Thực phẩm Halal là các loại thức ăn, đồ uống dành cho người Hồi giáo, có chứng nhận đạt chuẩn Halal theo những yêu cầu của đạo Hồi và tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về an toàn vệ sinh thực phẩm. Mặc dù thị trường thực phẩm Halal toàn cầu rất tiềm năng song sự tham gia của các doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường Halal rất hạn chế. Theo đánh giá của Trung tâm Halal Việt Nam, các doanh nghiệp Việt Nam đã bước đầu xuất khẩu một số sản phẩm Halal nhưng mới chỉ đáp ứng được 1/3 nhu cầu từ các quốc gia trong Tổ chức Hợp tác Hồi giáo. Nhiều doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong việc cấp Chứng nhận Halal và thiếu thống tin về thị trường, văn hóa kinh doanh, tiêu dùng… để tham gia sâu vào thị trường Halal. Việc đạt được Chứng nhận Halal là chìa khóa để giúp các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào thị trường Halal (nhất là thị trường các nước Hồi giáo); Tiếp cận được thị trường thực phẩm Halal, thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm đã chế biến vào thị trường Halal toàn cầu.
Trước đó, ngày 24/10/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2015/QĐ-TTg về Đề án “Phát triển quan hệ giữa Việt Nam và các nước Trung Đông - châu Phi, giai đoạn 2016-2025”. Để thực hiện chỉ đạo này của Thủ tướng Chính phủ và triển khai các Tuyên bố cấp cao của Việt Nam với một số đối tác khu vực quan trọng, Bộ Ngoại giao đã chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đồng tổ chức Diễn đàn “Tiềm năng thị trường thực phẩm Halal toàn cầu và cơ hội đối với Việt Nam” nhằm thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm đã chế biến vào thị trường Halal toàn cầu, góp phần đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu của Việt Nam, nhất là trong bối cảnh suy giảm nhu cầu tại các thị trường chủ chốt do đại dịch Covid 19; đồng thời, hướng tới thúc đẩy xây dựng Chiến lược tiếp cận thị trường Halal toàn cầu.
 |
Xét ý nghĩa và tầm quan trọng của Diễn đàn, Lãnh đạo Bộ Ngoại giao, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã mời các đại biểu tham gia cung cấp thông tin về: Mức độ quan tâm, hiểu biết về thị trường thực phẩm đạt chuẩn Hồi giáo (Halal), quy chuẩn Halal, Chứng nhận Halal; Sự hợp tác với các đối tác nước ngoài trong xuất nhập khẩu thực phẩm Halal; Thuận lợi và khó khăn, vướng mắc trong quá trình đưa sản phẩm tiếp cận thị trường Halal; Nhu cầu quảng bá sản phẩm để thúc đẩy xuất khẩu vào thị trường Halal toàn cầu. Sự kiện đã nhận được sự tham gia đông đảo của nhiều tổ chức quốc tế, khu vực, ngoại giao đoàn, đại diện Bộ, ban, ngành, địa phương và các doanh nghiệp Việt Nam, quốc tế... thể hiện sự quan tâm và nhu cầu ngày càng cao của doanh nghiệp cũng như quyết tâm của các Bộ, ban, ngành và địa phương trong hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận và tham gia sâu vào chuỗi sản xuất và cung ứng thực phẩm nói chung và thực phẩm Halal nói riêng, trên phạm vi toàn cầu.
Diễn đàn “Tiềm năng thị trường thực phẩm Halal toàn cầu và cơ hội đối với Việt Nam”
Diễn đàn đã thu hút sự quan tâm của hơn 300 đại biểu trong nước và quốc tế (tham gia trực tiếp và trực tuyến), trong đó có Trưởng Cơ quan đại diện các nước Trung Đông - châu Phi và một số nước Đông Nam Á, Nam Á, châu Âu, châu Mỹ tại Việt Nam; Một số Đại sứ Việt Nam vừa được bổ nhiệm; Trưởng đại diện các tổ chức khu vực, quốc tế; Đại diện các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và hiệp hội. Đặc biệt, cùng tham dự Diễn đàn là Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn; Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan; Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Minh Khôi; Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Hoàng Quang Phòng; Trưởng cơ quan đại diện ngoại giao, các tổ chức quốc tế, khu vực như Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), Tổ chức quốc tế Pháp ngữ khu vực châu Á - Thái Bình Dương (OIF)... và các trưởng cơ quan đại diện Việt Nam mới được bổ nhiệm, đại diện nhiều Bộ, ban, ngành, địa phương, cùng các doanh nghiệp trong và ngoài nước đã tham gia và đóng góp tích cực tại Diễn đàn.
Diễn đàn có 03 phiên thảo luận: Phiên 1 – Tiềm năng thị trường thực phẩm Halal toàn cầu (gồm các nội dung chính sau: Tổng quan thị trường quốc tế về nông sản và thực phẩm Halal; Trung Đông – Thị trường tiềm năng cho thực phẩm chế biến Halal; Tầm nhìn của Indonesia về ngành công nghiệp Halal tại châu Á – Thái Bình Dương; Hiệp định thương mại tự do châu Phi: Cơ hội lớn để tiếp cận thị trường thực phẩm Halal tại châu Phi; Tiềm năng thị trường thực phẩm Halal tại châu Âu); Phiên 2- Chứng nhận Halal – Chìa khóa tiếp cận thị trường thực phẩm Halal toàn cầu (gồm các nội dung: Xây dựng các Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) để hỗ trợ cho việc chứng nhận sản phẩm Halal tại Việt Nam; Nâng cao tính cạnh tranh của thực phẩm Halal thông qua các thỏa thuận công nhận lẫn nhau; Tiềm năng và yêu cầu để xuất khẩu vào thị trường Halal; Ấn Độ - Thị trường tiềm năng với sản phẩm Halal; Chứng nhận Halal – Cơ hội cho Việt Nam); Phiên 3 – Doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường Halal toàn cầu (gồm các nội dung: Xuất khẩu thực phẩm Halal của Việt Nam vào thị trường châu Âu khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) có hiệu lực; Kinh nghiệm của Ả-rập Xê-út trong phát triển ngành công nghiệp Halal; Vị trí thuận lợi của Oman trong phát triển ngành công nghiệp thực phẩm Halal; Khuyến nghị các giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng nông sản được cấp chứng nhận Halal sang thị trường Trung Đông – châu Phi)
 |
Khai mạc Diễn đàn, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định thế giới đang chuyển đổi rất sâu sắc, mang tính bước ngoặt. Đại dịch COVID-19 tác động nghiêm trọng đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội; đến nay đã cướp đi sinh mạng của hơn một triệu người trên toàn thế giới; gây đứt gẫy chuỗi cung ứng toàn cầu và đình trệ thương mại quốc tế, đẩy kinh tế thế giới vào suy thoái và trực tiếp đe dọa đến an ninh lương thực toàn cầu. Trong bối cảnh đó, việc vừa kiểm soát tốt dịch bệnh và phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội là yêu cầu cấp bách không chỉ đối với Việt Nam mà với mọi quốc gia trên thế giới. Việc tổ chức Diễn đàn lần này chính là một sáng kiến nhằm triển khai “mục tiêu kép” về kiểm soát tốt dịch bệnh và phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội. Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao còn khẳng định thị trường thực phẩm Halal toàn cầu có tiềm năng lớn, phát triển với tốc độ nhanh tại khắp các châu lục. Nếu Việt Nam tận dụng được những lợi thế như là mắt xích quan trọng trong nhiều liên kết kinh tế hàng đầu khu vực.
Lợi thế thứ nhất: Vị trí địa lý gần những thị trường Halal lớn với khoảng 62% dân số Hồi giáo tập trung tại châu Á; Ngay tại Đông Nam Á, Indonesia, quốc gia Hồi giáo đông dân nhất thế giới, là một thị trường tiềm năng, không xa lạ với doanh nghiệp Việt Nam. Lợi thế thứ hai: Đối với khu vực Trung Đông - Châu Phi (tập trung khoảng 30% dân số Hồi giáo), Việt Nam đang tích cực triển khai Đề án phát triển quan hệ với các nước Trung Đông - Châu Phi giai đoạn 2016-2025, trong đó có việc thực hiện các Tuyên bố cấp cao của Việt Nam với một số đối tác quan trọng về hợp tác, thúc đẩy xuất, nhập khẩu và chứng nhận các sản phẩm Halal. Vì vậy, Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn mong muốn các đại biểu đánh giá thực chất tiềm năng của thị trường thực phẩm Halal toàn cầu, xác định rõ các quy định và tiêu chuẩn để có được Chứng nhận Halal; Đồng thời, cần trao đổi kinh nghiệm, chiến lược xây dựng ngành thực phẩm Halal; Từ đó, đề xuất biện pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào thị trường thực phẩm Halal toàn cầu.
Phát biểu tại diễn đàn, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của thị trường thực phẩm Halal toàn cầu và vai trò của ngành Nông nghiệp (đặc biệt là nông nghiệp đã qua chế biến) trong khai thác thị trường này. Với lợi thế là một nước xuất siêu nông, lâm, thủy sản trong 10 năm qua, Việt Nam có nhiều tiềm năng để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng thực phẩm Halal toàn cầu. Đây là cơ hội lớn cho các nước xuất khẩu lương thực, thực phẩm và các chế phẩm từ nông nghiệp như Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam cần tìm hiểu thị trường, văn hóa tiêu dùng và tập quán kinh doanh để giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường này. Cũng tại Diễn đàn, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Hoàng Quang Phòng đã đề cao vai trò tiên phong của doanh nghiệp trong việc quảng bá các sản phẩm, đặc biệt là thực phẩm Halal tới thị trường toàn cầu. Theo đó, việc chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp hỗ trợ, định hướng sự tham gia của doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường Halal toàn cầu là vô cùng cần thiết.
Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu nông, thủy sản lớn trên thế giới với nhiều mặt hàng tiêu biểu như gạo, cao su, chè, điều, cà phê, hồ tiêu, tôm, cá… Hơn nữa, Việt Nam còn có nhiều lợi thế quan trọng, nếu tận dụng được và phát huy tốt sẽ giúp xuất khẩu của Việt Nam vững vàng tham gia vào thị trường sản phẩm Halal. Diễn đàn một lần nữa đã khẳng định tiềm năng rất lớn của thị trường Halal toàn cầu nói chung và thị trường thực phẩm Halal nói riêng. Các đại biểu đã đánh giá thị trường Halal đang phát triển với tốc độ nhanh và mở rộng từ lĩnh vực thực phẩm sang cả các lĩnh vực khác như dược phẩm, mỹ phẩm, dịch vụ... tại khắp các châu lục từ châu Á, Trung Đông - châu Phi, cho tới châu Âu và châu Mỹ. Trong bối cảnh thế giới có gần 2 tỷ người Hồi giáo. Mức chi tiêu cho thực phẩm Halal dự báo là 1.400 tỷ USD vào năm 2020 và có thể tăng hơn 10 lần lên 15.000 tỷ USD vào năm 2050. Nhu cầu về sản phẩm Halal gia tăng mạnh không chỉ vì sự mở rộng mạnh mẽ của cộng đồng Hồi giáo mà còn phản ánh xu hướng nhiều người không theo đạo Hồi ở những nền kinh tế lớn (như Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, EU) cũng đang ngày càng ưa chuộng các sản phẩm Halal do đáp ứng các tiêu chuẩn cao về vệ sinh an toàn thực phẩm và môi trường.
Tại diễn đàn, các cơ quan chứng nhận tiêu chuẩn Halal trong và ngoài nước cũng đã trao đổi kinh nghiệm, tập quán và quy trình kiểm tra, giám sát, cấp Chứng nhận Halal. Diễn đàn là cơ hội để các đại biểu chia sẻ thông tin, kỹ năng và các quy trình cần thiết để các cơ quan quản lý chất lượng có liên quan thống nhất chuẩn của Việt Nam trong xây dựng, hoàn thiện các quy trình kiểm soát, chứng nhận Halal. Các đại biểu cũng chia sẻ nhu cầu về sản phẩm Halal, kinh nghiệm phát triển ngành Halal, trong đó có thực phẩm Halal tại một số nền kinh tế quan trọng (không chỉ tại thị trường Trung Đông, châu Phi mà tại cả các nền kinh tế lớn ở châu Âu như Anh, Đức). Diễn đàn cũng tạo cơ hội tốt để các doanh nghiệp, địa phương tại Việt Nam trao đổi, kết nối trực tuyến với nhiều tập đoàn nhập khẩu lớn ở châu Âu, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Đông, Tây Phi, UAE, Oman, Morocco, Liên hiệp các Phòng Thương mại và Công nghiệp Tây Phi (nhất là trong bối cảnh làn sóng mới của COVID-19 đang diễn biến phức tạp).
Chiều tối cùng ngày, tại phiên kết luận, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đã nhấn mạnh sự tham gia đông đảo của các đồng chí lãnh đạo Bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương, thể hiện sự quyết tâm thúc đẩy xuất khẩu hàng nông, lâm, thủy sản Việt Nam ra thế giới nói chung và thị trường thực phẩm Halal toàn cầu nói riêng. Thứ trưởng đánh giá Diễn đàn đã mở ra cách tiếp cận bao quát, thấu đáo về thị trường, tiêu chuẩn Halal và đề nghị các Bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương tiếp tục nghiên cứu, xử lý các kiến nghị, đề xuất của doanh nghiệp, hiệp hội, các tổ chức Chứng nhận Halal để hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tham gia hiệu quả vào chuỗi sản xuất, cung ứng Halal trên thị trường thế giới.
Phát biểu bế mạc Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Minh Khôi khẳng định: Việt Nam hiện đang tích cực hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng và với tinh thần ngoại giao phục vụ kinh tế và phát triển, Bộ Ngoại giao sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tích cực hỗ trợ và đồng hành cùng các doanh nghiệp trong giai đoạn phát triển mới. Về phía các cơ quan có liên quan, sẽ cùng thúc đẩy xây dựng các chính sách, khuôn khổ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam; Hướng tới xây dựng “Chiến lược về ngành Halal Việt Nam” (trong đó sẽ mở rộng ra nhiều lĩnh vực từ thực phẩm đến mỹ phẩm, dược phẩm, du lịch, dịch vụ) để doanh nghiệp Việt Nam tham gia hiệu quả vào thị trường Halal toàn cầu.
Các cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận các thị trường Halal tại các nước trên thế giới, nhất là tại các trung tâm lớn về thực phẩm Halal vì thực phẩm Halal chính là cầu nối giữa các nền văn hóa. Bên cạnh đó, tiếp tục tăng cường thông tin về các xu thế của thị trường, tập quán tiêu dùng, ẩm thực, văn hóa của người Hồi giáo nhằm góp phần quan trọng giúp mở rộng giao lưu giữa Việt Nam với các nước Hồi giáo, thúc đẩy giao lưu văn hóa, phát triển du lịch từ các nước Hồi giáo sang Việt Nam... Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Minh Khôi nhấn mạnh: Diễn đàn hôm nay là bước khởi đầu để nâng tầm nhận thức của các Bộ, ban, ngành, địa phương và doanh nghiệp về tiềm năng thị trường Halal toàn cầu và tạo nền tảng để giúp Việt Nam xây dựng Chiến lược về Halal trong thời gian tới.
Bộ Ngoại giao sẽ luôn sát cánh, đồng hành hỗ trợ địa phương và doanh nghiệp nắm bắt các xu thế mới, tiếp cận thị trường, để góp phần tạo động lực mới cho sự phát triển bao trùm và bền vững của Việt Nam trong giai đoạn chiến lược mới. Về phía Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Thứ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, ngành Nông nghiệp Việt Nam đã nhận thức được nhu cầu nhập khẩu cao của các thị trường Hồi giáo trên thế giới mang lại nhiều cơ hội cho xuất khẩu hàng hóa như: lương thực, thực phẩm, nông sản, thủy sản… Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn khẳng định sẽ luôn đồng hành, sát cánh cùng các doanh nghiệp nông - lâm - thủy sản Việt Nam trong quá trình thúc đẩy xuất khẩu thực phẩm Halal của Việt Nam ra thị trường thế giới.
Ngọc Thúy – FICen