Trước đó, trong báo cáo gửi đại biểu trước phiên chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ông Đặng Quốc Khánh cho biết hoạt động phát triển kinh tế biển và quản lý, khai thác tài nguyên biển Việt Nam còn bất cập.
Không gian biển chưa được khai thác hiệu quả; chưa phát huy được vị thế để đẩy mạnh phát triển kinh tế. Một số cơ chế, chính sách ban hành chậm ảnh hưởng đến công tác quản lý. Cơ cấu ngành, nghề chưa hợp lý, liên kết vùng giữa các vùng biển, ven biển, vùng nội địa thiếu chặt chẽ, kém hiệu quả.
Kết cấu hạ tầng vùng biển, ven biển chưa được xây dựng đồng bộ. Nguồn lực về con người, tài chính và công nghệ còn thiếu và yếu, chưa đáp ứng năng lực cạnh tranh. Trong khi đó, ô nhiễm môi trường biển, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xói lở bờ biển diễn ra nghiêm trọng ở nhiều nơi. Các hệ sinh thái, đa dạng sinh học và nguồn lợi thủy sản bị suy giảm.
Phát triển kinh tế biển bền vững cần được xác định ngay từ hoạt động khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản theo hướng giảm khai thác, tăng nuôi trồng và bảo tồn biển…
Tại phiên chất vấn các thành viên Chính phủ sáng 4/6, liên quan đến các nhóm vấn đề về quản lý hoạt động khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản thuộc trách nhiệm của ngành nông nghiệp, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan đã cùng tham gia trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội về vấn đề này.
Về bảo tồn thiên nhiên làm đa dạng sinh học biển, từ đó phát triển kinh tế biển bền vững, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (đoàn Hải Dương) đã đặt vấn đề với Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh về các giải pháp tổng thể để bảo tồn và phát triển bền vững kinh tế biển trong thời gian tới.
Trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho rằng, khai thác, sử dụng tài nguyên biển là một thể thống nhất gồm rất nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, nằm trong mục tiêu thực hiện Nghị quyết 36 về Chiến lược phát triển bền vững “mạnh về biển giàu từ biển”.
Theo quy hoạch thủy sản, hiện nay chúng ta đã cố gắng chuyển dần từ hạn chế đánh bắt, đánh bắt ở mức độ vừa phải để thủy sản có sự phát triển, tuyệt đối không đánh bắt tận diệt và chuyển dần sang nuôi biển (nuôi trồng thủy sản, hải sản).
“Nhiều địa phương hiện nay đang chuyển dịch từ mô hình khai thác sang nuôi biển. Trong hoạt động đánh bắt cũng được thực hiện theo quy định, các ngư dân tuân thủ không đánh bắt trái phép để tạo điều kiện cho nguồn lợi thủy sản có thời gian phát triển. Khai thác thủy hải sản được thực hiện theo lộ trình, kế hoạch đảm bảo bền vững, bởi khi nguồn hải sản không còn, chắc chắn ngư dân đi đánh bắt sẽ không có lợi nhuận, không có thu nhập nên đây đang là một trong những nghiên cứu trong tổng thể quy hoạch Chiến lược thủy sản”, Bộ trưởng Khánh nói.
Củng cố nguồn lực cho bộ máy quản lý khu bảo tồn biển
Để làm rõ hơn đối với nội dung mà đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn nêu ra, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho biết, bảo vệ nguồn lợi thủy sản biển nằm trong 3 trụ cột của phát triển kinh tế thủy sản Việt Nam, đó là giảm khai thác, tăng nuôi trồng và bảo tồn biển. Vừa qua, Chính phủ cũng đã phê duyệt quyết định về Quy hoạch bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản, trong đó có phân ra không gian bảo tồn và không gian bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Tuy nhiên, để vận hành quy định còn liên quan tới nguồn lực và các định chế về tổ chức bộ máy, bởi khi có 1 khu bảo tồn biển cần phải có bộ máy quản lý khu bảo tồn đó. Nhưng hạn chế hiện nay, các Chi cục Thủy sản địa phương, nhất là ở cấp huyện không đủ người cho hoạt động bảo tồn không gian biển, nên Bộ NN&PTNT sẽ làm việc với Bộ Nội vụ nhằm củng cố nguồn lực cho hoạt động này. Trong bối cảnh các nguồn lực hạn chế, chúng ta phải phát huy nguồn lực xã hội và nhiều nơi đã có mô hình tương đối thành công. Bộ NN&PTNT mong muốn những mô hình này sẽ trở thành một xung lực mới cho bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
“Bao nhiêu luật lệ, bao nhiêu hướng dẫn hay bao nhiêu thông thư thậm chí quy định từng kích thước mắt lưới cũng không thể thành công, nếu không có bà con ngư dân. Bà con ngư dân cần xem đây là câu chuyện của mình, trong làng trong xóm, trong cộng đồng khi liên quan đến bảo tồn biển. Hơn nữa, hoạt động bảo tồn do con người tạo ra và duy trì, nếu không tạo ra được sinh kế cho những người xung quanh vùng bảo tồn sẽ không thành công”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.
Khu bảo tồn biển Cù lao Chàm là mô hình biểu trượng trong quản lý
Nêu câu chuyện giữ rừng, giữ biển ở Cù lao Chàm, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết đây là một trong những khu bảo tồn biển và trở thành một biểu tượng thành công nhất trong hoạt động quản lý biển ở Quảng Nam. Đây có thể là gợi ý cho các địa phương để có cách tiếp cận khác ngoài nguồn lực nhà nước, đó là tiếp cận nguồn lực từ cộng đồng trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
 |
Một nội dung khác cũng được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đặt câu hỏi cho Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh là việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về biển đảo, các giải pháp chống đánh bắt thủy hải sản trái phép. Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh - Đoàn TP. Hồ Chí Minh nêu vấn đề, trong Báo cáo số 124 của Bộ TN&MT có đề cập những kết quả trong công tác phổ biển, giáo dục chính sách pháp luật về biển và hải đảo. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế trong công tác này. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng đánh giá về những hạn chế trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về biển đảo và các giải pháp khắc phục để công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về biển đảo ngày càng thiết thực, hiệu quả, góp phần hạn chế tình trạng vi phạm trong hoạt động đánh bắt trái phép.
Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, hiện nay, Luật Tài nguyên môi trường biển và hải đảo, Luật Thủy sản đã được ban hành, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Bộ Nông nghiệp&PTNT và các địa phương đã và đang phổ biến, tuyên truyền đến người dân, đặc biệt là vấn đề khai thác tài nguyên biển, nuôi trồng đánh bắt hải sản. Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho rằng, công tác phổ biến pháp luật biển và hải đảo cho người dân rất quan trọng. Do đó, cả hệ thống chính trị phải cùng vào cuộc để tuyên truyền. Vừa qua, để tuyên truyền Luật Tài nguyên nước và Luật BVMT năm 2020, Bộ Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với Hội Người cao tuổi Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và các địa phương để phổ biến pháp luật, chính sách của Nhà nước…
Ngoài việc tăng cường kiểm tra, giám sát phát hiện kịp thời những sai phạm, cần làm rõ vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu địa phương, chịu trách nhiệm trong việc để xảy ra đánh bắt hải sản trái phép không đúng với quy định. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng phối hợp với Bộ Nông nghiệp&PTNT cùng với các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục tuyên truyền, phổ biến cho nhân dân về nội dung liên quan đến việc đánh bắt.
Mới đây “Quy hoạch thủy sản mới được Chính phủ ban hành có định hướng sẽ tập trung vào những không gian nuôi biển, nhất là nuôi xa biển. Thay vì sản lượng đánh bắt lớn như hiện nay với nhiều chủng loại có phần mang tính hủy diệt, cố gắng tránh để bị động về môi trường, đánh bắt thủy sản hướng đến tăng tỷ trọng và giá trị thủy sản và đặc biệt tập trung vào quá trình nuôi xa biển”, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nói.
Văn Thọ