Thị trường cá ngừ toàn cầu
Điểm nổi bật trong xu hướng thị trường cá ngừ năm 2025 là sự dịch chuyển rõ nét từ cá ngừ đóng hộp truyền thống sang các sản phẩm giá trị gia tăng như thăn cá ngừ đông lạnh, thăn cá ngừ hút chân không, sashimi-grade, các sản phẩm ăn liền tiện lợi. Các chuỗi siêu thị và nhà bán lẻ lớn tại châu Âu, Hoa Kỳ và Nhật Bản đang tăng cường tiêu thụ nhóm sản phẩm này nhờ vào thị hiếu tiêu dùng thay đổi và nhận thức về sức khỏe tăng cao. Nhiều nhà nhập khẩu cũng chuyển hướng từ nhập nguyên liệu thô sang đặt hàng theo dạng chế biến sâu tại Thái Lan, Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a, Việt Nam.
Dự báo năm 2025, nhập khẩu cá ngừ toàn cầu đạt 1,75–1,8 triệu tấn, trị giá trên 9 tỷ USD, tăng nhẹ so với năm trước (trong bối cảnh giá cá nguyên liệu duy trì ở mức cao và sức tiêu thụ tại các thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản vẫn ổn định).
Các quốc gia đứng đầu về nhập khẩu cá ngừ chế biến tiếp tục là Hoa Kỳ, Tây Ban Nha, Ý, Pháp, Anh và Nhật Bản, chiếm hơn 55% tổng lượng nhập khẩu toàn cầu. Trong khi đó, các thị trường mới nổi tại Trung Đông (như Ai Cập, Lebanon…), Đông Âu (như Lít-va, Ru-ma-ni…) và Bắc Phi (như Li-bi-a…) đang có những dấu hiệu khởi sắc, chủ yếu nhờ nhu cầu thực phẩm tiện lợi và giá cả phải chăng. Những thay đổi về chính sách thương mại tại Hoa Kỳ, biến động về địa chính trị tại khu vực Trung Đông trong năm 2025 cũng sẽ tác động đến xu hướng xuất khẩu sang các thị trường này. Các thị trường mới nổi sẽ được chú trọng khai thác.
Về nguồn cung, châu Á tiếp tục giữ vai trò then chốt, Thái Lan, Phi-líp-pin, Việt Nam và In-đô-nê-xi-a là các nước xuất khẩu chủ lực với khả năng cung ứng đa dạng – từ cá ngừ đông lạnh nguyên con, thăn cá ngừ, đến các sản phẩm đóng hộp và chế biến sâu. Các nhà cung cấp châu Á đang đứng trước áp lực nâng cao tiêu chuẩn sản phẩm để đáp ứng các quy định nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc, chứng nhận bền vững (MSC, Dolphin Safe…) và an toàn thực phẩm của EU và Hoa Kỳ. Tuy nhiên, sự gia tăng của các nguồn cung từ các nước Nam Mỹ hay Tây Phi - những quốc gia đang nhận được ưu đãi thuế khi xuất khẩu vào EU, như Ê-cu-a-đo, Gha-na và Bờ Biển Ngà đã làm gia tăng cạnh tranh.
Thị trường cá ngừ năm 2025 sẽ đối mặt với nhiều yếu tố rủi ro. Việc Hoa Kỳ thay đổi chính sách thương mại (cụ thể tăng thuế nhập khẩu với một số nhóm sản phẩm cá ngừ) đã làm gia tăng chi phí cho nhiều nhà nhập khẩu. Song song với đó, biến đổi khí hậu, sự thay đổi dòng hải lưu, và hiện tượng di cư bất thường của đàn cá ảnh hưởng tới sản lượng khai thác tại nhiều ngư trường truyền thống như Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.
Ngoài ra, hoạt động đánh bắt bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) vẫn tiếp tục là điểm nóng toàn cầu. Người tiêu dùng hiện đại – đặc biệt tại châu Âu và Bắc Mỹ – yêu cầu ngày càng cao về tính minh bạch, truy xuất được nguồn gốc sản phẩm. Điều này buộc các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cá ngừ phải đầu tư công nghệ mã QR, blockchain hoặc hệ thống truy vết thời gian thực từ tàu đánh bắt – nhà máy – đến siêu thị. Các doanh nghiệp lớn đang ưu tiên hợp tác với các đội tàu được chứng nhận không dùng thiết bị dẫn dụ cá (FAD) hoặc khai thác bằng tay, nhằm tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
Năm 2025 sẽ không phải là năm bùng nổ về khối lượng nhập khẩu cá ngừ toàn cầu, nhưng lại là năm bản lề cho các thay đổi cấu trúc thị trường quan trọng về nâng cấp sản phẩm, minh bạch chuỗi cung, cạnh tranh chất lượng thay vì giá rẻ đơn thuần.
Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam 6 tháng năm 2025
Tháng 6/2025, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 906,23 triệu USD, tăng 8% so với tháng 6/2024. Tính chung 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 5,11 tỷ USD, tăng 15,9% so với cùng kỳ năm trước.
Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang những thị trường lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Bra-xin trong tháng 6 và 6 tháng đầu năm 2025 tăng trưởng 2 con số so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Bra-xin tăng mạnh nhất (tăng 111,8% trong tháng 6/2025 và tăng 77,1% trong 6 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước).
Trong 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Thái Lan tăng trưởng tốt, đạt 139,96 triệu USD, tăng 31,3% so với cùng kỳ năm trước. Trước đó, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Thái Lan 5 tháng đầu năm 2025 đạt 44,1 nghìn tấn, trị giá 115,19 triệu USD, tăng 25,1% về lượng và tăng 30,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.
Trong 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu nhiều mặt hàng thủy sản lớn của Việt Nam sang Thái Lan tăng trưởng tốt như: Chả cá tăng 15,4% về lượng và tăng 14,6% về trị giá; Cá tra đông lạnh tăng 20,4% về lượng và tăng 22,4% về trị giá; Mực khô tăng 13,6% về lượng và tăng 33,2% về trị giá; Cá ngừ đông lạnh tăng 105,2% về lượng và tăng 143,7% về trị giá; Mực đông lạnh tăng 113,8% về lượng và tăng 116,8% về trị giá; Sò đông lạnh tăng 542,9% về lượng và tăng 172,9% về trị giá; Cá nục đông lạnh tăng 1.594,9% về lượng và tăng 1.031,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.
Ở chiều ngược lại, trong 5 tháng đầu năm 2025, nhập khẩu thủy sản của Thái Lan đạt 861,8 nghìn tấn, trị giá 1,82 tỷ USD, tăng 9,7% về lượng và tăng 22,7% về trị giá so với 5 tháng đầu năm 2024. Thái Lan tăng mạnh nhập khẩu thủy sản từ nhiều thị trường như: Trung Quốc, Na-Uy, Đài Loan, Ấn Độ, Nhật Bản, In-đô-nê-xi-a, Ác-hen-ti-na...
Thái Lan cũng tăng nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam với mức tăng 32% về lượng và tăng 42,5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Việt Nam là thị trường cung cấp thủy sản lớn thứ 5 về lượng cho Thái Lan và đứng thứ 4 về trị giá. Thị phần thủy sản của Việt Nam tại Thái Lan tăng từ 4,48% về lượng và 5,93% về trị giá trong 5 tháng đầu năm 2024 lên 5,39% về lượng và 6,89% về trị giá trong 5 tháng đầu năm 2025.
Với nhu cầu tiêu thụ thủy sản đa dạng, từ các sản phẩm tươi sống đến các sản phẩm đã qua chế biến, cũng như nhu cầu nguyên liệu cho sản xuất sản phẩm xuất khẩu, Thái Lan là một trong những thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam trong khối ASEAN. Nhìn chung, dư địa để thủy sản Việt Nam thâm nhập vào Thái Lan còn lớn, mở ra cơ hội cho nhiều loại hình xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường này.
Thời gian tới, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần tăng cường hợp tác với các đối tác Thái Lan, tham gia các hội chợ triển lãm và các hoạt động xúc tiến thương mại sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường được hiệu quả hơn.
Cũng trong 5 tháng đầu năm 2025, Bra-xin đã nhập khẩu thủy sản đạt 132,2 nghìn tấn, trị giá 690,48 triệu USD, tăng nhẹ 0,1% về lượng, nhưng giảm 6% về trị giá so với 5 tháng đầu năm 2024. Bra-xin đã giảm nhập khẩu thủy sản (cả về lượng và trị giá) từ nhiều thị trường như: Chi-lê, Na-Uy, Bồ Đào Nha, Ác-hen-ti-na, Pê-ru, Ma-rốc, Hoa Kỳ...
Tuy nhiên, Bra-xin đã tăng nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam, với mức tăng 18,2% về lượng và tăng 20% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Việt Nam là thị trường cung cấp thủy sản lớn thứ hai cho Bra-xin, thị phần thủy sản Việt Nam tăng từ 16,74% về lượng và 8,25% về trị giá trong 5 tháng đầu năm 2024 lên 19,77% về lượng và 10,53% về trị giá trong tổng nhập khẩu thủy sản vào Bra-xin.
Dự báo nhập khẩu thủy sản của Bra-xin sẽ tăng trưởng hơn do nhu cầu tiêu thụ thủy sản của thị trường này vẫn có xu hướng tăng, được thúc đẩy bởi sở thích ẩm thực, đặc biệt ở các vùng ven biển và đô thị lớn. Mức tiêu thụ thủy sản tại Bra-xin trung bình là 12 kg/người/năm, cao hơn tại Hoa Kỳ, nhưng thấp hơn tại Nhật Bản, cho thấy dư địa tăng trưởng vẫn còn lớn. Bên cạnh đó, nguồn cung nội địa thiếu hụt, cùng chính sách nới lỏng tiêu chuẩn nhập khẩu đã tạo điều kiện thuận lợi cho thủy sản Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu sang Bra-xin.
Mặc dù xuất khẩu thủy sản trong nửa đầu năm 2025 đạt được những thành tựu đáng kể, nhưng để đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản trong thời gian tới, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần đa dạng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường còn tiềm năng như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN và các nước tham gia CPTPP, nơi có nhu cầu cao và ít rào cản thuế quan hơn. Cùng với đó, tiếp tục nâng cao giá trị sản phẩm, đảm bảo chất lượng và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, tận dụng tối đa các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký kết để hưởng ưu đãi thuế quan.
Ngọc Thúy (theo moit.gov.vn)