Trong khuôn khổ hội thảo, với các ý kiến, tham luận từ chuyên gia, đại diện các đơn vị, tổ chức Khu bảo tồn biển, Vườn quốc gia… đã cập nhật hiện trạng bảo tồn rùa biển, thảo luận những quy định và chính sách để thực hiện hiệu quả Kế hoạch Hành động Quốc gia về Bảo tồn rùa biển. Hội thảo cũng hướng tới xây dựng mạng lưới cứu hộ rùa biển và các loài động vật có vú trên biển tại Việt Nam.
Theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản, tại Việt Nam, có 5 loài rùa biển được biết đến bao gồm: Vích, Đồi mồi, Đồi mồi dứa, Quản đồng và Rùa da. Trước sự giảm mạnh từng ngày về số lượng, tất cả các loài này đều được liệt kê trong Sách đỏ IUCN và thuộc danh sách những loài động vật hoang dã đang gặp nguy hiểm cần được ưu tiên bảo vệ. Theo kết quả nghiên cứu do IUCN và Viện Nghiên cứu Môi trường biển (IMER) thực hiện, số lượng rùa lên đẻ trứng tại Việt Nam đã giảm từ 10.000 cá thể mỗi năm (những năm 1980) xuống còn 450 cá thể (năm 2019). Trong đó, điều đáng lo ngại khi các bãi đẻ của rùa biển ngày càng bị xóa sổ, số liệu của IUCN cho thấy, hầu hết số lượng rùa lên đẻ trứng tập trung ở Côn Đảo (425 cá thể/năm) và hầu hết là Vích.
Theo một khảo sát được thực hiện vào năm 2017, tại vùng biển các tỉnh khu vực miền Bắc và miền Trung, 2 trong số 5 loài rùa trên là Đồi mồi và Rùa da đã được xác nhận biến mất ở những vùng biển này. Một trong những lý do dẫn đến tình trạng suy giảm số lượng rùa biển là do khai thác quá tải các bãi đẻ của rùa, đánh bắt bất hợp pháp, buôn bán bất hợp pháp rùa biển và các sản phẩm làm từ rùa, mất sinh cảnh, nguồn thức ăn và sự suy giảm chất lượng môi trường. Ô nhiễm rác thải nhựa cũng là một trong những nguyên nhân tác động tiêu cực đến sức khỏe các sinh vật biển. Rùa biển có nguy cơ đáng kể ăn phải mảnh vụn nhựa ở tất cả các giai đoạn trong vòng đời của chúng và hậu quả có thể gây tử vong.
Trước những con số đáng báo động, nhiều hoạt động đã được các địa phương tiến hành nhằm giảm thiểu các tác nhân gây tử vong cho rùa biển, thiết lập các khu bảo vệ và nơi sinh của rùa biển; nâng cao nhận thức cộng đồng trong công tác bảo tồn rùa biển.
Tại Hội thảo, nhiều ý kiến tham luận đã đưa ra các giải pháp để khắc phục tình trạng đáng báo động đối với rùa biển như: Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về bảo tồn rùa biển, tiến hành đánh giá tác động của các nghề khai thác hải sản đối với công tác bảo tồn rùa biển, triển khai hoạt động của các giám sát viên tàu cá, có chế tài hạn chế việc ngư dân vứt bỏ ngư cụ hỏng, rác thải xuống biển, quy hoạch lại khu bãi đẻ của rùa biển, tăng cường công tác thanh tra giám sát. Về mặt kỹ thuật, 100% tàu cá cần phải lắp thiết bị thoát rùa ở phần đụt lưới (đối với nghề lưới kéo), 100% tàu gắn thiết bị đuổi rùa (đối với nghề lưới rê), khuyến khích ngư dân sử dụng lưỡi câu vòng trong nghề khai thác cá ngừ đại dương, bên cạnh đó đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân đối với công tác bảo tồn rùa biển.
 |
Bên cạnh đó, tại hội thảo có nhiều sáng kiến được đưa ra như: thành lập trạm cứu hộ rùa biển tập trung, xã hội hóa công tác cứu hộ rùa biển, thành lập tổ quần chúng bảo vệ rùa biển, ban hành quy trình cứu hộ rùa biển hướng dẫn cho các ngư dân hoạt động trên tàu, đưa bãi đẻ của rùa vào danh mục bảo vệ nguồn lợi thủy sản…
Hiện nay, Bộ NN & PTNT đã xây dựng Kế hoạch Hành động Bảo tồn rùa biển Việt Nam (MTCAP) giai đoạn 2016 - 2025 nhằm bảo tồn, bảo vệ hiệu quả các quần thể rùa biển và nơi sinh sống của chúng tại Việt Nam. Trong năm 2019, một trong những mục tiêu quan trọng của MTCAP đã đạt được đó là Vườn Quốc gia Côn Đảo đã được chấp thuận trở thành thành viên Mạng lưới các khu bảo tồn rùa biển IOSEA.
Thu Hiền