Đồng chí Cao Đức Phát - Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Kinh tế Trung ương và Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Vũ Văn Tám cùng chủ trì Hội nghị.
Tham dự Hội nghị còn có các đồng chí đại diện lãnh đạo các Bộ, ban ngành Trung ương, Bộ NN&PTNT, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đại diện UBND, Sở NN&PTNT các tỉnh, thành phố ven biển, các ngân hàng Thương mại, cơ quan thông tấn báo chí đến đưa tin Hội nghị.
Nhằm cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 9/2/2007 của Đảng về “Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020”, trong đó đẩy mạnh phát triển kinh tế biển gắn với tăng cường sức mạnh quốc phòng an ninh trên các vùng biển, đảo của Tổ quốc. Phát triển lĩnh vực nuôi trồng và khai thác thủy sản trên các vùng biển xa, gắn với bảo vệ an ninh quốc phòng; phát triển nhanh lực lượng khai thác xa bờ theo hướng đầu tư trang thiết bị phương tiện, công nghệ hiện đại, phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng, dịch vụ hậu cần nghề cá, khu neo đậu tránh trú bão theo quy hoạch…là một chủ trương, chính sách lớn đã được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm trong thời gian qua.
Để thực hiện chủ trương trên, ngày 7/7/2014, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 67/2014/NĐ-CP về một số chính sách phát triển thủy sản. Nghị định đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu, nguyện vọng của ngư dân. Nội dung Nghị định tập trung vào việc khuyến khích đánh bắt xa bờ, hỗ trợ, tạo điều kiện cho bà con ngư dân đóng tàu vỏ thép, vật liệu mới, công suất lớn, qua đó tổ chức lại sản xuất, ứng dụng mô hình sản xuất hiện đại, tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho bà con, góp phần trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ biển đảo.
Sau khi Nghị định 67/2014/NĐ-CP được ban hành, Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương, các địa phương và các cơ quan, tổ chức, đơn vị đã quyết liệt, khẩn trương triển khai thực hiện.
Đến nay, Chính phủ đã ban hành 2 Nghị định, 1 quyết định, 1 nghị quyết để sửa đổi, bổ sung Nghị định 67/2014/NĐ-CP. Các Bộ NN&PTNT, Tài chính, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành nhiều thông tư, quyết định, các văn bản hướng dẫn để triển khai thực hiện Nghị định.
Các địa phương đã thành lập Ban Chỉ đạo, tổ giúp việc; tổ chức tuyên truyền, phổ biến các quy định, nội dung của Nghị định đến với ngư dân; tổ chức kiểm tra, đánh giá và ban hành quyết định công nhận các cơ sở đóng mới, nâng cấp, sửa chữa tàu cá đủ điều kiện và báo cáo Bộ NN&PTNT tổng hợp thông báo trên toàn quốc cho ngư dân biết và lựa chọn cơ sở đóng tàu...
Với sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và đặc biệt là sự hưởng ứng, tham gia tích cực của người dân, việc triển khai thực hiện Nghị định 67 trong 3 năm qua đã thu được nhiều kết quả rất quan trọng.
Về chính sách đầu tư, theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, tuy chưa đáp ứng yêu cầu nhưng Ngân sách Nhà nước (NSNN) bước đầu đã duy trì ưu tiên bố trí vốn đầu tư các chương trình hỗ trợ có mục tiêu thuộc lĩnh vực thuỷ sản gồm khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá; đầu tư phát triển hạ tầng nuôi trồng thuỷ sản; chương trình phát triển giống thủy sản.
Tuy NSNN đã ưu tiên bố trí để triển khai thực hiện các mục tiêu của Nghị định 67, nhưng nguồn lực lớn hơn để hỗ trợ ngư dân chính là vốn tín dụng, với sự tham gia rất tích cực của hệ thống ngân hàng.
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tính đến ngày 30/6/2017, các ngân hàng thương mại đã ký hợp đồng tín dụng để đóng mới, nâng cấp 993 tàu (593 tàu vỏ gỗ, 333 tàu vỏ thép và 67 tàu vỏ vật liệu mới), chiếm 92% tổng số hồ sơ đề nghị vay vốn của chủ tàu. Tổng số tiền cam kết cho vay là 9.814 tỷ đồng; giải ngân cho vay theo tiến độ đóng mới, nâng cấp tàu đạt 8.928 tỷ đồng, dư nợ đạt 8.762 tỷ đồng, tăng 14% so với 31/12/2016.
Theo số liệu từ Bộ NN&PTNT, tính đến 31/7/2017 đã có 761 tàu cá đóng mới đi vào hoạt động, trong đó có 301 tàu vỏ thép, 53 tàu composite, 407 tàu vỏ gỗ và 105 tàu cá nâng cấp đi vào hoạt động sản xuất.
Tính đến nay đã có 27/28 tỉnh, thành phố ven biển đã phê duyệt danh sách các chủ tàu đủ điều kiện vay vốn để đóng mới, nâng cấp cho 1.948/2.284 tàu, trong đó đóng mới 1.510, đạt 66,11 % (tàu vỏ thép và vật liệu mới là 768 tàu, chiếm 51%; tàu vỏ gỗ là 742 tàu, chiếm 49%). Số tàu cá phân theo nhóm nghề: tàu làm nghề câu 85 chiếc, nghề lưới rê 420 chiếc; nghề lưới vây 427 chiếc; nghề lưới chụp 341 chiếc và tàu dịch vụ hậu cần là 237 chiếc; số tàu nâng cấp 438 tàu.
Bên cạnh đó, các ngân hàng thương mại đã thực hiện giải ngân hồ sơ vay vốn lưu động cho 267 lượt khách hàng. Để ngư dân yên tâm vươn khơi, bám biển giảm thiểu tối đa những rủi ro xảy ra trong quá trình hoạt động khai thác, Chính phủ đã ban hành chính sách hỗ trợ bảo hiểm cho thân tàu, ngư lưới cụ.
Năm 2015, tổng giá trị bảo hiểm là 25.169 tỷ đồng; tổng số tàu tham gia bảo hiểm thân tàu, ngư lưới cụ là 10.602 tàu cá; tổng số lượng thuyền viên được bảo hiểm là 102.784 thuyền viên; tổng số phí bảo hiểm là 261,9 tỷ đồng.
Năm 2016, tổng giá trị bảo hiểm là 39.722 tỷ đồng; tổng số tàu tham gia bảo hiểm thân tàu, ngư lưới cụ là 12.579 tàu cá; tổng số lượng thuyền viên được hưởng bảo hiểm là 128.291 thuyền viên; tổng số phí bảo hiểm là 400 tỷ đồng.
Cùng với các chính sách hỗ trợ tín dụng, thực hiện Nghị định 67, các bộ, ngành, địa phương đã triển khai nhiều chính sách khác như chính sách hỗ trợ đào tạo hướng dẫn thuyền viên; chính sách hỗ trợ vận chuyển hàng hóa...
Các địa phương đã xây dựng kế hoạch, dự toán kinh phí và tổ chức đào tạo, hướng dẫn thuyền viên tàu cá vận hành tàu vỏ thép, tàu vỏ vật liệu mới. Đến nay đã hướng dẫn kỹ thuật khai thác, bảo quản sản phẩm theo công nghệ mới cho 2.347 thuyền viên với kinh phí là 9.409 triệu đồng.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định, sau gần 3 năm triển khai thực hiện, Nghị định 67 đã thực sự đi vào cuộc sống được dư luận xã hội đồng tình ủng hộ cao, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo ngư dân; mang lại hiệu quả và thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với ngư dân; tai nạn tàu cá giảm đáng kể; góp phần tích cực bảo vệ an ninh, chủ quyền quốc gia trên biển; ngư dân yên tâm bám biển sản xuất, đời sống người dân được cải thiện, nhiều mô hình sản xuất mới trên biển đã hình thành và phát triển.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai Nghi định 67 đã bộc lộ một số hạn chế trong nội dung cũng như công tác tổ chức thực hiện như: Chính sách đầu tư chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế sản xuất. Cơ sở hạ tầng nghề cá vừa thấp vừa thiếu đồng bộ, việc đầu tư chưa tương xứng, chưa tạo ra hạ tầng nghề cá chất lượng để hỗ trợ cho nghề cá phát triển. Hệ thống giám sát tàu cá trên biển còn thiếu, chưa đảm bảo an toàn cho hoạt động tàu trên biển.
Chính sách tín dụng chưa đáp ứng yêu cầu, giải ngân chậm, thủ tục còn gây khó khăn cho ngư dân. Các chính sách về bảo hiểm còn có vướng mắc khiến việc triển khai chưa đồng bộ, chưa hiệu quả. Công tác kiểm soát chất lượng tàu cá đang là vấn đề cần nghiêm túc xem xét lại.
Tính chuyên nghiệp, trách nhiệm, lương tâm của một số cơ sở đóng tàu còn kém. Đặc biệt khâu giám sát thi công, đăng kiểm, đóng tàu còn nhiều hạn chế khiến rất nhiều tàu ở một số địa phương không đảm bảo chất lượng, gây thiệt hại cho ngư dân, gây bức xúc trong xã hội.
Từ những tồn tại và hạn chế trên, để đạt được mục tiêu mà Chính phủ đặt ra, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu trong thời gian tới, một mặt thực hiện được mục tiêu nghị định 67, đồng thời sửa đổi Nghị định 67 cho phù hợp, áp dụng dễ hơn, hiệu quả hơn.
Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng chỉ đạo trong thời gian tới, Bộ NN &PTNT cùng các Bộ, ban ngành liên quan phải tập trung triển khai các nhóm chính sách và một số nội dung công việc sau:
Thứ nhất, sớm khắc phục sự cố tàu vỏ thép hỏng hóc tại các tỉnh để ngư dân tiếp tục ra khơi bám biển, đây là việc vừa có ý nghĩa kinh tế, có ý nghĩa chính trị, xã hội cao. Bên cạnh đó, rà soát kiểm tra chất lượng các tàu đã được đóng mới, cải hoán.
Thứ hai, xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức có sai phạm trong vụ việc đóng tàu hư hỏng, đóng mới không đảm bảo chất lượng.
Thứ ba, tổng hợp rà soát lại các cơ sở đóng tàu, đưa vào các đơn vị có chất lượng, đưa ra khỏi danh sách các cơ sở không đảm bảo chất lượng. Phải rà soát lại thiết kế tàu cá, nếu chưa phù hợp thì cần làm cho phù hợp hơn.
Thứ tư, các ngân hàng tháo gỡ khó khăn trong khâu vay vốn.
Thứ năm, quy trình đăng kiểm tàu cá cần làm chặt chẽ đảm bảo tàu xuất xưởng phải chất lượng. Nếu tàu đi vào hoạt động không tốt, đăng kiểm phải chịu trách nhiệm.
Thứ sáu, tăng cường giám sát quá trình đóng tàu, người dân, ngư dân cũng cần tham gia quá trình này để xem tàu cá cần thêm bộ phận nào, lược bỏ bộ phận nào.
Thứ bảy, rà soát quy hoạch lại số lượng tàu cá, để xem cần tăng hay giảm số lượng tàu. Rà soát gắn với kết quả điều tra nguồn lợi thủy sản để vừa đảm bảo được nguồn lợi thủy sản, đồng thời phù hợp với khả năng khai thác, đáp ứng được yêu cầu tham gia bảo vệ chủ quyền quốc gia, chủ quyền biển đảo.
Phó Thủ tưởng Trịnh Đình Dũng cũng đề nghị Bộ NN&PTNT phối hợp với Văn phòng Chính phủ tập trung rà soát, sửa đổi bổ sung Nghị định 67 để ban hành trong quý 4/2017, và triển khai thực hiện từ quý 1/2018. Nhằm giải quyết những bất cập và triển khai có hiệu quả hơn, Nghị định sửa đổi bổ sung Nghị định 67 lần này cần tập trung huy động tối đa nguồn lực để xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng nghề cá, các cảng cá loại I và 05 trung tâm nghề cá lớn, ban hành cơ chế cho vay phù hợp; ban hành chính sách bảo hiểm có điều kiện phù hợp với tình hình hiện nay. Bên cạnh đó, cần quy định rõ trách nhiệm các đơn vị liên quan đối với các cơ sở đóng tàu; sửa đổi bổ sung để có chính sách ưu đãi thuế, đúng với các quy định hiện hành. Đào tạo nguồn nhân lực để đáp ứng với vận hành đội tàu mới.
Văn Thọ