Những nút thắt lớn cần tháo gỡ để tránh đứt gãy chuỗi cung ứng trong chuỗi sản xuất thủy sản (04-09-2021)

Sáng ngày 4/9, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tổ chức Hội nghị trực tuyến “về sản xuất, tiêu thụ thủy sản các tháng cuối năm 2021, khó khăn, vướng mắc trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19”. Tại Hội nghị các đại biểu đã đưa ra nhiều kiến nghị đến Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các Bộ, ngành và các địa phương thực hiện các giải pháp khẩn cấp để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nhằm tránh đứt gãy chuỗi cung ứng về thủy sản.
Những nút thắt lớn cần tháo gỡ để tránh đứt gãy chuỗi cung ứng trong chuỗi sản xuất thủy sản

Tham dự Hội nghị có đại diện lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và PTNT, Tổng cục Thủy sản, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Sở Nông nghiệp và PTNT, Chi cục Thủy sản các tỉnh/thành phố trên cả nước, các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng thủy sản cùng các cơ quan thông tấn báo chí đã tham dự Hội nghị.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Phùng Đức Tiến đã chủ trì hội nghị.

Trong 8 tháng đầu năm 2021, ngành thủy sản tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do ảnh hưởng của thời tiết khí hậu bất thường, đặc biệt ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh Covid-19, hiện nay dịch bệnh diễn biến ngày càng nguy hiểm, phức tạp tại các tỉnh, thành phố khu vực phía Nam.

Theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản, lũy kế đến hết tháng 8 năm 2021, tổng sản lượng thủy sản ước đạt gần 5,7 triệu tấn (tăng 1,4% so với cùng kỳ 2020; bằng 66,2% kế hoạch 2021), trong đó sản lượng khai thác trên 2,7 triệu tấn (tăng 0,8%), sản lượng nuôi trồng thủy sản gần 3,0 triệu tấn (tăng 1,8%). Tuy nhiên, sản lượng tháng 8 ước đạt 801,4 nghìn tấn, giảm 2,6% so với cùng kỳ và là tháng giảm đầu tiên trong năm 2021.

Tại Hội nghị, ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết: hiện khu vực các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, đã có 120 trong tổng số 449 nhà máy chế biến dừng hoạt động, chiếm khoảng 25%. Các nhà máy đang sản xuất thì công suất chỉ khoảng 30-40% do thiếu nhân lực lao động rất lớn. Việc thực hiện sản xuất theo yêu cầu “3 tại chỗ” đang đẩy chi phí sản xuất của nhà máy tăng, nguy cơ bị chậm và bị phạt đơn hàng là rất lớn.

Bên cạnh đó, một trong những vướng mắc hiện nay các doanh nghiệp thủy sản đang gặp phải là việc lưu thông hàng hóa từ con giống, thức ăn, vật tư đầu vào phục vụ sản xuất cũng như là vận chuyển nguyên liệu từ ao nuôi đến các nhà máy đang gặp rất nhiều khó khăn bởi các địa phương thực hiện các biện pháp giãn cách xã hội.

Đối với lĩnh vực khai thác thủy sản, thực trạng hiện nay đang gặp phải đó là do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, phải thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 của Chính phủ, cùng với việc xuất hiện các ca F0, F1 khiến 25 cảng cá đã dừng hoạt động trong tháng 8. Đến ngày 01/9/2021, có 8 cảng được hoạt động trở lại nhưng vẫn còn 17 cảng đang tạm dừng hoạt động. Số lượt tàu vào cảng để bốc dỡ thuỷ sản tại các cảng giảm 59.670 lượt tàu tương đương 334.000 tấn sản phẩm. Việc bốc dỡ, mua bán, đặc biệt là khâu vận chuyển thủy sản với các tỉnh khác gặp khó khăn, dẫn đến tiêu thụ thủy sản khai thác chậm, đứt gẫy. Giá sản phẩm thủy sản giảm 15-20% so cùng kỳ. Cùng với đó, các dịch vụ cung ứng hậu cần nghề cá (bao gồm sửa chữa tàu, máy móc, cung cấp dầu, nước đá, thực phẩm) gặp nhiều khó khăn, không kịp thời và đáp ứng đầy đủ, đây là một trong bất cập cần phải tháo gỡ hiện nay đối với lĩnh vực khai thác, ông Luân nhấn mạnh.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký VASEP nhấn mạnh, hiện doanh nghiệp toàn ngành thuỷ sản đối mặt 4 áp lực cùng lúc.

Vấn đề phức tạp nhất hiện doanh nghiệp đang phải đối diện là thiếu lao động. Ông Nam thông tin: “Hiện nay, các nhà máy sản xuất tập trung ít cũng có vài trăm, nhiều thì có vài nghìn công nhân. Doanh nghiệp lớn có khoảng 5.000-7.000 công nhân. Khi nguồn vaccine không đầy đủ, 70% nhà máy đã phải ngừng sản xuất để đáp ứng mục tiêu ưu tiên chống dịch. Chỉ 30% nhà máy duy trì được hoạt động sản xuất nhờ áp dụng “3 tại chỗ”. Trong số 30% nhà máy này cũng chỉ huy động được khoảng 20-40% số công nhân. Điều này khiến nhà máy phải giảm công suất, dẫn tới doanh nghiệp không đủ lượng hàng cung cấp cho khách theo hợp đồng đã ký; đồng thời cũng không tiến hành thu mua được nguyên liệu từ khai thác cũng như nuôi trồng”.

Khó khăn thứ hai là khách hàng nhập khẩu thuỷ sản đang liên tục có điều chỉnh cắt giảm hàng hoặc ép giá vì tổng chi phí của khách hàng đang tăng lên do dịch, trong khi đó nguồn cung của chúng ta cũng đang bị ảnh hưởng nặng nề do tình hình dịch bệnh và áp dụng các biện pháp giãn cách hiện nay ở các địa phương, đặc biệt là các địa phương phía Nam.

Khó khăn thứ ba được Phó Tổng thư ký VASEP đề cập đến là nguyên phụ liệu. Ở khâu chế biến, nhiều nguyên phụ liệu như bao bì, nilon, máy hút chân không… các nhà máy đều cần nguồn cung cấp từ TPHCM. Hạn chế này không được tháo gỡ sẽ khiến doanh nghiệp không thể duy trì sản xuất lâu.

Khó khăn cuối cùng ông Nam chia sẻ là khi công suất giảm, người lao động giảm, thiếu nguyên phụ liệu thì tổng chi phí của doanh nghiệp lại tăng lên. “Người lao động nghỉ việc nhưng doanh nghiệp vẫn phải trả lương nghỉ việc. Với lao động tham gia ‘3 tại chỗ’, doanh nghiệp phải trả chi phí lớn hơn 50% thông thường bởi ngoài lương còn có tiền phụ thêm, chi phí lo ăn, lo điều kiện vật chất… Chi phí sản xuất trên đơn vị sản phẩm hiện rất lớn”, ông Nam nhấn mạnh.

Cũng tại hội nghị, đại diện các hiệp hội ngành hàng đề nghị Bộ Giao thông vận tải giám sát thực hiện các chỉ đạo xuyên suốt từ Trung ương tới địa phương, tạo điều kiện thuận lợi nhất trong việc vận chuyển sản phẩm thủy sản, vật tư đầu vào phục vụ sản xuất thủy sản.

Bên cạnh đó, nhiều đại diện các Sở Nông nghiệp và PTNT các địa phương đề xuất cần có chính sách hỗ trợ về giảm thuế, tiền tiêu thụ điện, cũng như khoanh nợ, giãn nợ đối với các khoản vay tín dụng cho doanh nghiệp và người dân tham gia hoạt động trong chuỗi thủy sản bị ảnh hưởng do dịch COVID-19. Cùng với đó, những chính sách về cung cấp thêm tín dụng với mức lãi suất hợp lý cũng rất cấp thiết để cho người dân và doanh nghiệp tái đầu tư phục hồi sản xuất. Đồng thời ưu tiên bổ sung tiêm vacine cho lao động tham gia trong chuỗi và có cơ chế phù hợp cho sản xuất trở lại trong điều kiện bình thường mới.

Cụ thể, Ông Nguyễn Văn Buội, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Bến Tre đề nghị: “Cần giảm tiền điện do doanh nghiệp. Như ở Bến Tre, diện tích nuôi tôm công nghệ cao khoảng 1.950 ha, sử dụng điện rất lớn. Ở đây là giảm cho hộ nuôi, có thể thời gian 6 tháng từ nay đến tháng 3 năm sau, đề xuất giảm từ 15% đến 20%. Tôi cũng đề nghị chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp chế biến về lãi suất ngân hàng với điều kiện các doanh nghiệp phải xây dựng chuỗi liên kết với vùng nuôi để bảo đảm nguồn nguyên liệu cũng như tạo điều kiện về tiêu thụ cho người nuôi”.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Phùng Đức Tiến, với tính toán của ngành nông nghiệp, để bảo đảm mục tiêu trong các tháng còn lại của năm 2021 với sản lượng 2,9 triệu tấn thủy sản hướng đến mục tiêu 8,6 triệu tấn thủy sản của cả năm, quan trọng nhất hiện nay phải giải quyết được khâu tiêu thụ, bảo đảm nguồn cung thủy sản cho tiêu dùng và phục vụ xuất khẩu.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nêu rõ, chiếm 35,1% trong tổng giá trị của ngành nông nghiệp, thủy sản có vai trò rất quan trọng bởi ngoài ngành chăn nuôi thì đây là ngành còn nhiều dư địa để tăng trưởng. Nếu như không chuẩn bị tốt về vật tư đầu vào như con giống, nguồn lao động, hỗ trợ tín dụng thì sẽ không bảo đảm điều kiện sản xuất vụ mới do dịch COVID-19 dự báo còn kéo dài.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nêu bức tranh tổng thể về sản xuất thuỷ sản Việt Nam: “Qua 8 tháng đầu năm sản lượng thủy sản đạt 5,7 triệu tấn. Như vậy bình quân 1 tháng là 712.000 tấn, để đáp ứng mục tiêu thì từ nay đến cuối năm phải đạt 725.000 tấn/tháng. Vấn đề đặt ra phải sớm giải quyết tồn đọng dưới ao nuôi, nhưng lại có khó khăn mâu thuẫn là nếu không giải quyết được khâu tiêu thụ và xuất khẩu thì lại tồn đọng ở kho, khi đó sẽ khó khăn không giải quyết được thủy sản ở các ao nuôi”.

Để đạt được những mục tiêu đề ra và tháo gỡ ngay những nút thắt mà ngành thủy sản đang gặp phải, Thứ trưởng đã có những chỉ đạo và các giải pháp kiến nghị trong thời gian tới đối với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành và các địa phương, cụ thể:

Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ ngành liên quan và các địa phương quan tâm rà soát và có chính sách hỗ trợ cho toàn bộ chuỗi sản xuất nuôi trồng và khai thác thủy sản, nhất là người dân trực tiếp sản xuất (về thuế, điện, vốn…). Ưu tiên bổ sung tiêm vác-xin đầy đủ cho lao động tham gia trong chuỗi và có cơ chế phù hợp để cho sản xuất trở lại trong điều kiện bình thường mới.  

Đối với Bộ Công thương và Tập đoàn điện lực Việt Nam: Hỗ trợ giảm giá điện cho hoạt động sản xuất thủy sản, đặc biệt cho nuôi trồng thủy sản.

Đối với Bộ Giao thông vận tải: Tiếp tục giám sát thực hiện các chỉ đạo xuyên suốt từ Trung ương tới địa phương, tạo điều kiện thuận lợi nhất trong việc vận chuyển sản phẩm thủy sản, vật tư đầu vào phục vụ sản xuất thủy sản.

Kiến nghị Ngân hàng nhà nước: Khoanh nợ, giãn nợ đối với các khoản vay tín dụng cho doanh nghiệp và người dân tham gia hoạt động trong chuỗi thủy sản bị ảnh hưởng do covid-19. Cung cấp thêm tín dụng với mức lãi suất hợp lý để cho người dân và doanh nghiệp tái đầu tư phục hồi sản xuất.

Đối với Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương: Khơi thông ách tắc trong vận chuyển sản phẩm thủy sản, vật tư đầu vào phục vụ sản xuất thủy sản (con giống, thức ăn, máy móc, thiết bị, …); chỉ đạo đơn vị chức năng tăng cường thanh tra, xử lý các hành vi trục lợi, ép giá gây thiệt hại cho người nuôi.

Xem xét có chính sách hỗ trợ kinh phí đối với hoạt động của cảng cá để duy trì hoạt động, phục vụ ngư dân, không làm đứt gẫy chuỗi sản xuất khai thác thuỷ sản và thực hiện các khuyến nghị của EC.

Rà soát và có chính sách hỗ trợ chủ tàu, thuyền viên ngừng sản xuất do dịch bệnh; nhân viên các cảng cá (25 cảng cá) không có thu nhập, nhưng vẫn phải duy trì các nhiệm vụ tại cảng cá.

Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, các địa phương bổ sung nhân lực, trang thiết bị, phương tiện, kinh phí để phối hợp, hỗ trợ các tổ chức quản lý cảng cá tăng cường thực hiện tốt nhiệm vụ phòng chống dịch và kiểm soát tàu cá, thuyền viên và người làm việc tại cảng cá.

Ưu tiên tiêm vắc xin phòng dịch cho các lao động tham gia vào hoạt động sản xuất, thu mua, chế biến, vận chuyển… thủy sản (kể cả các lao động trên tầu cá và tại cảng).

Đối với các Hiệp hội ngành hàng và các doanh nghiệp: Tăng cường tổ chức thu mua, tích trữ các sản phẩm thủy sản để tránh giảm giá sâu ảnh hưởng đến tâm lý tái sản xuất của người dân.

Đồng hành cùng với các cơ quan chuyên môn và người dân tổ chức sản xuất theo chuỗi để ổn định sản xuất, cân đối cung-cầu sản phẩm.

Tăng cường chia sẻ thông tin thị trường, khó khăn vướng mắc với các cơ quan chuyên môn để cùng nhau tháo gỡ, giúp cho sản xuất ổn định và phát triển.

Văn Thọ

Ý kiến bạn đọc

Tin khác