Cục thủy sản

Từ năm 2017, EC đã áp dụng “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam, đánh dấu một sự cảnh báo nghiêm khắc về việc khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU). Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến ngành thủy sản, đặc biệt là trong xuất khẩu vào thị trường EU, một thị trường quan trọng của Việt Nam. Việc giữ nguyên “thẻ vàng” không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn làm suy giảm uy tín của ngành thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế.

Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong việc quản lý đội tàu và kiểm soát hoạt động tàu cá, tuy nhiên, các vi phạm vẫn tồn tại. Một số tàu cá Việt Nam bị bắt quả tang khai thác trái phép tại vùng biển nước ngoài, điều này làm tăng nguy cơ nâng lên “thẻ đỏ”, gây thiệt hại lớn hơn nữa cho ngành. Tình trạng này đã được Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến nhấn mạnh trong báo cáo tại hội nghị, chỉ rõ rằng một số tàu cá vẫn ngắt kết nối với hệ thống giám sát hành trình (VMS) hoặc di chuyển tới các vùng biển giáp ranh để tránh sự kiểm soát.

Trong những năm qua, công tác chống khai thác IUU tại các địa phương vẫn còn tồn đọng nhiều hạn chế. Một số tàu cá chưa được đăng ký, không đăng kiểm, và chưa được cấp phép, gây khó khăn lớn cho việc quản lý và giám sát.

Những khó khăn và nỗ lực của địa phương trong công tác chống khai thác IUU

Tỉnh Cà Mau, một trong những địa phương có nhiều tàu cá hoạt động nhất cả nước, đã có nhiều nỗ lực trong việc chống khai thác IUU, nhưng vẫn đối mặt với không ít thách thức. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, ông Lê Văn Sử, chia sẻ tại hội nghị rằng tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn tiếp diễn, đặc biệt là việc ngư dân ngắt kết nối hệ thống VMS khi hoạt động ở vùng biển xa bờ. Ông nhấn mạnh rằng, hiện tượng này không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác quản lý của chính quyền địa phương mà còn cản trở tiến trình gỡ “thẻ vàng” của EC.

Tỉnh Cà Mau đã triển khai nhiều biện pháp xử lý, nhưng việc giám sát và chế tài vẫn chưa đủ mạnh để ngăn chặn triệt để các vi phạm. Ông Sử kiến nghị cần nâng cao chất lượng của hệ thống giám sát hành trình và tăng cường các biện pháp xử phạt, đồng thời phải đảm bảo rằng các tàu cá phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về khai thác thủy sản.

Không chỉ Cà Mau, các tỉnh ven biển khác như Kiên Giang, Bình Định, Bạc Liêu cũng gặp phải nhiều thách thức trong việc quản lý đội tàu cá. Các địa phương này đề xuất cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan Trung ương và địa phương để tăng cường giám sát và xử lý vi phạm. Các địa phương cũng nhấn mạnh rằng công tác tuyên truyền cho ngư dân về tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định trong khai thác thủy sản là rất cần thiết.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà: Hành động quyết liệt để gỡ “thẻ vàng”

Trong bài phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chỉ rõ rằng mục tiêu lớn nhất của Việt Nam không chỉ là gỡ bỏ “thẻ vàng” của EC, mà còn xây dựng ngành thủy sản bền vững, đảm bảo sinh kế cho ngư dân và bảo vệ nguồn lợi thủy sản quốc gia. Phó Thủ tướng nhấn mạnh rằng, để đạt được mục tiêu này, các địa phương cần phải tập trung vào một số hành động cụ thể. Đó là việc tất cả các tàu cá cần phải được đăng ký, đăng kiểm và cấp phép theo đúng quy định. Việc không đăng ký, không có giấy phép và không trang bị thiết bị giám sát hành trình sẽ bị xử lý nghiêm khắc. Thủ tướng đề xuất cần đầu tư nâng cấp hệ thống giám sát hành trình để đảm bảo rằng tất cả các tàu cá đều phải tuân thủ. Các hệ thống này cần được trang bị các tính năng cảnh báo khi tàu vượt qua ranh giới vùng biển quốc gia, giúp cơ quan chức năng kịp thời can thiệp và ngăn chặn các vi phạm. Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các địa phương phải có các biện pháp xử phạt nghiêm khắc đối với các tàu cá cố tình vi phạm, đặc biệt là những trường hợp ngắt kết nối hệ thống giám sát hành trình. Các hình thức phạt cần phải đảm bảo đủ mạnh để răn đe và giảm thiểu các hành vi vi phạm.

Tăng cường công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức cho ngư dân

Tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng nhấn mạnh rằng, một trong những yếu tố quan trọng để thành công trong công tác chống khai thác IUU là việc nâng cao nhận thức của ngư dân. Để đảm bảo ngư dân hiểu rõ tầm quan trọng của việc tuân thủ các quy định, công tác tuyên truyền cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Ngày 16/10/2024, Phó Thủ tướng đã trực tiếp đến Cảng cá Sông Đốc, Cà Mau, để gặp gỡ và đối thoại với ngư dân. Trong buổi gặp gỡ này, Phó Thủ tướng đã lắng nghe những khó khăn mà ngư dân gặp phải, đặc biệt là các thách thức trong việc tuân thủ quy định khi khai thác tại vùng biển xa. Phó Thủ tướng khẳng định rằng, Chính phủ luôn đồng hành và hỗ trợ ngư dân trong việc chuyển đổi sang khai thác hợp pháp và bền vững.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng khuyến khích ngư dân tham gia vào quá trình tái cơ cấu ngành thủy sản, từ việc cải tiến công nghệ khai thác cho đến việc áp dụng các mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững. Điều này không chỉ giúp bảo vệ nguồn lợi thủy sản mà còn giúp ngư dân ổn định thu nhập trong tương lai.

Hội nghị tại Cà Mau đã cho thấy sự quyết tâm cao độ của Chính phủ trong việc chống khai thác IUU, đồng thời tạo ra một kế hoạch hành động rõ ràng cho các địa phương. Phó Thủ tướng đã yêu cầu tất cả các địa phương phải tập trung vào việc xử lý dứt điểm các trường hợp tàu cá vi phạm, đặc biệt là các tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không cấp phép). Việc này cần được thực hiện ngay trong năm 2024 để tránh nguy cơ bị nâng lên “thẻ đỏ” từ EC.

Để đạt được mục tiêu này, các địa phương cũng cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là Bộ NN&PTNT trong việc giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm. Công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức cho ngư dân cũng cần được đẩy mạnh, nhằm tạo sự đồng thuận và hỗ trợ từ cộng đồng ngư dân trong việc tuân thủ các quy định.

Trong thời gian tới, nếu Việt Nam có thể giải quyết hiệu quả các vấn đề còn tồn đọng, việc gỡ bỏ “thẻ vàng” của EC sẽ là điều khả thi, mở ra cơ hội lớn cho ngành thủy sản tiếp tục phát triển và hội nhập sâu rộng vào thị trường quốc tế. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã khẳng định rằng, với quyết tâm và nỗ lực từ cả Chính phủ, địa phương và ngư dân, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu này.

Hải Đăng