Tháng 5/2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp về “Tình hình thực hiện nhiệm vụ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các khó khăn, vướng mắc và nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới”, cùng dự có Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn; các Thứ trưởng và lãnh đạo một số đơn vị trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Trong những năm qua (đặc biệt là trong nhiệm kỳ 2016-2020), ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đạt được nhiều thành tích, kết quả nổi bật: Bộ đã đổi mới tư duy, bám sát diễn biến tình hình để chủ động tham mưu, chỉ đạo sản xuất; tập trung làm tốt công tác xây dựng thể chế, đề xuất cấp thẩm quyền ban hành và ban hành theo thẩm quyền nhiều văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành để góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và huy động nguồn lực cho phát triển; xây dựng và triển khai thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại nông nghiệp gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và xây dựng nông thôn mới.
Hệ thống kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn được quan tâm đầu tư nâng cấp, từng bước hiện đại hóa; hệ thống tổ chức sản xuất, kinh doanh từng bước được hoàn thiện, phù hợp hơn với kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, từng bước tham gia vào chuỗi giá trị nông sản toàn cầu; chủ động thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp. Nhờ đó, giai đoạn 2016-2020 toàn bộ 15/15 chỉ tiêu tăng trưởng chủ yếu của ngành đều đạt và vượt mục tiêu đề ra. Năm 2020, xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt trên 41,5 tỷ USD, xây dựng nông thôn mới đạt 62% (về đích sớm trước 2 năm), thu nhập bình quân của người dân nông thôn đạt 43 triệu đồng/người (tăng 1,92 lần so với đầu nhiệm kỳ).
Tất cả những thành quả đạt được của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã góp phần làm cho diện mạo, cảnh quan, môi trường nông thôn được cải thiện rõ rệt, đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn ngày càng được nâng cao. Công tác xây dựng Đảng, tổ chức, cán bộ, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được quan tâm; tinh giản bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của ngành đã được triển khai thực hiện theo tinh thần các Nghị quyết số 18-NQ/TW, số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương.
Song, bên cạnh những kết quả đã đạt được, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng còn một số tồn tại, hạn chế
Nông nghiệp phát triển chưa ổn định, bền vững, phụ thuộc vào thiên tai, thời tiết, thị trường tiêu thụ (trong khi thị trường xuất khẩu ngày càng khó khăn); Dự báo cung cầu, thị trường còn hạn chế; Công nghiệp chế biến, bảo quản sau thu hoạch chưa phát triển mạnh nên vẫn còn tình trạng được mùa mất giá, giải cứu nông sản. Sản xuất chủ yếu vẫn là kinh tế hộ, manh mún, nhỏ lẻ; Quan hệ sản xuất đổi mới còn chậm, các hình thức tổ chức và liên kết sản xuất hình thành chủ yếu là tự phát, hiệu quả chưa thực sự ổn định; Kết nối liên vùng còn rời rạc, kết nối thị trường chưa thông suốt, chi phí logistics còn cao. Thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn còn nhiều khó khăn; một số cơ chế, chính sách chưa đi vào cuộc sống, chậm được sửa đổi, thiếu nguồn lực để thực hiện.
Cơ giới hóa, ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp chưa phổ biến, năng suất lao động, giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp còn thấp, thu nhập của người nông dân còn khoảng cách rất lớn so với khu vực đô thị, đời sống của phần lớn hộ nông dân còn khó khăn. Chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp chưa cao, công tác quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm các mặt hàng nông lâm thủy sản và vật tư nông nghiệp còn bất cập. Tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng trái phép còn xảy ra ở nhiều nơi, nhất là khu vực Tây Nguyên, miền Trung.
Tư duy, phong cách, lề lối làm việc, tổ chức công việc, nguồn nhân lực chất lượng cao, chưa chuyển đổi nhiều và chưa tương xứng với tình hình chuyển đổi của đất nước, chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra. Hạ tầng phục vụ phát triển nông nghiệp còn manh mún, chia cắt, khả năng liên kết vùng chưa cao, kết nối tổng thể, liên thông, chưa đáp ứng được đòi hỏi của nền sản xuất hàng hóa quy mô lớn. Tổ chức, bộ máy cồng kềnh, nhiều tầng nấc; việc thực hiện các Nghị quyết số 18-NQ/TW, số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị; đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công hiệu quả thấp, cần phải khắc phục sớm; đầu mối quản lý nhà nước, các viện, đơn vị sự nghiệp công còn nhiều.
Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính
Tại cuộc họp “Tình hình thực hiện nhiệm vụ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các khó khăn, vướng mắc và nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới”, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ đạo một số nội dung sau:
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ủy ban Dân tộc và các cơ quan có liên quan khẩn trương tiếp thu ý kiến thành viên Chính, hoàn thiện thủ tục để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV (tháng 7 năm 2021). Phối hợp tổng kết, sửa đổi Luật Đất đai năm 2013, quản lý chặt chẽ, nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, thúc đẩy tích tụ, tập trung đất đai để mở rộng sản xuất hàng hóa. Bộ Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu đề xuất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong quá trình tổng kết thi hành Luật Đất đai năm 2013 và xây dựng dự án Luật Đất đai sửa đổi.
Về ban hành cơ chế, chính sách mới thúc đẩy các hình thức tổ chức sản xuất trong nông nghiệp: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng Đề án cụ thể và dự thảo Nghị quyết để trình Chính phủ theo quy định; đối với đề xuất xây dựng Nghị định, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện theo đúng quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Để tạo điều kiện thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn: Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các địa phương chủ động cân đối bố trí nguồn lực để thực hiện quy định tại Nghị định số 57/2018/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn và sửa đổi, bổ sung Nghị định 57/2018/NĐ-CP. Giao đồng chí Lê Văn Thành - Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Kế hoạch và Đầu tư thống nhất cơ quan chủ trì và các nội dung cần sửa đổi, bổ sung để tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong thực hiện.
Giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các cơ quan liên quan sớm tổng kết, đánh giá việc thực hiện chính sách tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp nông thôn, trên cơ sở đó đề xuất sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành Nghị định mới (trong trường hợp cần thiết) thay thế Nghị định số 55/2015/NĐ-CP nhằm tạo điều kiện hỗ trợ tín dụng cho hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ nông dân phát triển sản xuất, kinh doanh theo chuỗi cung ứng, phát triển nông nghiệp.
Giao Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nghiên cứu đề xuất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng Đề án mới về cơ chế, chính sách thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn sang phi nông nghiệp...
Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương phối hợp tháo gỡ “Thẻ vàng” của EC đối với đánh bắt hải sản. Cụ thể, các Bộ: Ngoại giao, Quốc phòng và các địa phương có biển cần chủ động phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quyết liệt thực hiện các biện pháp giải quyết dứt điểm việc gỡ “Thẻ vàng” của EC (tránh kéo dài, ảnh hưởng đến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam).
Ngọc Thúy - FICen