Trong các năm từ 2021 đến 2030, ngành Tài nguyên và Môi trường sẽ tiến hành xây dựng, phát động các phong trào thi đua tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa; phát động phong trào “Cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nói không với sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy"; Định kỳ hằng năm, xây dựng định hướng tuyên truyền trong toàn ngành tài nguyên và môi trường về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa; tuyên truyền nhân rộng các gương điển hình tiên tiến, mô hình, sáng kiến hiệu quả trong quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa.
Tiến tới, Việt Nam quyết tâm giảm thiểu và hạn chế tối đa việc sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần; không sử dụng băng rôn, khẩu hiệu làm bằng nhựa trong các ngày lễ, ngày kỷ niệm và các sự kiện khác; không sử dụng chai, cốc, ống hút nhựa.... dùng một lần tại công sở và trong các hội nghị, hội thảo, cuộc họp; ưu tiên lựa chọn các sản phẩm tái chế, thân thiện với môi trường; Thực hiện thu gom, phân loại rác thải tại cơ quan, trụ sở làm việc để phục vụ hoạt động thu gom, tái chế chất thải nói chung và rác thải nhựa; Khuyến khích, phát động phong trào công chức, viên chức và người lao động trong cơ quan, đơn vị gương mẫu trong hạn chế sử dụng túi nilon và sản phẩm nhựa dùng một lần và tuyên truyền, vận động người thân, gia đình, bạn bè cùng tham gia thực hiện “Nói không với sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy".
Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ sửa đổi, bổ sung Quy chế làm việc, Quy chế văn hóa công sở... trong đó yêu cầu tất cả các đơn vị thực hiện cắt giảm, hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần và túi ni lông khó phân hủy (nhất là tại các cuộc họp, hội nghị, hội thảo và các hoạt động sự kiện khác). Ngay trong năm 2020, sẽ hoàn thành việc bố trí lắp đặt thùng đựng rác và phân loại rác tại trụ sở Bộ đảm bảo thu hồi được chất thải để phục vụ hoạt động thu gom, tái chế; hướng dẫn việc lắp đặt thùng đựng rác và phân loại rác tại các đơn vị thuộc Bộ bảo đảm thống nhất, đồng bộ về màu sắc, mẫu mã.
Tổng cục Môi trường xây dựng và công bố tài liệu kỹ thuật “Hướng dẫn phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại gia đình, công sở”; Nghiên cứu, đề xuất tiêu chí giảm thiểu, phân loại, thu gom chất thải nhựa trong đánh giá, xếp hạng kết quả hoạt động bảo vệ môi trường của các địa phương. Định kỳ hằng năm, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam tổ chức chiến dịch thu gom rác thải, làm sạch một số bãi biển quy mô quốc gia trên cơ sở xác định thứ tự ưu tiên và lộ trình thực hiện phù hợp, kết hợp với tổ chức Ngày Đại dương thế giới, Tuần lễ biển và hải đảo; Thường xuyên truyền thông triển khai nhân rộng mô hình giảm thiểu, thu gom, phân loại chất thải nhựa và túi ni lông tại các khu du lịch gắn liền với biển và hải đảo phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương.
Đặc biệt, Cổng Thông tin điện tử của Bộ, Báo Tài nguyên và Môi trường, Tạp chí Tài nguyên và Môi trường sẽ tích cực thực hiện công tác tuyên truyền, mở các chuyên trang, chuyên mục về giảm thiểu, phân loại, thu gom và tái chế chất thải nhựa; quảng bá các sản phẩm nhựa, túi ni lông được gắn nhãn xanh, nhãn sinh thái; Đẩy mạnh tuyên truyền các hoạt động áp dụng mô hình 5R (Renew, Refuse, Reduce, Reuse, Recycle - làm mới, từ chối, giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế) trong hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ và sinh hoạt thường ngày để giảm thiểu, hạn chế, tiến tới “nói không với rác thải nhựa”.
Về phía Trường Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tài nguyên và môi trường, cũng sẽ tổ chức đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ công chức, viên chức ngành tài nguyên và môi trường từ Trung ương đến địa phương về quản lý chất thải rắn (trong đó có chất thải nhựa). Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức giáo dục, phổ biến cho sinh viên về tác hại của việc sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy đối với môi trường nhằm thay đổi hành vi ứng xử của sinh viên với sản phẩm nhựa, chất thải nhựa; Phát động phong trào "Sinh viên tài nguyên và môi trường nói không với sản phẩm nhựa dùng một lần"; khuyến khích sinh viên tái chế sản phẩm nhựa bỏ đi thành các sản phẩm trang trí, vật dụng phục vụ học tập; biểu dương sinh viên điển hình trong phong trào chống chất thải nhựa nhằm lan tỏa những hành động đẹp vì môi trường.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đã giao Tổng cục Môi trường xây dựng, hoàn thiện Đề án tăng cường quản lý chất thải nhựa ở Việt Nam theo hướng tích hợp các đề án, chương trình, hành động về chất thải nhựa hiện có để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, hiệu quả và tập trung nguồn lực; Đề xuất giải pháp hạn chế, tiến tới không sử dụng túi ni lông khó phân hủy, tích hợp vào Đề án tăng cường quản lý chất thải nhựa ở Việt Nam; Tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp nhằm đạt được mục tiêu sử dụng 100% túi ni lông thân thiện với môi trường; Chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan có liên quan tổ chức thống kê việc sử dụng nhựa và chất thải nhựa; Xây dựng cơ sở dữ liệu về sử dụng nhựa và chất thải nhựa trên phạm vi toàn quốc; Tiến tới chấm dứt nhập khẩu, sản xuất và cung cấp các loại túi ni lông khó phân hủy kể từ năm 2026.
Theo kế hoạch, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam sẽ xây dựng và vận hành Trung tâm Quốc tế về Rác thải nhựa đại dương; xây dựng hệ thống thông tin kiểm soát rác thải nhựa từ đất liền ra biển và từ các hoạt động trên biển, hải đảo; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về rác thải nhựa đại dương; Tổ chức khảo sát, quan trắc, phân tích thí nghiệm phục vụ nghiên cứu, giám sát rác thải nhựa đại dương và kiểm soát ô nhiễm môi trường biển. Trong các năm 2022-2025, nghiên cứu đề xuất xây dựng mạng lưới quan trắc, giám sát rác thải nhựa tại 11 lưu vực sông chính và 12 huyện đảo phục vụ cho việc quan trắc, giám sát định kỳ hằng năm và 5 năm đánh giá hiện trạng rác thải nhựa.
Việt Nam sẽ tăng cường hợp tác quốc tế, nghiên cứu khoa học, ứng dụng, phát triển, chuyển giao công nghệ về xử lý chất thải nhựa: Duy trì, thiết lập và phát triển quan hệ hợp tác với các nước và các tổ chức quốc tế trong việc kiểm soát, quản lý chất thải nhựa; Rà soát các khuôn khổ hợp tác quốc tế về quản lý chất thải nhựa và đề xuất phương án tham gia các điều ước quốc tế về quản lý chất thải nhựa: tổ chức cơ chế điều phối chung với các đối tác phát triển về các dự án, nhiệm vụ về phòng chống và giảm thiểu chất thải nhựa theo từng giai đoạn, phù hợp với năng lực, trình độ trong nước; Phối hợp, hỗ trợ các đơn vị liên quan trong huy động, tiếp nhận nguồn tài trợ quốc tế cho hoạt động quản lý, thu gom, tái sử dụng, tái chế, xử lý chất thải nhựa và sản xuất các sản phẩm thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần.
Định kỳ hàng năm, Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Tài nguyên và Môi trường) sẽ tổ chức thực hiện các nghiên cứu về thực trạng, xu hướng phát sinh chất thải nhựa: tác động của chất thải nhựa (đặc biệt là vi nhựa) đến tài nguyên, môi trường, các hệ sinh thái và sức khỏe con người; công tác quản lý chất thải nhựa; sáng chế, ứng dụng, chuyển giao công nghệ tiên tiến trong hoạt động xử lý, tái chế chất thải nhựa, phát triển các sản phẩm, vật liệu thay thế, thúc đẩy nhanh nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam. Định kỳ hàng năm, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam tổ chức các hội thảo khoa học quốc tế về chất thải nhựa đại dương; Chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan chia sẻ thông tin, dữ liệu với các quốc gia trong khu vực ASEAN, các nước khu vực biển Đông Á và trên thế giới về chất thải nhựa đại dương; Trong các năm 2025-2030, chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan tham gia thiết lập chính sách, cơ chế hợp tác toàn cầu, khu vực để kiểm soát và quản lý chất thải nhựa đại dương; hình thành khuôn khổ hợp tác khu vực và quốc tế về phòng chống, giảm thiểu chất thải nhựa đại dương.
Ngọc Thúy – FICen