Theo Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương), trong khuôn khổ Kỳ họp lần 5 của Ủy ban Hỗn hợp thực thi Hiệp định Thương mại tự do song phương Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA) vào cuối năm 2021, Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc thay mặt Chính phủ hai nước ký Công hàm trao đổi sửa đổi Quy tắc cụ thể mặt hàng quy định tại Phụ lục 3-A của Hiệp định Thương mại tự do song phương Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA).
Cũng theo Cục Xuất nhập khẩu, Phụ lục 3-A sửa đổi nêu trên có một số nội dung mới, trong đó chuyển đổi kỹ thuật danh mục Quy tắc cụ thể mặt hàng (PSR) thuộc 97 chương ở cấp độ HS 6 số từ phiên bản HS 2012 sang phiên bản HS 2017. Công hàm trao đổi kèm danh mục PSR tại Phụ lục 3-A sửa đổi nêu trên sẽ có hiệu lực kể từ ngày 1/8/2022 sau khi Việt Nam và Hàn Quốc hoàn thành thủ tục pháp lý cần thiết trong nước và thông báo lẫn nhau qua kênh ngoại giao.
Thực hiện cam kết quốc tế và điều chỉnh quy trình cấp C/O mẫu VK theo Nghị định số 31/2018/NĐ-CP ngày 8/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết Luật Quản lý ngoại thương về xuất xứ hàng hóa, Bộ trưởng Bộ Công Thương ký ban hành Thông tư số 09/2022/TT-BCT sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 40/2015/TT-BCT ngày 18/11/2015 quy định thực hiện Quy tắc xuất xứ trong Hiệp định VKFTA. Thông tư số 09/2022/TT-BCT gồm 2 điều và 1 Phụ lục, trong đó nội dung Phụ lục thay thế toàn bộ Phụ lục II (Quy tắc cụ thể mặt hàng), có hiệu lực kể từ ngày 1/8/2022.
Được ký kết ngày 5/5/2015 và có hiệu lực chính thức từ ngày 20/12/2015, VKFTA là Hiệp định Thương mại tự do đầu tiên trong số các FTA song phương giữa Việt Nam với các đối tác kinh tế. Đặc biệt, sau gần 7 năm thực thi VKFTA, thương mại và đầu tư giữa 2 nước đã có bước nhảy vọt mạnh mẽ. Thống kê cho thấy, năm 2021, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với Hàn Quốc đạt 78,1 tỷ USD, tăng 18,3% so với năm 2020; trong đó, xuất khẩu đạt 21,9 tỷ USD, tăng 14,9%, nhập khẩu từ Hàn Quốc đạt 56,2 tỷ USD, tăng 19,7% so với năm 2020.
Nhập khẩu của Việt Nam từ Hàn Quốc chiếm 16,9% trong tổng nhập khẩu của Việt Nam từ thế giới. Nhập siêu từ Hàn Quốc năm 2021 có giá trị 34,2 tỷ USD, tăng 23% so với năm 2020. Cục Xuất Nhập khẩu cho biết, những năm gần đây, Hàn Quốc liên tục là một trong những thị trường dẫn đầu về nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam có tỷ lệ sử dụng ưu đãi FTA cao nhất. Năm 2021, thị trường Hàn Quốc có tỷ lệ sử dụng ưu đãi 50,82% với kim ngạch xuất khẩu sang Hàn Quốc sử dụng C/O ưu đãi đạt 11,15 tỷ USD.
Nhóm hàng xuất khẩu đi Hàn Quốc có tỷ lệ sử dụng ưu đãi FTA theo VKFTA tốt nhất gồm: thủy sản (94,78%), cà phê (97,09%), hạt tiêu (96,02%), rau quả (89,67%); gỗ và sản phẩm gỗ (80,6%); hàng dệt may và giày dép (gần 100%).
Đáng lưu ý, việc sử dụng ưu đãi từ các Hiệp định AKFTA và VKFTA đạt cao là do doanh nghiệp đã nắm vững quy tắc xuất xứ cho hàng hóa xuất khẩu đi thị trường Hàn Quốc; quy tắc xuất xứ của AKFTA và VKFTA tương đối linh hoạt; hàng hóa sản xuất xuất khẩu có thể dễ dàng đáp ứng tiêu chí để được cấp C/O mẫu AK và VK. Ngoài ra, các doanh nghiệp FDI của Hàn Quốc tại Việt Nam nhập khẩu nguyên liệu từ Hàn Quốc và áp dụng nguyên tắc cộng gộp xuất xứ đối với hàng hóa sản xuất xuất khẩu sang Hàn Quốc.
Nhìn chung, Quy tắc cụ thể mặt hàng (quy định tại Phụ lục của Thông tư 09/2022/TT-BCT ngày 01 tháng 6 năm 2022) đã được xây dựng trên cơ sở Hệ thống Hài hòa (HS 2017). Trường hợp có bất kỳ sự khác biệt nào giữa phần mô tả tại Phụ lục này với phần mô tả tại văn kiện pháp lý của Hệ thống Hài hòa do Tổ chức Hải quan Thế giới xây dựng, phần mô tả tại Hệ thống Hài hòa của Tổ chức Hải quan Thế giới được áp dụng. Quy tắc xuất xứ cụ thể hoặc bộ quy tắc xuất xứ cụ thể áp dụng cho một phân nhóm HS riêng biệt được xây dựng liền kề ngay phân nhóm đó.
Khi một phân nhóm HS cụ thể áp dụng tiêu chí xuất xứ lựa chọn, hàng hóa được coi là có xuất xứ nếu đáp ứng một trong các tiêu chí lựa chọn đó. Khi một quy tắc xuất xứ cụ thể quy định sử dụng tiêu chí chuyển đổi mã số hàng hóa có nghĩa là mỗi nguyên liệu không có xuất xứ dùng để sản xuất ra hàng hóa đó phải đáp ứng tiêu chí chuyển đổi mã số hàng hóa tương ứng. Yêu cầu về chuyển đổi mã số hàng hóa chỉ áp dụng đối với nguyên liệu không có xuất xứ.
Khi một quy tắc xuất xứ cụ thể quy định sử dụng tiêu chí chuyển đổi mã số hàng hóa nhưng loại trừ chuyển đổi từ các dòng thuế ở cấp độ chương, nhóm hoặc phân nhóm của Hệ thống Hài hòa có nghĩa là nguyên liệu phân loại tại các trường hợp mã HS loại trừ đó phải có xuất xứ thì hàng hóa mới được coi là có xuất xứ.
Ngọc Thúy (t/h)