gian thực, được hỗ trợ bởi các công cụ trí tuệ nhân tạo để tối ưu hóa thời gian đánh bắt và cải thiện việc ra quyết định. Những sáng kiến này cho thấy nỗ lực đánh bắt bền vững gia tăng được hỗ trợ bởi các tiến bộ về nghiên cứu và công nghệ.
Nguồn cung mực và giá cả
Vào đầu năm 2025, giá toàn cầu đối với các loài mực thương mại chính đã tăng lên mức cao nhất trong nhiều năm, do sản lượng đánh bắt giảm ở vùng biển ven bờ Peru và Ấn Độ Dương. Các nhà chế biến đang phải vật lộn với lượng hàng tồn kho hạn chế trong bối cảnh nhu cầu quốc tế mạnh mẽ. Thêm vào những hạn chế về nguồn cung toàn cầu, sản lượng đánh bắt mực ống Nhật Bản (Todarodes pacificus) đã giảm mạnh trong ba năm qua. Điều này đã thúc đẩy sự dịch chuyển sang Argentina, nơi nghề đánh bắt mực ống Illex argentinus đang chứng kiến tình hình nguồn cung mạnh mẽ vì sinh khối trữ lượng Nam Patagonia đã đạt đến mức tương đương với những năm có sản lượng cao nhất.
Mực ống Đông Nam Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương tăng giá do nguồn cung hạn hẹp, trong khi giá mực ống Tây Nam Đại Tây Dương và Tây Bắc Thái Bình Dương vẫn ổn định. Mực ống cỡ lớn Đông Nam Thái Bình Dương tăng giá mạnh, trong khi mực ống cỡ nhỏ giảm do nguồn cung dồi dào. Ở Ấn Độ Dương, nguồn cung giảm đã đẩy giá lên cao. Ngược lại, giá mực ống Tây Nam Đại Tây Dương vẫn ổn định, được hỗ trợ bởi sự phục hồi sản lượng sau bão ở Argentina. Cùng lúc đó, mực ống Tây Bắc Thái Bình Dương ít giao dịch mặc dù giá ổn định. Nhìn chung, với tình trạng cạn kiệt hàng tồn kho và nhu cầu nhà máy mới, các loại mực ống cỡ lớn dự kiến sẽ tiếp tục đẩy giá thị trường lên cao trong thời gian tới.
Các nguồn tin thị trường tại Trung Quốc dự đoán rằng giá cao có thể sẽ kéo dài đến giữa năm 2025. Tương tự như vậy, tại Hàn Quốc, nguồn cung thắt chặt đã dẫn đến giá mực ống tăng đáng kể, với một số loại mực ống thậm chí tăng giá hơn 40%.
Thương mại mực
Năm 2024, lượng mực ống và mực nang nhập khẩu của Trung Quốc đạt 391.990 tấn, giảm 15,41% so với năm 2023. Trong khi lượng nhập khẩu từ Indonesia và Argentina tăng lần lượt 29,93% và 113,18%, thì sự sụt giảm này là do lượng nhập khẩu từ các khu vực khác như Mỹ (-10,2%), Peru (-79,07%) và Malaysia (-13,76%) giảm. Ngược lại, lượng mực ống và mực nang xuất khẩu của Trung Quốc tăng 8,72%, đạt 551.967 tấn. Đáng chú ý, trong khi lượng xuất khẩu này sang Nhật Bản tăng nhẹ 0,19%, thì lượng xuất khẩu sang Hàn Quốc lại tăng 18,55%.
Nhập khẩu mực ống và mực nang của Tây Ban Nha năm 2024 đạt 278.149 tấn, giảm 1,84% so với năm 2023. Các lô hàng mực ống từ Quần đảo Falkland (Malvinas) và Trung Quốc tăng lần lượt 9,59% và 45,41% vào năm 2024 trong khi nhập khẩu từ Maroc giảm 10,18%. Mỹ đã nhập khẩu 6.170 tấn mực ống và mực nang vào năm 2024, đánh dấu mức tăng 4,15% so với năm 2023. Argentina, nhà cung cấp lớn nhất cho thị trường Mỹ, đã tăng các lô hàng của mình lên 12,99% trong khi nhập khẩu từ Ấn Độ cũng cao hơn 3,17%. Nhập khẩu từ Trung Quốc giảm 2,92%.
Năm 2024, lượng mực ống và mực nang nhập khẩu của Hàn Quốc đạt 153.925 tấn, giảm 9,37% so với năm 2023. Lượng nhập khẩu từ Trung Quốc, nhà cung cấp mực ống và mực nang lớn nhất cho thị trường này, tăng 20,50%, trong khi nguồn cung từ Peru giảm 56,98%. Lượng xuất khẩu từ Chile giảm 12,43%. Lượng nhập khẩu mực ống và mực nang của Nhật Bản giảm 3,15% xuống còn 155.387 tấn vào năm 2024 so với năm 2023. Lượng nhập khẩu từ Trung Quốc, là nhà cung cấp lớn nhất của Nhật Bản, giảm 1,18%, trong khi lượng xuất khẩu từ Peru sang Nhật Bản giảm đáng kể 37,34% do sản lượng đánh bắt của Peru giảm mạnh. Ngược lại, lượng nhập khẩu của Nhật Bản từ Chile tăng 26,61%.
Triển vọng
Giá thị trường dự kiến sẽ tăng trên toàn cầu (đặc biệt là đối với các loài chân đầu lớn hơn), do sản lượng đánh bắt thấp ở các khu vực cung cấp chính. Ngoài ra, khối lượng bán ra khá nhỏ trong đợt bán đầu tiên, cùng với nhu cầu vào mùa hè và lạm phát tăng theo mùa, dự kiến sẽ gây áp lực tăng giá lớn hơn trong những tháng tới. Tại Mỹ, thuế quan dự kiến có thể làm tăng thêm giá của các loài chân đầu nhập khẩu có nguồn gốc từ các quốc gia nước ngoài như Argentina, Trung Quốc và Ấn Độ. Các mức thuế quan dự kiến này cho thấy mức thuế cao hơn đối với các loài chân đầu có nguồn gốc từ Trung Quốc so với Argentina, khiến các loài chân đầu từ Argentina có sức cạnh tranh hơn đối với Mỹ. Người ta dự kiến sẽ tiếp tục thay đổi chính sách theo hướng thực thi các hoạt động đánh bắt bền vững hơn.
Ngọc Thúy (theo FAO)