Với sự tham gia của gần 200 đại biểu, trong đó có gần 60 học giả quốc tế, 70 học giả và đại biểu Việt Nam, cùng hơn 20 đại diện của 15 cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam và các phóng viên thuộc hơn 30 hãng tin trong và ngoài nước tham dự hội thảo. Đây là cơ hội để các học giả nghiên cứu Biển Đông trong nước, quốc tế chia sẻ thông tin và đánh giá về các diễn biến gần đây và những hệ lụy ở khu vực Biển Đông, đồng thời thảo luận các khả năng thúc đẩy hợp tác trong khu vực. Gần 30 tham luận đã được các đại biểu trình bày trong hai ngày hội thảo gồm 7 phiên: Nguồn gốc của tranh chấp Biển Đông, Khía cạnh lịch sử; Căng thẳng Biển Đông sẽ đi đến đâu?; Luật pháp quốc tế và Biển Đông; Kinh tế chính trị của Biển Đông, vấn đề và triển vọng; An ninh, chính trị và ngoại giao; Tương tác và phối hợp trên biển; Cơ chế quản lý căng thẳng ở Biển Đông.
Tại Hội thảo, các chuyên gia nhận định: các vụ va chạm, các thay đổi nguyên trạng trên thực địa vẫn tiếp diễn, nhiều vụ đụng độ ở mức độ nguy hiểm giữa các tàu cá, tàu thực thi công vụ ở gần khu vực Trường Sa và đặc biệt là Hoàng Sa. Tình hình cải tạo đảo và quân sự hóa ở các khu vực tranh chấp ngày càng phức tạp hơn. Trong khi đó, tình trạng môi trường biển trong khu vực tiếp tục xuống cấp với tốc độ đáng báo động.
Với những diễn biến này, các đại biểu tham dự Hội thảo đã thảo luận ở nhiều khía cạnh khác nhau, từ chính trị, ngoại giao tới luật pháp, nhằm tìm kiếm các cơ hội và ý tưởng thúc đẩy hiểu biết và hợp tác ở Biển Đông trên tinh thần các nguyên tắc của luật pháp quốc tế.
Theo đó, các đại biểu cho rằng, tình hình Biển Đông thời gian qua có những biểu hiện đáng lo ngại, cạnh tranh nhiều khi lấn át hợp tác, luật pháp quốc tế có lúc, có nơi không được tôn trọng. Hơn lúc nào hết, tình hình Biển Đông hiện nay đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về một giải pháp lâu dài cho các tranh chấp trong khu vực này cũng như các cơ chế cần thiết để duy trì trật tự và pháp luật trên biển. Ở Biển Đông, không chỉ có vấn đề hòa bình, ổn định, mà cả những vấn đề liên quan đến quyền và nghĩa vụ của các quốc gia, sinh kế của các cộng đồng ven biển, và tính bền vững của hệ sinh thái đại dương.
Có thể nói, với những đánh giá về tình hình khu vực, tinh thần thẳng thắn, khách quan, khoa học và cầu thị đã trở thành tôn chỉ của chuỗi hội thảo này. Thông qua hội thảo, có thể đưa ra những kiến nghị tích cực và xác đáng, giúp chính phủ các nước liên quan cùng phối hợp hành động vì mục tiêu cải thiện môi trường an ninh-phát triển chung, nhất là các đề xuất nhằm xây dựng, củng cố và tận dụng các cơ chế an ninh khu vực trong việc quản lý tranh chấp và giải quyết hòa bình các vấn đề phức tạp ở Biển Đông.
Bên cạnh chương trình chính, Hội thảo lần này cũng tiếp tục tổ chức Chương trình Các nhà Lãnh đạo trẻ (YLP) tập hợp các nhà nghiên cứu trẻ và nghiên cứu sinh tiến sĩ từ 7 quốc gia với mục tiêu xây dựng mạng lưới các nhà nghiên cứu trẻ về Biển Đông và thảo luận về các ý tưởng và sáng kiến hợp tác mới vì hòa bình và phát triển ở Biển Đông.
Thu Hiền