Ông Phùng Đức Tiến (Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) và ông Trần Anh Dũng (Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định) đồng chủ trì hội nghị. Đến tham dự hội nghị có lãnh đạo Cục Thủy sản, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn của 28 tỉnh, thành phố ven biển; Đại biểu của một số đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định, các Chi cục Thuỷ sản/ Phòng Thuỷ sản/ Chi cục Thú y/ Chi cục Chất lượng, chế biến và Phát triển thị trường. Ngoài ra còn có các Hội, Hiệp hội và tổ chức NGO có liên quan; một số chuyên gia về nuôi biển; Cơ sở sản xuất giống, nuôi thương phẩm và chế biến xuất khẩu sản phẩm nhuyễn thể và rong biển.
Đến dự hội nghị, các đại biểu đã được nghe các bài tham luận hết sức chất lượng như “Kết quả Chương trình giám sát an toàn vệ sinh vùng thu hoạch nhuyễn thể hai mảnh vỏ năm 2024 và kế hoạch 2025” (Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường); “Kết quả nghiên cứu và định hướng chuyển giao sản phẩm thủy sản chế biến, quy trình công nghệ trồng rong biển” (Viện Nghiên cứu hải sản); “Hiện trạng và tiềm năng của thị trường nhuyễn thể và rong biển” (VASEP); “Thị trường cho các sản phẩm nhuyễn thể Việt Nam” (Công ty Lenger Việt Nam); Một số đề xuất định hướng phát triển ngành hàng rong biển của đại diện các doanh nghiệp về rong biển (như: STP, DBLP).
Đặc biệt, hội nghị lần này đã nhận được nhiều bài tham luận hết sức tâm huyết để phát triền ngành hàng nhuyễn thể và rong biển. Về phía Cục Thuỷ sản đã trình bày “Tổng quan tình hình sản xuất nhuyễn thể và rong biển; giải pháp phát triển”. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nam Định trình bày hiện trạng và định hướng phát triển nhuyễn thể tại địa phương. Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thuỷ sản Bền vững (ICAFIS) giới thiệu về Chứng nhận bền vững cho nuôi nhuyễn thể; đồng thời, ICAFIS đã giới thiệu Chương trình “Blue Ocean – Blue Foods” là chương trình có liên quan mật thiết tới ngành hàng rong biển tại Việt Nam. Đầu tháng 7/2024, được sự chỉ đạo của Cục trưởng Cục Thuỷ sản Trần Đình Luân, “Blue Ocean – Blue Foods” đã chính thức ra mắt với ý nghĩa xây dựng bể chứa carbon cho ngành Thủy sản, đồng thời thúc đẩy xu hướng sản xuất và tiêu dùng xanh.
Hiện nay, Việt Nam đã thành công trong sản xuất giống nhân tạo một số loài nhuyễn thể quan trọng như ngao, nghêu, hàu, bào ngư, sò huyết, điệp quạt, trai ngọc, tu hài, ốc nhảy, vẹm xanh. Cả nước hiện có 635 cơ sở sản xuất, ương dưỡng nhuyễn thể. Năm 2024, tổng sản lượng giống nhuyễn thể sản xuất đạt hơn 190 tỷ con. Theo thống kê ở Việt Nam đã ghi nhận được 827 loài rong biển thuộc 4 ngành là rong lam 88 loài; rong đỏ 412 loài; rong nâu 147 loài và rong lục 180 loài. Diện tích nuôi nhuyễn thể trong cả nước là 57 nghìn ha; sản lượng nuôi gần 478 nghìn tấn, tăng 8,4% so với năm 2023. Trong đó, diện tích và sản lượng ngao, nghêu chiếm tỷ lệ lớn nhất. Năng suất nuôi ngao tùy thuộc vào từng vùng sinh thái và có sự khác biệt giữa các địa phương.
Cụ thể, năng suất nuôi ngao của Nam Định đạt cao nhất 55 tấn/ha; Thái Bình đạt 40 tấn/ha; các tỉnh từ Ninh Bình đến Quảng Bình đạt 2-8 tấn/ha; đối với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đạt từ 7-10 tấn/ha… Các sản phẩm chế biến từ nhuyễn thể khá phong phú, bao gồm: thịt nghêu luộc đông lạnh IQF; nghêu luộc 1 mảnh vỏ; nghêu, ngao nguyên con; cồi điệp đông lạnh; thịt sò đông lạnh; thịt nghêu hộp… được thị trường ưa chuộng. Trong 11 tháng năm 2024, Việt Nam đã đạt giá trị xuất khẩu nghêu/ngao hơn 195,268 triệu USD, tăng 67% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó 10 tỉnh, thành có sản lượng xuất khẩu nhiều nhất, gồm: Thanh Hóa, Bến Tre, Nam Định, Bình Thuận, Thái Bình, Hải Phòng… Hiện có 36 công ty có sản phẩm nghêu xuất khẩu.
 |
Tuy nhiên, hiện nay chất lượng giống thấp, bị suy giảm; mật độ nuôi ngày càng gia tăng dẫn tới phá vỡ quy hoạch nuôi và hiện tượng ngao chết hàng loạt. Chất lượng môi trường nuôi suy giảm do ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Thị trường tiêu thụ, giá bán các sản phẩm nhuyễn thể không ổn định. Do ngành trồng rong biển chưa được quy hoạch, thiếu đồng bộ nên sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, chưa xây dựng được chuỗi liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; người trồng rong chủ yếu bán sản phẩm thô. Công tác nghiên cứu bệnh và môi trường nuôi chưa theo kịp với đòi hỏi thực tế sản xuất, thậm chí một số bệnh chưa có biện pháp điều trị. Công nghệ thu hoạch, bảo quản sản phẩm sau thu hoạch cũ nên hiệu quả thấp, hao hụt và chất lượng sản phẩm chưa bảo đảm khiến việc tiêu thụ gặp khó khăn.
Năm 2025, cả nước phấn đấu đạt tổng sản lượng nhuyễn thể 480 nghìn tấn, rong tảo biển đạt 180 nghìn tấn. Đến năm 2030, sản lượng nhuyễn thể 650 nghìn tấn, rong tảo biển đạt 500 nghìn tấn. Để hoàn thành mục tiêu đề ra, ngành Nông nghiệp, các tỉnh, thành phố tập trung đầu tư hoàn thiện và đưa vào sản xuất ổn định các vùng nuôi ngao, nghêu. Hoàn thiện hệ thống sản xuất giống gắn với các vùng nuôi. Chủ động cung cấp 100% tổng nhu cầu giống; phát triển ngành nuôi trồng rong biển để phục vụ nhu cầu thực phẩm và cung cấp nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác…
Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Trần Anh Dũng cho biết: Nam Định có 72km bờ biển, 3 cửa sông lớn thường xuyên được bồi tụ phù sa hình thành các bãi bồi ven biển rộng lớn nên có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển kinh tế thủy sản, nhất là phát triển nghề nuôi nhuyễn thể. Những năm gần đây, nghề nuôi ngao trở thành đối tượng nuôi chủ lực trong phát triển kinh tế biển của tỉnh với 2 vùng nuôi tập trung rộng khoảng 2.200ha. Đặc biệt vùng nuôi ngao quy mô 500ha tại huyện Nghĩa Hưng đã được cấp chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế ASC đầu tiên tại Việt Nam hiện đang tiếp tục được duy trì, phát triển. Năm 2024, sản lượng nuôi ngao của tỉnh ước đạt gần 49.500 tấn, chiếm 69% sản lượng nuôi thuỷ sản mặn lợ của tỉnh.
Đối với rong biển của Nam Định chủ yếu là rong câu chỉ vàng, hàng năm thu được khoảng hơn 4.000 tấn… Để phát triển bền vững ngành nuôi nhuyễn thể, rong tảo biển, ông Trần Anh Dũng đề nghị các bộ, ngành Trung ương quan tâm tổ chức lại sản xuất, đầu tư cơ sở hạ tầng, thúc đẩy nghiên cứu cải tạo chất lượng con giống, góp phần phát triển nghề nuôi nhuyễn thể và rong biển nhanh và bền vững theo hướng nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ, nhất là thị trường xuất khẩu. Nam Định sẽ tiếp thu được nhiều ý kiến quý báu để tham khảo trong quá trình triển khai đầu tư xây dựng, phát triển hơn nữa nghề nuôi ngao và rong biển của tỉnh…
 |
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: Năm 2024, ngành Thủy sản Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tổng sản lượng thủy sản đạt khoảng 5,8 triệu tấn; kim ngạch xuất khẩu đạt trên 10 tỷ USD. Riêng sản lượng nhuyễn thể đạt gần 478 nghìn tấn, rong biển đạt 155 nghìn tấn, chiếm gần 80% sản lượng nuôi biển của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ 11 tháng năm 2024 đạt 195,268 triệu USD, tăng 67% so với cùng kỳ năm 2023.
Trong Chiến lược phát triển thủy sản đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045, Thủ tướng Chính phủ đặt ra mục tiêu tăng sản lượng nuôi trồng thủy sản, đa dạng hóa các đối tượng tiềm năng của Việt Nam; trong đó, sản phẩm nhuyễn thể và rong biển là một trong những đối tượng nuôi có tiềm năng, còn dư địa để phát triển. Vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ phối hợp với các tỉnh, thành phố tập trung xây dựng, ban hành các quy định, tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức kỹ thuật, quy trình sản xuất cụ thể đối với hoạt động sản xuất, chất lượng sản phẩm làm cơ sở quản lý, tổ chức sản xuất, kinh doanh các loại nhuyễn thể, rong tảo biển.
Bên cạnh đó, tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách về đầu tư, tín dụng hỗ trợ các tổ chức, cá nhân sản xuất giống, thức ăn nuôi trồng, chế biến thủy sản. Tập trung quy hoạch và hình thành, phát triển các vùng nuôi nhuyễn thể, trồng rong biển tập trung theo hướng chuyên canh và quy mô đủ lớn, bảo đảm chất lượng. Tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị để gắn sản xuất với chế biến, tiêu thụ. Tăng cường hợp tác quốc tế trong công tác chia sẻ kinh nghiệm và chuyển giao khoa học công nghệ trong lĩnh vực sản xuất giống, nuôi trồng, điều trị bệnh, thu hoạch và chế biến.
Về phía các tỉnh, thành phố: Tiến hành rà soát, đánh giá tiềm năng, lợi thế, xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển các vùng sản xuất, cơ sở chế biến. Chủ động bố trí nguồn lực để tổ chức triển khai kiểm soát chất lượng con nuôi nhuyễn thể; xây dựng, triển khai các dự án, mô hình phát triển nhuyễn thể, rong tảo biển phù hợp với thực tiễn tại địa phương; thực hiện tốt công tác quản lý điều kiện sản xuất, chất lượng an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến khẳng định việc gắn kết giá trị thủy sản theo chuỗi, sản xuất các sản phẩm giá trị cao sẽ giúp ngành Thủy sản Việt Nam vươn tầm thế giới.
Ngọc Thúy - FICen