Nỗ lực thúc đẩy, kết nối liên kết chuỗi nghêu sạch
Hiện nghêu là một trong 4 sản phẩm chủ lực của thuỷ sản Việt Nam, tạo công ăn việc làm cho trên 200.000 hộ dân vùng duyên hải. Năm 2021, tổng sản lượng nhuyễn thể ước trên 300.000 tấn. Mặt hàng nhuyễn thể hai mảnh vỏ của Việt Nam đã xuất khẩu đến hơn 67 thị trường trên thế giới với kim ngạch đạt trên 125 triệu USD; trong đó, nghêu là sản phẩm chủ lực (chiếm 73%), xấp xỉ đạt 103 triệu USD.
Nhờ sự thúc đẩy, kết nối của Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thuỷ sản bền vững (ICAFIS) mà nhà mua hàng Indofish Asia đã biết đến nghêu sạch Bạc Liêu, tìm đến tận nơi và thông qua Công ty Cổ phần Thủy sản Hưng Trường Phát để thực hiện việc ký kết bao tiêu nghêu sạch Bạc Liêu với giá tăng từ 1.500-2.000 đồng/kg (tương đương với mức tăng 10-15%); Mục tiêu trước mắt sẽ ký 20.000 tấn nghêu mỗi năm (quy mô lớn hơn mức mong đợi của tỉnh Bạc Liêu). Điều này đã mang lại niềm vui lớn cho cộng đồng những người nuôi nghêu ở Việt Nam cũng như ở Bạc Liêu nói riêng.
Chứng kiến sự kiện này, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bạc Liêu đã rất vui mừng vì hoạt động kết nối thu mua bao tiêu của Indofish Asia - Hưng Trường Phát sẽ giúp ngành hàng nghêu Bạc Liêu có thêm nhiều cơ hội phát triển kinh tế, nâng cao đời sống của người dân, ngoài ra, còn đem lại ý nghĩa xã hội sâu sắc, vì xã Vĩnh Thịnh (thuộc huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu) với gần 3.000 nhân khẩu, trong đó có tới 60% là người nghèo và đồng báo dân tộc Khơmer. Hoạt động kết nối thu mua – bao tiêu nghêu sạch Bạc Liêu sẽ giúp người dân nơi đây từng bước thoát nghèo.
Quy trình làm sạch nghêu ICAFIS
Nghêu là loài sống ở bãi triều (bãi cát ven biển) nên thường có cát trong cơ thịt, rất khó làm sạch. Nhược điểm này ở nghêu thường dẫn tới (i) phát sinh chi phí làm sạch tại nhà máy chế biến; (ii) khiến nghêu bị yếu đi trong quá trình làm sạch; (iii) dẫn tới hao hụt sản lượng nghêu do nghêu bị mất dưỡng chất và thậm chí có một số nghêu thành phẩm bị chết; (iv) gây ảnh hướng đến hình ảnh và chất lượng của sản phẩm nghêu (nếu còn tồn cát trong cơ thịt).
Qua quá trình triển khai Dự án “Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị nghêu tại Việt Nam” được tài trợ bởi Liên minh châu Âu (EU), OXFAM tại Việt Nam, Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thuỷ sản bền vững (ICAFIS) và đội ngũ chuyên gia công nghệ thực phẩm đã mày mò nghiên cứu “quy trình làm sạch nghêu ICAFIS”. Quy trình này hoạt động dựa trên đặc tính sinh học của loài nghêu. Ngoài việc làm sạch thì quy trình còn cung cấp dưỡng chất và oxy tươi cho nghêu.
Nhân rộng kết quả từ mô hình nghêu sạch Bến Tre
Để “quy trình làm sạch nghêu ICAFIS” được ứng dụng trong thực tế sản xuất và nhân rộng cho nhiều vùng nuôi nghêu tại Việt Nam, năm 2020 ICAFIS đã phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre thử nghiệm mô hình tại Hợp tác xã Thủy sản Thạnh Lợi. Sau hơn một năm thử nghiệm mô hình với nhiều lần chạy thử “quy trình làm sạch nghêu ICAFIS” tại Hợp tác xã Thủy sản Thạnh Lợi (xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre), kết quả làm sạch đã đạt tới trên 95% tại cơ thịt và vòi nghêu.
Vì vậy, đầu tháng 6/2022, được sự kết nối của ICAFIS, lãnh đạo Công ty Cổ phần Thủy sản Hưng Trường Phát đã có buổi thăm quan và đánh giá “quy trình làm sạch nghêu ICAFIS” áp dụng tại Hợp tác xã Thủy sản Thạnh Lợi và sau 04 vòng kiểm tra của lãnh đạo Công ty đã chứng minh Quy trình làm sạch đạt mức gần như tuyệt đối.
Theo đánh giá của lãnh đạo Công ty Cổ phần Thủy sản Hưng Trường Phát thì quy trình và phương án mà ICAFIS đã đưa ra, cũng như kết quả thử nghiệm thực tế đã cho thấy Hưng Trường Phát có thể rút ngắn nhiều công đoạn sản xuất. Sản phẩm nghêu đã được làm sạch không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn giúp Hưng Trường Phát tiết kiệm thời gian và nhân lực. Sau khi nghêu được vận chuyển tới nhà máy, đã có thể chế biến luôn chứ không cần chờ khâu làm sạch cát như trước. Vì thế, sau khi hội đàm và thương thảo, Công ty Cổ phần Thủy sản Hưng Trường Phát đã đồng ý mua sản phẩm nghêu sạch Bến Tre.
 |
Học tập mô hình nghêu sạch Bến Tre, tại tỉnh Bạc Liêu, Hợp tác xã Nghêu sò Đồng Tiến (xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình) cũng đã triển khai sản xuất nghêu sạch Bạc Liêu; đồng thời áp dụng đúng “quy trình làm sạch nghêu ICAFIS”. Sau đó, được sự kết nối của ICAFIS, nhà thu mua nghêu - Công ty TNHH Indofish Asia - đã đến trang trại sản xuất nghêu của Hợp tác xã Nghêu sò Đồng Tiến để tham quan và thông qua Hưng Trường Phát tiến hành ký kết thu mua bao tiêu sản phẩm nghêu sạch thương phẩm Bạc Liêu. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử sản xuất, kinh doanh nghêu Việt Nam mà nhà mua hàng đã thể hiện sự quan tâm, xuống tận trại nuôi tham quan và tiến hành hợp tác, ký kết liên kết chuỗi.
Hướng tới thương hiệu “Nghêu sạch Việt Nam”
Cụ thể là ngày 11/8/2022, tại Hợp tác xã Nghêu sò Đồng Tiến (xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu) đã diễn ra “Lễ ký kết chuyển giao công nghệ xử lý làm sạch cát và tạp chất cho nghêu thương phẩm giữa Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thuỷ sản bền vững (ICAFIS) và Hợp tác xã Nghêu sò Đồng Tiến tỉnh Bạc Liêu từ kết quả Dự án Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị nghêu tại Việt Nam”. Sau khi tiến hành thảo thuận hợp tác/ghi nhớ liên kết chuỗi, Lễ ký kết đã được thực hiện giữa 4 bên gồm: 1) Công ty TNHH Indofish Asia; 2) Công ty Cổ phần Thủy sản Hưng Trường Phát; 3) Hợp tác xã Nghêu sò Đồng Tiến (xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu); 4) Dự án “Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị nghêu tại Việt Nam – SCBV/ICAFIS”.
Tại buổi lễ kế kết, Công ty Cổ phần Thủy sản Hưng Trường Phát đã cam kết bao tiêu sản phẩm nghêu sạch của Hợp tác xã Nghêu sò Đồng Tiến (xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu) với mức giá tăng 10-15%, tương đương với mức giá tăng từ 1.500-2.000 đồng/kg. Đặc biệt là, quy mô bao tiêu lớn hơn mức mong đợi; Theo kế hoạch, hàng năm, Indofish Asia - Hưng Trường Phát sẽ tiến hành thu mua tới 20.000 tấn nghêu sạch của Bạc Liêu. Như vậy, có thể thấy Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thuỷ sản bền vững - ICAFIS đã và đang thực hiện được mong muốn chia sẻ, nhân rộng “quy trình làm sạch nghêu ICAFIS”. Từ đó, giúp bà con nuôi nghêu tại nhiều vùng miền của Việt Nam được hưởng lợi từ công nghệ làm sạch nghêu tiên tiến này. Tính riêng tại Hợp tác xã Thủy sản Thạnh Lợi (tỉnh Bến Tre) thì doanh thu tăng thêm mà Hợp tác xã thu được là 600-800 triệu đồng/năm.
Kết thúc buổi ký kết tại Hợp tác xã Nghêu sò Đồng Tiến (xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu), ông Đinh Xuân Lập – Phó Giám đốc ICAFIS một lần nữa khẳng định: Với những người làm phát triển thì kết quả ngày hôm nay đã góp thêm niềm vui lớn. Thành quả không chỉ của riêng dự án SCBV/ICAFIS mà còn là sự nỗ lực của tất cả bà con nông ngư dân. Bên cạnh đó còn có sự đồng hành của các doanh nghiệp và sự hỗ trợ tích cực của chính quyền địa phương. ICAFIS vẫn cam kết hỗ trợ chuyển giao miễn phí “quy trình làm sạch nghêu ICAFIS” cho tất cả cộng đồng nghêu, doanh nghiệp thủy sản có quan tâm để “Nghêu sạch Việt Nam” càng ngày càng khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Ngọc Thúy – FICen