Cụ thể tháng 10/2025, xuất khẩu cá tra Việt Nam đạt 217 triệu USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm 2024. Nâng tổng kim ngạch xuất khẩu 10 tháng lên 1,8 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm trước. Mức tăng trưởng này cho thấy ngành xuất khẩu cá tra có dấu hiệu tăng trưởng tích cực, dù một số thị trường vẫn tiếp tục xu hướng giảm. Thị trường Trung Quốc đã phục hồi đà tăng trưởng. Xuất khẩu sang Trung Quốc & Hồng Kông trong tháng 10 đạt 73 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm 2024. Sau khi chững lại trong tháng 9, thị trường này đã phục hồi đà tăng, cho thấy nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc đang hồi phục rõ rệt, đặc biệt trong giai đoạn cuối năm.
Đối với Mỹ, kim ngạch tháng 10 đạt 29 triệu USD, giảm 17% so với cùng kỳ. Thị trường Brazil đạt 15 triệu USD trong tháng 10, tăng 1% so với cùng kỳ. Sau khi giảm trong tháng 9, xuất khẩu sang Brazil đã đảo chiều tăng trở lại. Trong khi đó, thị trường Anh tiếp tục xu hướng giảm sâu, với kim ngạch tháng 10 đạt 4 triệu USD, giảm 33% so với cùng kỳ năm 2024.
Trong khối CPTPP (gồm các nước thành viên Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương), kim ngạch xuất khẩu cá tra 10 tháng đầu năm 2025 đạt 305 triệu USD, tăng 36% so với cùng kỳ và chiếm 17% tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra. Trong khối, Mexico đạt 63 triệu USD, tăng nhẹ 1%; Nhật Bản đạt 39 triệu USD, tăng 14%; Malaysia tăng mạnh 37% so với cùng kỳ, thể hiện xu hướng mở rộng nhu cầu nhập khẩu trong khu vực này.
Tại EU, tổng kim ngạch 10 tháng đạt 149 triệu USD, tăng 3% so với cùng kỳ năm trước. Trong khối EU, các thị trường truyền thống như Hà Lan và Đức vẫn tiếp tục xu hướng giảm, trong khi Tây Ban Nha có sự tăng trưởng tích cực 22% so với cùng kỳ. Những chênh lệch này phản ánh sự phân hóa rõ rệt trong nhu cầu tiêu thụ cá tra giữa các nước thành viên EU.
Sản phẩm chế biến tăng 19%
Trong 10 tháng đầu năm 2025, sản phẩm phile cá tra đông lạnh (mã HS0304) đạt gần 1,5 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2024. Sản phẩm cá tra đông lạnh, khô, nguyên con (trừ mã HS0304) đạt 315 triệu USD, gần như đi ngang, nhích nhẹ 0,1%. Đáng chú ý, nhóm sản phẩm cá tra chế biến đạt 44 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ, nhưng chỉ chiếm 2,4% tổng kim ngạch, cho thấy dư địa phát triển của sản phẩm giá trị gia tăng trong cơ cấu xuất khẩu cá tra hiện nay.
Sau giai đoạn chững lại ở quý III, xuất khẩu cá tra Việt Nam tháng 10 ghi nhận tín hiệu tích cực khi một số thị trường lớn bắt đầu có dấu hiệu tích cực, trong khi một số thị trường khác vẫn chững lại do tồn kho và chu kỳ nhập khẩu dịp lễ hội.
Dự báo trong quý IV/2025, một số thị trường lớn có thể tiếp tục xu hướng giảm do nhu cầu chưa phục hồi hoàn toàn. Động lực quan trọng nhất cho giai đoạn cuối năm và bước sang năm 2026 là kết quả POR20 tại Mỹ, khi doanh nghiệp được áp mức thuế CBPG 0%, qua đó cải thiện đáng kể niềm tin của các nhà nhập khẩu Mỹ. Tuy nhiên, thuế đối ứng 20% vẫn ảnh hưởng đến biên lợi nhuận, khiến doanh nghiệp cần tiếp tục mở rộng thị trường.
Hướng đi chủ đạo trong quý IV/2025 và năm 2026 sẽ là mở rộng xuất khẩu sang khối CPTPP (Canada, Mexico, Malaysia, Anh) và Trung Đông, nơi Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan và có điều kiện tiếp cận thị trường thuận lợi hơn. EU cũng được kỳ vọng duy trì đà tăng nhờ quy định kỹ thuật linh hoạt hơn đối với sản phẩm nuôi trồng, tạo dư địa cho các mặt hàng cá tra chế biến sâu.
CPTPP – Động lực tăng trưởng mới
Theo "Tạp chí Công Thương", sự tăng trưởng mạnh mẽ của khối thị trường các nước CPTPP thời gian qua không chỉ bù đắp phần sụt giảm từ các thị trường khác, mở ra cơ hội gia tăng lợi nhuận nhờ các đơn hàng chất lượng cao, đồng thời khẳng định động lực mới cho ngành hàng cá tra xuất khẩu của Việt Nam.
Kim ngạch xuất khẩu cá tra 8 tháng đầu năm 2025 tăng (+10%) phản ánh sự khởi sắc trở lại của ngành hàng này sau giai đoạn nhiều biến động. Cá tra là nhóm hàng có kim ngạch lớn thứ 2 của thủy sản Việt Nam, chỉ sau tôm. Trong cơ cấu sản phẩm, phile cá tra đông lạnh tiếp tục dẫn đầu. Đặc biệt, cá tra chế biến sâu thuộc mã HS16 dù chiếm tỷ trọng nhỏ nhưng trong 8 tháng đầu năm 2025 tăng (+32%) cho thấy doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang thích ứng với nhu cầu tiện dụng và đa dạng hóa sản phẩm từ thị trường quốc tế.
Đáng chú ý, xuất khẩu cá tra Việt Nam thời gian qua chứng kiến sự dịch chuyển thị trường và sự vươn lên mạnh mẽ của các khu vực thị trường tiềm năng. Trong khi một trong những thị trường lớn của cá tra là Trung Quốc và Hồng Kông chứng kiến sự sụt giảm kim ngạch (-4%) thì ngược lại, khu vực CPTPP và Nam Mỹ lại ghi nhận mức tăng trưởng mạnh; trong đó, khối thị trường được trợ lực bởi Hiệp định CPTPP dẫn đầu tốc độ tăng trưởng nhập khẩu cá tra Việt Nam (+36%).
Trong số các thành viên CPTPP thì Nhật Bản, Canada, Mexico, Chile là những thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất đều ghi nhận tăng trưởng cao với nhu cầu ổn định, đa dạng, đặc biệt với phile đông lạnh chất lượng cao và sản phẩm chế biến sâu. Nguyên nhân chính nằm ở hiệu ứng tích cực của chính sách ưu đãi thuế quan gần như 0% từ Hiệp định CPTPP. Đặc biệt, các nước này yêu cầu tiêu chuẩn chất lượng và truy xuất nguồn gốc rõ ràng, những yếu tố mà doanh nghiệp Việt đã đáp ứng, từ đó nâng giá trị trung bình đơn hàng. Cùng với đó là xu hướng tiêu dùng ngày càng tăng và hướng đến sản phẩm tiện lợi, an toàn mở ra dư địa tăng trưởng lớn tại các quốc gia này.
Xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang hai nước thành viên CPTPP tại khu vực Đông Nam Á là Malaysia và Singapore cũng duy trì đà tăng trưởng ổn định. Với lợi thế gần gũi về địa lý, chi phí logistics thấp và khẩu vị tương đồng, những thị trường này cùng các nước khác trong khu vực ASEAN đang trở thành “vành đai an toàn” giúp cá tra Việt Nam giảm phụ thuộc vào các thị trường xa và khó tính. Cùng với Nam Mỹ, khu vực CPTPP là điểm đến lý tưởng cho cá tra Việt Nam với đơn hàng nhập khẩu ổn định, tạo thêm độ phủ cho sản phẩm Việt. Sự tăng trưởng mạnh mẽ của hai khu vực này không chỉ bù đắp phần giảm từ Trung Quốc và Hồng Kông mà còn mở ra cơ hội gia tăng lợi nhuận nhờ đơn hàng chất lượng cao, thời gian thanh toán tốt hơn và biên lợi nhuận cao hơn.
Triển vọng
Trong bối cảnh biến động thương mại toàn cầu và chính sách thuế đối ứng của Mỹ, thị trường khối CPTPP dự báo sẽ tiếp tục phát huy động lực tăng trưởng mới cho ngành hàng cá tra xuất khẩu nhờ ưu đãi nổi trội về thuế quan giúp cá tra Việt Nam cạnh tranh tốt hơn về giá so với các đối thủ như cá minh thái hay cá rô phi.
Viêc đa dạng hóa thị trường CPTPP giúp giảm sự phụ thuộc vào một số thị trường lớn như Trung Quốc và Mỹ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp mở rộng sang các thị trường tiềm năng khác. Nhu cầu đối với các sản phẩm chế biến sâu và giá trị gia tăng ngày càng tăng tại các thị trường phát triển trong khối CPTPP mang lại cơ hội nâng cao giá trị xuất khẩu cho ngành hàng cá tra Việt Nam.
Với việc nguồn cung cá tra nguyên liệu đang dần thắt chặt, giá xuất khẩu có xu hướng phục hồi là cơ hội để doanh nghiệp tập trung xúc tiến hợp đồng giao thương tại các thị trường tăng trưởng nhanh như CPTPP phục vụ mùa lễ hội cuối năm.
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội thúc đẩy xuất khẩu cá tra sang khu vực thị trường CPTPP thì Việt Nam cũng phải đối mặt với một số thách thức. Về khách quan, các thị trường CPTPP có những tiêu chuẩn cao về chất lượng và truy xuất nguồn gốc; cá tra Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này đối mặt với sự cạnh tranh từ các loại cá thịt trắng khác trên thị trường toàn cầu. Biến động kinh tế toàn cầu, lạm phát cao ở nhiều nước đã khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, ảnh hưởng đến nhu cầu nhập khẩu các sản phẩm, trong đó có cá tra.
Cùng với đó là các thách thức nội tại, chi phí sản xuất tăng do giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, cùng với các chi phí khác, gây áp lực lên lợi nhuận của các doanh nghiệp và người nuôi cá. Sự thiếu hụt nguyên liệu do một số doanh nghiệp có thể phải nhập khẩu nguyên liệu từ các nước khác ngoài khối CPTPP khi nguồn cung trong nước gặp vấn đề.
 |
Để khắc phục những thách thức và nắm bắt các cơ hội, mở rộng thị phần, điều tiên quyết là các doanh nghiệp cần tiếp tục cải thiện chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường CPTPP; Đảm bảo nguồn cung nguyên liệu ổn định và có khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ các quy định về nuôi trồng; đẩy mạnh chế biến sâu, tập trung phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng để tăng tính cạnh tranh và lợi nhuận. Cùng với việc nghiên cứu kỹ các cam kết về thuế quan trong CPTPP để tối ưu hóa lợi ích từ Hiệp định, cần tăng cường xây dựng và quảng bá thương hiệu cá tra Việt Nam để củng cố vị thế trong phân khúc thị trường cao cấp hơn.
Bên cạnh việc tận dụng lợi thế của Hiệp định CPTPP, Việt Nam cần đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, gia tăng chế biến sâu và củng cố thương hiệu ở các phân khúc sản phẩm có giá trị cao. Đây sẽ là chìa khóa giúp ngành hàng cá tra duy trì tốc độ tăng trưởng và gia tăng lợi thế cạnh tranh tại khu vực các nước CPTPP, hướng tới phát triển bền vững. VASEP nhận định, nếu các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam tận dụng tốt các ưu đãi thuế quan và dịch chuyển thị trường, ngành hàng cá tra Việt Nam có cơ hội duy trì đà phục hồi và tăng trưởng bền vững trong năm tới - 2026.
Ngọc Thúy - FICen