Cụ thể, trong năm vừa qua, thiên tai đã xảy ra tại 10 tỉnh/thành miền Trung Việt Nam (gồm: Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên). Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai và các bộ, ngành, địa phương đã kịp thời chỉ đạo, triển khai quyết liệt công tác ứng phó, cứu hộ cứu nạn, khắc phục hậu quả; lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã trực tiếp đến kiểm tra, chia sẻ khó khăn, thăm hỏi các địa phương, các gia đình bị thiệt hại và chỉ đạo công tác khắc phục hậu quả; các đồng chí Bí thư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, phối hợp với các lực lượng, cơ quan chức năng, triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chủ động ứng phó và kịp thời huy động các nguồn lực cho khắc phục hậu quả. Với sự tập trung chỉ đạo, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, của các cấp, các ngành, cùng với sự chủ động của người dân đã góp phần giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản cho người dân, doanh nghiệp và Nhà nước. Tuy nhiên, thiên tai khốc liệt, dồn dập nên thiệt hại vẫn rất nặng nề, đặc biệt là thiệt hại do sạt lở đất, lũ quét với 249 người chết và mất tích; trên 239.000 ngôi nhà bị tốc mái, 1.531 nhà bị đổ sập, nhiều cơ sở hạ tầng và các công trình dân sinh bị hư hỏng, sạt lở; ước tính thiệt hại về kinh tế trên 30.000 tỷ đồng.
Ngay sau thiên tai, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đã tập trung nguồn lực, nhân lực hỗ trợ người dân nhanh chóng khắc phục hậu quả, ổn định đời sống, trong đó đã cơ bản hoàn thành việc sửa chữa nhà ở bị tốc mái, hư hại, bố trí chỗ ở tạm cho các hộ có nhà sập, trôi chờ tái định cư, xây dựng lại, xử lý vệ sinh môi trường, hỗ trợ sách vở, thiết bị, đồ dùng dạy và học để học sinh được trở lại trường; cơ sở hạ tầng thiết yếu như điện, nước, thông tin liên lạc, giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục bước đầu được khắc phục; sản xuất và đời sống người dân từng bước khôi phục. Tuy nhiên, qua đợt bão, lũ lịch sử vừa xảy ra cho thấy công tác phòng ngừa, dự báo, cảnh báo, chỉ đạo, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai và cứu hộ, cứu nạn cũng còn nhiều tồn tại, hạn chế cần được kịp thời khắc phục để bảo vệ tính mạng, sức khỏe của nhân dân và tài sản của xã hội, trong đó cần nhận thức đầy đủ, quan tâm đầu tư thích đáng cho công tác quản lý rủi ro, phòng ngừa thiên tai, chủ động trong ứng phó, cứu hộ cứu nạn nhằm giảm thiểu thiệt hại do thiên tai. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố, đặc biệt là các địa phương chịu ảnh hưởng nặng của bão, lũ vừa qua tiếp tục chỉ đạo, triển khai thực hiện quyết liệt, đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp khắc phục hậu quả thiên tai, phục hồi sản xuất theo chỉ đạo tại các Nghị quyết của Chính phủ và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
08 nhiệm vụ, giải pháp cụ thể như sau:
Một là, Tiếp tục khắc phục hậu quả thiên tai, hỗ trợ ổn định đời sống cho người dân, trong đó tập trung bảo đảm lương thực, hỗ trợ các hộ bị mất nhà cửa xây dựng lại nhà trước tết Nguyên đán Tân Sửu, khẩn trương khôi phục sản xuất, nhất là sản xuất nông nghiệp, khắc phục khẩn cấp các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu bị hư hỏng do bão, lũ, nhất là công trình y tế, giáo dục, giao thông, thủy lợi, đê điều.
Hai là, Rà soát kịch bản biến đổi khí hậu, đánh giá toàn diện về tình hình thiên tai, rủi ro do thiên tai, tác động đến dân sinh, kinh tế xã hội; chủ động xây dựng các kịch bản, phương án chỉ đạo điều hành, ứng phó, khắc phục hậu quả đối với từng loại hình, từng tình huống thiên tai cụ thể có thể xảy ra trên địa bàn, nhất là bão, lũ, ngập lụt, sạt lở đất, lũ quét trên diện rộng.
Ba là, Rà soát, nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai và cứu hộ cứu nạn; nâng cao năng lực cơ quan phòng chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, tập trung kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao tính chuyên nghiệp, bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phù hợp để đáp ứng các yêu cầu, nhiệm vụ trong điều kiện thiên tai ngày càng phức tạp trước tác động của biến đổi khí hậu. Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, tình hình thiên tai và yêu cầu thực tiễn của công tác phòng, chống thiên tai ở nước ta để đề xuất mô hình tổ chức cơ quan phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn chuyên nghiệp, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đồng thời hoàn thiện chiến lược, kế hoạch phòng, chống thiên tai. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong theo dõi, giám sát, dự báo, cảnh báo, chỉ đạo, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai và cứu hộ cứu nạn.
Bốn là, Nâng cao khả năng chống chịu trước thiên tai đối với nhà ở của người dân và công trình hạ tầng, nhất là công trình hạ tầng thiết yếu như công trình phòng chống thiên tai, y tế, giáo dục, giao thông, thủy lợi, đê điều, hồ đập, khu neo đậu tàu thuyền... Hướng dẫn người dân xây dựng nhà ở an toàn phòng, tránh bão, lũ; rà soát các chính sách xã hội, dân tộc và nhà ở, có chính sách phù hợp hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở an toàn; tiếp tục rà soát, chủ động di dời dân cư ra khỏi các khu vực nguy hiểm, nguy cơ mất an toàn cao, nhất là khu vực bị ảnh hưởng bởi mưa lũ vừa qua, khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở đất, lũ ống, lũ quét.
Năm là, Kiểm soát chặt chẽ việc đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế xã hội gắn với ứng phó biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai, nhất là công trình giao thông miền núi, hồ, đập thủy lợi, thủy điện, đặc biệt là thủy điện nhỏ. Quản lý chặt chẽ, bảo vệ nghiêm ngặt rừng tự nhiên; tiếp tục trồng và tái sinh rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng ngập mặn ven biển; hạn chế tối đa tác động làm thay đổi trạng thái cân bằng tự nhiên của đồi, núi, sông, suối.
Sáu là, Tiếp tục rà soát hoàn thiện các quy định pháp luật, cơ chế chính sách liên quan đến công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, bảo đảm đồng bộ, phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu ứng phó kịp thời, trong đó tập trung sửa đổi, bổ sung các văn bản quy định chi tiết một số điều của Luật phòng, chống thiên tai; điều chỉnh, bổ sung các quy định về quy trình thủ tục hỗ trợ khẩn cấp khắc phục hậu quả thiên tai (nhất là hỗ trợ gạo cứu đói, hỗ trợ giống để khôi phục sản xuất), vận động, tiếp nhận, phân phối các nguồn đóng góp tự nguyện cứu trợ sau thiên tai...
Bảy là, Tăng cường công tác truyền thông, kết hợp hài hòa giữa phương thức truyền thông với truyền thông đa phương tiện để truyền tải thông tin chính xác, kịp thời về thiên tai, bão lũ tới người dân; nâng cao nhận thức, năng lực phòng, chống thiên tai cho cộng đồng, đẩy mạnh xây dựng lực lượng xung kích phòng chống thiên tai ở cơ sở, thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ” và giảm nhẹ rủi ro thiên tai bắt đầu từ cộng đồng.
Và tám là, Tăng cường nguồn lực cho phòng, chống thiên tai và cứu hộ cứu nạn; ưu tiên bố trí nguồn ngân sách nhà nước cho các hoạt động phòng phòng chống thiên tai, trong đó tập trung xử lý các trọng điểm đê điều xung yếu, nhất là trên các tuyến đê từ cấp III đến cấp đặc biệt; sửa chữa, nâng cấp bảo đảm an toàn hồ đập thủy lợi; xử lý sạt lở bờ sông, bờ biển khu vực xung yếu; chủ động di dời dân cư ra khỏi khu vực nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất gắn với sinh kế bền vững. Chủ động lồng ghép đầu tư công trình phòng chống thiên tai trong các chương trình, dự án đầu tư phát triển kinh tế xã hội của từng ngành, từng địa phương.
Ngọc Thúy – FICen