Các cảnh báo vệ sinh an toàn thực phẩm liên quan đến norovirus ở hàu tại Pháp và Hoa Kỳ đã tạo ra sự phản kháng của người tiêu dùng, đúng vào thời điểm mà thông thường là thời kỳ tiêu thụ cao điểm của hàu. Thị trường sò điệp bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm nhập khẩu hải sản từ Nhật Bản của Trung Quốc, dẫn đến giá sản phẩm này giảm.
Vẹm
Những tháng đầu năm 2025, vẫn còn rất nhiều vẹm trên thị trường vì doanh số bán hàng bị trì hoãn vào năm 2024 và mức tiêu thụ không hoàn toàn như mong đợi. Do đó, mặc dù năng suất cao và chất lượng đạt mức tối ưu, vẫn còn hàng để bán. Điều này sẽ ảnh hưởng đến mùa vụ tiếp theo vì nó có nghĩa là việc nuôi lại sẽ bị chậm lại. Mùa vẹm bouchot ở Pháp (gọi như vậy vì chúng được nuôi trên cọc gỗ gọi là “bouchots”, được đóng vào cát) thay đổi theo từng năm, nhưng thường kéo dài từ tháng 7 đến tháng 2 năm sau. Sau đó là thời kỳ sinh sản.
Normandy là nơi sản xuất vẹm bouchot hàng đầu, đặc biệt là tỉnh Manche, nơi có hơn 280 km nuôi vẹm bouchot, tạo ra sản lượng khoảng 16.000 tấn mỗi năm. Tây Ban Nha đã có một năm sản xuất vẹm dương vào năm 2024, sau nhiều năm sản lượng giảm. Ngoài ra, chất lượng vẹm thu hoạch được tốt hơn so với những năm trước, có thể là do điều kiện thời tiết thuận lợi hơn cho sự phát triển của vẹm so với điều kiện khắc nghiệt đã trải qua vào năm 2022 và 2023.
Tuy nhiên, năm 2024 là năm ấm thứ ba trong hơn 60 năm ở Galicia, với nhiệt độ trung bình là 14,7°C, cao hơn 1,1°C so với mức trung bình dự kiến. Lượng mưa trong năm cũng tăng 14%, với một số tháng có lượng mưa rất cao. Ngành vẹm lạc quan nhìn về tương lai, với nhu cầu được báo cáo là rất mạnh. Hoạt động thương mại vẹm thế giới trong chín tháng đầu năm 2024 vẫn tương đương với cùng kỳ năm trước, với kim ngạch xuất khẩu đạt 283.000 tấn. Chile tiếp tục là nước xuất khẩu vẹm chính trên thế giới, với khoảng 86.700 tấn được xuất khẩu, chủ yếu sang Tây Ban Nha và Pháp. Vương quốc Hà Lan đứng thứ hai mặc dù kim ngạch xuất khẩu đã tăng 20% lên 40.800 tấn. Về phía nhập khẩu, Pháp và Ý là những nước nhập khẩu chính, tiếp theo là Hoa Kỳ.
Hàu
Pháp là nước sản xuất hàu chính ở châu Âu. Giống như những gì đã xảy ra vào tháng 12 năm 2023, một đợt bùng phát norovirus đã được báo cáo một năm sau đó, vào tháng 12 năm 2024. Đợt bùng phát này đã dẫn đến lệnh cấm tạm thời đối với việc bán hàu từ Vịnh Arcachon và các khu vực khác, khiến doanh số giảm đáng kể. Tại Hoa Kỳ, các trường hợp nhiễm norovirus ở hàu cũng đã được báo cáo và việc bán hàu đã bị cấm ở một số khu vực. Theo Ủy ban Động vật có vỏ Quốc gia Pháp, khoảng 70% trong số 130.000 tấn hàu được tiêu thụ hàng năm ở Pháp được ăn vào các ngày lễ, đặc biệt là vào dịp Giáng sinh.
Thực tế là lệnh cấm tiêu thụ tại địa phương được công bố trong hai năm liên tiếp đã dẫn đến nhu cầu của người tiêu dùng giảm đáng kể trong giai đoạn thường là giai đoạn bán hàng cao điểm. Do đó, ba quý đầu năm 2024 chứng kiến lượng tiêu thụ hàu hạn chế, mặc dù chưa đến 10% sản lượng của Pháp có khả năng bị ảnh hưởng. Hoạt động buôn bán hàu vẫn ổn định trong chín tháng đầu năm; khoảng 62.000 tấn đã được xuất khẩu, gần như giống hệt với cùng kỳ năm trước. Pháp là nước buôn bán hàu chính trên toàn thế giới, với 11.900 tấn được xuất khẩu trong chín tháng đầu năm 2024, nhiều hơn khoảng 600 tấn so với cùng kỳ năm trước. Thật kỳ lạ, Hàn Quốc cũng chứng kiến lượng xuất khẩu giảm với cùng mức: 600 tấn. Hoa Kỳ, thị trường chính của hàu, đã nhập khẩu 11.800 tấn trong chín tháng đầu năm 2024, cao hơn một chút (+500 tấn) so với cùng kỳ năm trước. Tình hình kinh tế cải thiện ở Ý đã dẫn đến mức tăng ấn tượng 53% về nhập khẩu hàu trong nửa đầu năm 2024, ở mức 8.600 tấn.
Sò điệp
Xuất khẩu sò điệp của Nhật Bản đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi lệnh cấm nhập khẩu hải sản của Trung Quốc từ Nhật Bản sau quyết định xả nước thải phóng xạ đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi bị hư hại xuống biển vào tháng 8 năm 2023. Do đó, xuất khẩu sò điệp của Nhật Bản trong chín tháng đầu năm 2024 là 57.000 tấn, so với 73.700 tấn và 103.000 tấn trong cùng kỳ năm trước và 2022; trong khi tổng kim ngạch thương mại sò điệp giảm 16% xuống còn 129.000 tấn. Tuy nhiên, trong năm đó, Nhật Bản vẫn là nước xuất khẩu sò điệp lớn nhất thế giới.
 |
Tháng 1 năm 2025, chính quyền Nhật Bản một lần nữa yêu cầu Trung Quốc dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu hải sản. Năm 2024, Việt Nam trở thành nước nhập khẩu sò điệp hàng đầu từ Nhật Bản, với 25.000 tấn trong chín tháng đầu năm, vượt qua Hoa Kỳ. Rất có thể một số loại sò điệp này đã tìm được đường vào thị trường Trung Quốc. Cùng với xuất khẩu giảm, nhập khẩu cũng giảm. Khoảng 122.300 tấn sò điệp đã được đưa vào thương mại quốc tế trong chín tháng đầu năm 2024, giảm 20.000 tấn so với cùng kỳ năm trước.
Ngao
Tổng khối lượng giao dịch ngao tăng 20.000 tấn trong chín tháng đầu năm 2024, lên 220.000 tấn. Trung Quốc là nước sản xuất và xuất khẩu ngao chính trên thế giới, chiếm 40% tổng lượng xuất khẩu. Khoảng 92.000 tấn ngao đã được Trung Quốc xuất khẩu trong giai đoạn được đánh giá, tăng 11.000 tấn so với cùng kỳ năm trước. Tây Ban Nha là nước nhập khẩu ngao lớn, với 35.000 tấn trong chín tháng đầu năm 2024, tăng 10% so với năm 2023. Hàn Quốc và Nhật Bản là những thị trường ngao quan trọng, với lượng nhập khẩu phục hồi từ mức thấp của năm 2023. Tác động của cua xanh đối với sản lượng ngao của Ý là rất đáng kể. Bắt đầu từ mùa xuân năm 2023 và cho đến nay, cả ở phía Veneto và Emilia, sản lượng ngao thực tế là bằng không. Hơn nữa, quần thể ngao venus hoang dã bản địa (Venus verrucose) còn sống sót cho đến gần đây đã bị tàn phá bởi làn sóng chất nhầy tấn công toàn bộ dải bờ biển Adriatic vào mùa hè năm 2025.
Dự báo
Năm 2025, nguồn cung nhuyễn thể hai mảnh vỏ có khả năng tiếp tục giảm do nghề nuôi nhuyễn thể đang phải chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, đặc biệt là ở Ý. Các quốc gia khác cũng đang gặp phải các vấn đề như mưa lớn hoặc hạn hán kéo dài ảnh hưởng đến hoạt động nuôi trồng thủy sản trên biển. Giá cả dự kiến sẽ ổn định ở mức cao, ngoại trừ hàu.
Ngọc Thúy (theo FAO)