Sáng 1/8/2025 (giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp áp đặt mức thuế quan đối ứng từ 10% đến 41% đối với hàng nhập khẩu từ hàng chục đối tác thương mại. Đáng chú ý, các nguồn cung cá ngừ lớn sang Mỹ như Việt Nam (20%), Thái Lan (19%), Indonesia (19%), và Ecuador (15%) đều nằm trong danh sách bị điều chỉnh thuế. Động thái này dự kiến sẽ tạo bước ngoặt trong chuỗi cung ứng cá ngừ chế biến vào thị trường Mỹ – vốn là thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới với sản lượng nhập khẩu trung bình hơn 300.000 tấn mỗi năm.
Số liệu thống kê của Bộ Nông nghiệp Mỹ cho thấy, Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Mexico và Ecuador lần lượt là 5 nguồn cung cá ngừ lớn nhất cho thị trường Mỹ. Trong đó, Thái Lan là nước đang chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng nhập khẩu cá ngừ của Mỹ, với 28%, tiếp theo là Việt Nam 18%, Indonesia 13%, Mexico 8% và Ecuador 6%. Năm 2024, nhập khẩu cá ngừ của Mỹ đã tăng trở lại sau khi sụt giảm nhập khẩu trong năm 2023. Đặc biệt là, trong số các nguồn cung, Việt Nam là nước có mức tăng trưởng cao nhất.
Bước sang năm 2025, nhập khẩu cá ngừ của Mỹ trong 5 tháng đầu năm từ các nguồn cung chính nói trên (Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Mexico, Ecuador), trừ Mexico tất cả đều tăng. Sự gia tăng này chủ yếu là do các nhà nhập khẩu Mỹ lo ngại các mức thuế đối ứng mới nên đã mua tích trữ. Đáng chú ý, trong giai đoạn này, nhập khẩu cá ngừ từ Ecuador tăng mạnh nhất (tăng 64% về lượng); trong khi, nhập khẩu từ Thái Lan tăng 22%, Việt Nam tăng 25% và Indonesia tăng 11%.
Với mức thuế thấp nhất (15%) vừa được công bố, Ecuador đang nổi lên là quốc gia được hưởng lợi nhiều nhất từ sắc lệnh mới. Lợi thế về vị trí địa lý gần Mỹ, chi phí logistics thấp và năng lực chế biến chuẩn quốc tế đã giúp Ecuador trở thành lựa chọn hấp dẫn hơn đối với các nhà nhập khẩu Mỹ.
Việt Nam, dù có tốc độ tăng trưởng tốt trong những năm gần đây, lại đang đối mặt với thách thức lớn khi chịu mức thuế cao nhất trong nhóm các nước cung ứng lớn. Cụ thể, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Mỹ trong quý II/2025 chỉ ở mức tương đương so với cùng kỳ năm 2024. Tính riêng trong tháng 6/2025, xuất khẩu sang thị trường này đã giảm sâu (-41%).
Các nhà phân phối và bán lẻ tại Mỹ – đặc biệt là nhóm chuỗi siêu thị và thực phẩm chế biến – có xu hướng ưu tiên các nguồn cung ổn định, ít rủi ro thuế quan. Điều này có thể dẫn đến sự dịch chuyển đơn hàng khỏi Thái Lan, Việt Nam, Indonesia trong ngắn hạn. Theo các chuyên gia thương mại, mức chênh lệch thuế 4–5% giữa Ecuador và các đối thủ là rất đáng kể trong ngành thực phẩm, nơi biên lợi nhuận thường mỏng và giá cả nhạy cảm.
Dự báo, với mức thuế mới được công bố, sức cạnh tranh của cá ngừ Việt tại Mỹ đang gặp bất lợi. Các doanh nghiệp Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ bị mất thị phần. Trong khi đó, Ecuador có thể mở rộng thêm thị phần cá ngừ nếu nước này duy trì mức giá cạnh tranh và năng lực sản xuất ổn định.
Nhận định xuất khẩu năm 2025
Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam tiếp tục ghi nhận sự sụt giảm trong tháng 7/2025, với mức giảm 20% so với cùng kỳ năm trước. Tính luỹ kế 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cá ngừ giảm 3% (đạt gần 542 triệu USD). Với sự sụt giảm này, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong nửa cuối năm 2025 sẽ khó cán đích như năm 2024.
Cụ thể trong tháng 7/2025, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang nhiều thị trường đã sụt giảm: Tại thị trường Mỹ, do những lo ngại về mức thuế đối ứng mới (được áp dụng vào đầu tháng 8/2025), xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ tiếp tục chững lại và giảm sâu trong tháng 7, với mức giảm gần 38% so với cùng kỳ năm trước, chỉ đạt xấp xỉ 21 triệu USD. Từ ngày 07/8/2025, Mỹ bắt đầu áp mức thuế đối ứng mới cho từng quốc gia. Sự chênh lệch về mức thuế áp cho các sản phẩm của Việt Nam với các nước đối thủ như Thái Lan, Indonesia hay Ecuador… đang làm giảm sức cạnh tranh của các sản phẩm Việt Nam. Điều này dự kiến sẽ kìm hãm xuất khẩu cá ngừ sang thị trường Mỹ.
Xuất khẩu sang Nhật Bản sau 5 tháng tăng trưởng liên tục, đã đảo chiều giảm trong tháng 7/2025 với mức giảm 23% so với cùng kỳ năm trước. Tại khối thị trường Trung Đông, tình hình xung đột tại dải Gaza đang ngày càng leo thang đã ảnh hưởng tới xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang khu vực này. Đáng chú ý, xuất khẩu cá ngừ sang Israel ngày càng giảm sâu. Riêng tháng 7, xuất khẩu sang thị trường Israel đã giảm 43%, chỉ đạt hơn 2 triệu USD.
Trái lại, xuất khẩu cá ngừ sang thị trường châu Âu lại đảo chiều tăng 12% trong tháng 7/2025. Tại 3 thị trường nhập khẩu nhiều nhất trong khối EU, xuất khẩu sang thị trường Hà Lan tăng phi mã 133% so với cùng kỳ năm trước, trong khi xuất khẩu sang Italy và Đức giảm. Cùng với Hà Lan, xuất khẩu sang Lithuania và Bỉ cũng tăng trưởng nhanh, lần lượt là 105% và 56%. Xuất khẩu sang Canada cùng tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong tháng 7 với mức tăng 39% so với cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu sang Mexico cũng tăng 53% trong tháng 7/2025.
Bên cạnh đó, những bất ổn về địa chính trị, logistics và biến động nhu cầu tại một số thị trường trọng điểm như Nga, Israel, Chile… đang tác động không nhỏ tới xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đến các thị trường này. Doanh nghiệp cá ngừ đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Dự báo năm 2025, cá ngừ Việt Nam khó có thể bứt phá.
Cơ hội thị trường
Mexico đang nổi lên như một trong những thị trường nhập khẩu cá ngừ quan trọng của Việt Nam trong những năm gần đây. Nhờ ưu đãi thuế quan từ Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cùng nhu cầu tiêu thụ nội địa gia tăng, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sang Mexico đã ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng. Tuy nhiên, đi kèm với đó là những thách thức mới về cạnh tranh, bền vững và sự thay đổi trong chính sách nhập khẩu mà doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần lưu ý.
Mexico hiện là thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn thứ 12 của Việt Nam. Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, sau sự sụt giảm trong 4 tháng đầu năm, xuất khẩu sang thị trường này có xu hướng phục hồi và tăng trưởng nhanh chóng trong những tháng tiếp theo. 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sang quốc gia này đạt gần 12 triệu USD.
Một trong những động lực chính là ưu đãi thuế quan từ Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương. Theo đó, nhiều mặt hàng cá ngừ đông lạnh và chế biến từ Việt Nam được miễn hoàn toàn thuế nhập khẩu (mức cơ bản trước đây tới 20%), tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt so với các đối thủ ngoài khối. Cùng lúc, ngành khai thác cá ngừ của Mexico chịu ảnh hưởng từ lệnh cấm khai thác của Ủy ban Cá ngừ nhiệt đới liên Mỹ (IATTC), khiến nguồn cung nội địa sụt giảm. Điều này buộc Mexico phải gia tăng nhập khẩu, đặc biệt là fillet cá ngừ đông lạnh từ châu Á, trong đó có Việt Nam.
Một điểm nổi bật tại thị trường Mexico là thói quen tiêu dùng thiên về sản phẩm chế biến sẵn. Người dân ưa chuộng mặt hàng cá ngừ fillet đã làm sạch, đóng gói nhỏ lẻ, dễ chế biến và thuận tiện khi mua tại siêu thị, cửa hàng tiện lợi. Điều này mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam trong việc phát triển các dòng sản phẩm phù hợp với kênh bán lẻ hiện đại.
Tuy nhiên, Mexico cũng thường xuyên áp dụng các chính sách bình ổn giá để chống lạm phát, trong đó có việc tạm miễn thuế cho một số sản phẩm cá ngừ đóng hộp. Những chính sách này đôi khi làm giảm lợi thế của Việt Nam từ CPTPP, đòi hỏi doanh nghiệp cần theo dõi sát để có chiến lược linh hoạt.
Cũng như nhiều thị trường khác, tiêu chí bền vững và truy xuất nguồn gốc đang ngày càng được người tiêu dùng và hệ thống phân phối tại Mexico chú trọng. Các chứng nhận như MSC, “dolphin-safe” hay những bằng chứng không khai thác bất hợp pháp đang trở thành yếu tố quan trọng để sản phẩm có mặt tại các kệ hàng siêu thị. Đây là thách thức không nhỏ đối với doanh nghiệp Việt Nam, bởi chi phí và quy trình để đạt chứng nhận bền vững không hề đơn giản. Tuy vậy, nếu làm tốt, đây sẽ là chìa khóa để thâm nhập sâu hơn vào hệ thống bán lẻ hiện đại của Mexico.
Với ưu thế thuế quan, cùng với nhu cầu nội địa gia tăng và xu hướng tiêu dùng thuận lợi, Mexico chắc chắn sẽ tiếp tục là thị trường tiềm năng cho cá ngừ Việt Nam trong giai đoạn tới. Tuy nhiên, sự cạnh tranh từ các nhà cung cấp khác, sức ép về minh bạch nguồn gốc và rủi ro chính sách nhập khẩu là những thách thức không thể bỏ qua. Trong bối cảnh thị trường thế giới nhiều biến động, Mexico được dự báo sẽ là một điểm sáng cho xuất khẩu cá ngừ Việt Nam, nếu doanh nghiệp biết nắm bắt cơ hội và chuẩn bị tốt cho các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe.
Hiện nhu cầu tiêu thụ cá ngừ tại Pháp đang tăng trở lại sau giai đoạn chững vì lạm phát. Xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sang thị trường này đã ghi nhận những tín hiệu khả quan trong năm 2025. Cụ thể, sau khi sụt giảm sâu trong năm 2024, xuất khẩu cá ngừ sang Pháp trong nửa đầu năm 2025 đã tăng trở lại. Giá trị xuất khẩu đạt hơn 1,5 triệu USD, tăng 108% so với cùng kỳ năm 2024. Theo Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) năm 2024, Pháp đang là thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn thứ 3 trong khối EU, với xu hướng chuộng sản phẩm tiện lợi, an toàn và có chứng nhận bền vững.
Các sản phẩm chủ lực bao gồm thịt/lườn cá ngừ đông lạnh phi lê và cá ngừ đồ hộp. Trong đó, so với cùng kỳ năm 2024, xuất khẩu các sản phẩm thịt/ lườn cá ngừ đông lạnh của Việt Nam năm nay tăng phi mã. Các đơn hàng liên tục được xuất sang thị trường này trong 6 tháng đầu năm 2025.
Theo thống kê năm 2024, Pháp đã nhập khẩu khoảng 107 nghìn tấn cá ngừ, trong đó có các sản phẩm cá ngừ đóng hộp, và là nước tiêu thụ lớn ở châu Âu. Mỗi người dân Pháp tiêu thụ bình quân 1,3 kg cá ngừ/năm, đứng trong nhóm cao nhất ở EU. Tiêu thụ cá ngừ đóng hộp tại Pháp tăng trưởng nhờ xu hướng ăn uống nhanh gọn, giàu protein, và lựa chọn lành mạnh, đặc biệt từ các thương hiệu như Petit Navire, Saupiquet, Rio Mare – trong đó nhiều sản phẩm đạt chứng nhận MSC.
Tại thị trường cá ngừ Pháp đang có sự cạnh tranh gay gắt giữa các nhà cung cấp. Trong số các nguồn cung nội khối, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha chiếm tỷ trọng lớn về cung cấp sản phẩm chế biến (đóng hộp, fillet đông lạnh) cho Pháp. Họ có lợi thế về quy mô chế biến, chuỗi logistic ngắn trong EU và thương hiệu quen thuộc trên các kệ siêu thị.
Còn trong số các nguồn cung ngoài khối, Ecuador vẫn là nguồn cung cá ngừ chính. Với lợi thế về đội tàu đánh bắt hùng mạnh, lại được hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu sang EU, nên các sản phẩm cá ngừ của Ecuador luôn có giá cạnh tranh, đặc biệt là các sản phẩm cá ngừ đóng hộp. Trong những năm qua, Seychelles, Bờ Biển Ngà, Indonesia, Philippines và Việt Nam cũng đang nỗ lực gia tăng xuất khẩu sang thị trường Pháp.
Việt Nam nổi bật ở nguồn fillet/ lườn đông lạnh và một số sản phẩm chế biến giá trị gia tăng. Năm 2025, doanh nghiệp Việt Nam có thể gia tăng xuất khẩu nếu tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan, đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn xanh và xu hướng tiêu dùng bền vững tại châu Âu.
Ngọc Thúy - FICen