Nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học British Columbia (UBC) cho thấy: một số loài cá có xu hướng ở trong khu bảo tồn, nơi chúng được bảo vệ để không bị đánh bắt, trong khi các loài cá khác thì di chuyển khắp nơi. Những con đầu tiên sẽ tiếp tục sống trong các khu vực được bảo vệ, truyền hành vi này cho thế hệ tiếp theo, góp phần gia tăng số lượng cá thể trong quần đàn ở các thế hệ sau.
Jonathan Mee, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Ngay cả đối với các loài cá như cá ngừ và cá mập cũng mất rất nhiều thời gian để đi xa bờ, vì vậy các khu bảo tồn là một công cụ bảo tồn quan trọng. Chúng tôi đã sử dụng mô hình toán học để tìm ra những điều kiện mà các khu bảo tồn biển có thể thúc đẩy cá tiến hóa để khỏi bị bắt”.
Trong một hợp tác giữa Trung tâm Nghiên cứu Đa dạng sinh học của UBC và dự án Biển quanh chúng ta tại Viện Đại dương và Nghề cá, các nhà nghiên cứu đã mô phỏng các hoạt động của cá ngừ vằn, cá ngừ vây xanh và cá mập trắng lớn.
Họ đã tìm thấy bằng chứng rằng, trong vòng 10 năm sau khi tạo ra các khu bảo tồn biển mới, mô hình di chuyển của cá ngừ có thể thay đổi, trong khi cá mập trắng phải mất 50 năm thì mới có thể thay đổi được (do chúng có đời sống dài hơn). Đồng thời, họ cũng tìm thấy bằng chứng rằng nếu áp lực khai thác lớn hơn và tiệm cận với trữ lượng thì cá sẽ tiến hóa nhanh hơn để ở lại trong vùng được bảo vệ.
Các nhà nghiên cứu lập luận rằng cần phải tạo ra thêm các khu bảo tồn biển vì hoạt động khai thác đã tăng lên theo cấp số nhân trong những thập niên gần đây, dẫn đến sản lượng đánh bắt thủy sản toàn cầu sụt giảm 1,2 triệu tấn/năm.
Daniel Pauly, điều tra viên chính của dự án Biển quanh chúng ta và là đồng tác giả của dự án, nói: “Bây giờ các tàu khai thác thủy sản đã lớn hơn và chúng ta có thể vây bắt hết toàn bộ đàn cá ngừ. Khoảng cách, độ sâu không bảo vệ chúng, không có gì bảo vệ chúng, trừ việc chúng ta quyết định không khai thác chúng ở các khu vực được bảo vệ. Một khu bảo tồn biển được kiểm soát tốt, ít nhất là một phần trong đó, sẽ giúp chống lại tác động của việc khai thác quá mức ở các vùng bên ngoài”.
Những phát hiện này đã chỉ ra cho các nhà quản lý nghề cá, các nhà lập kế hoạch bảo tồn, các nhà môi trường cũng như các chuyên gia trong ngành khai thác thủy sản về những hiệu quả của các khu bảo tồn biển.
Sarah Otto thuộc Trung tâm Nghiên cứu Đa dạng sinh học của UBC cho rằng các khu bảo tồn có thể có hiệu quả hơn nhiều so với chúng ta đã từng nghĩ trong việc ngăn chặn sự tuyệt chủng của một số loài, bảo vệ đa dạng sinh học và thậm chí hoạt động như là một chính sách bảo hiểm.
Anh Chi (Theo The Fish Site)