Hiện nay, tình hình triển khai chống khai thác IUU tại thành phố Hải Phòng có những chuyển biến tích cực. UBND các cấp và các sở, ban, ngành thành phố Hải Phòng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về chống khai thác IUU và các văn bản triển khai thực hiện theo chỉ đạo của Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và PTNT sát tình hình thực tế. Thành phố cũng đã chú trọng tổ chức nhiều đợt kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm hành chính liên quan đến hoạt động khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản; đầu tư đường truyền internet, hệ thống máy tính, màn hình trình chiếu phục vụ việc truy xuất các thông tin của tàu cá phục vụ công tác quản lý và chống khai thác IUU. Quy trình kiểm tra, kiểm soát tàu cá giữa các bộ phận trong cảng cá được cải thiện, phục vụ công tác chống khai thác IUU.
Cùng với đó, việc chấp hành của chủ tàu, ngư dân trong thực hiện đăng ký, đăng kiểm tàu cá có nhiều chuyển biến tích cực. Đến nay, hầu hết số tàu cá của Hải Phòng được đăng ký, đăng kiểm đúng định kỳ, đúng quy định. Ngư dân thực hiện kẻ vẽ biển số, sơn cabin tàu cá; đến nay, cơ bản tàu cá của Hải Phòng đã được đánh dấu theo đúng quy định pháp luật. Tình trạng tàu cá của Hải Phòng khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài giảm rõ rệt, cơ bản được chấm dứt.
Mặc dù đạt một số kết quả bước đầu trong thực hiện các giải pháp khai thác IUU, song quá trình triển khai xuất hiện nhiều vấn đề cần tập trung giải quyết. Trước tiên là việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá của thành phố còn chậm; số tàu cá hoạt động khai thác thủy sản, chưa có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm còn khá lớn. Đến nay, thành phố Hải Phòng đã triển khai lắp đặt, kết nối thành công thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá đạt tỉ lệ 69,39%. Trong đó, tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 24m đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đạt 97,18%.
Tính đến ngày 30/9/2020 số Giấy phép khai thác thủy sản đã cấp theo quy định Luật Thủy sản 2017: 690/1.188 tàu cá (gồm: 328/415 tàu cá hoạt động vùng khơi, đạt tỷ lệ 79,04%; 362 tàu cá hoạt động vùng lộng, ven bờ), 100% Giấy phép khai thác cấp được cập nhật đầy đủ vào cơ sở dữ liệu nghề cá Quốc gia (Vnfishbase). Thực hiện tiếp nhận, thẩm định và cấp chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, chứng nhận đăng ký tàu cá, xác nhận kiến thức an toàn thực phẩm cho thuyền viên tàu cá theo quy định của pháp luật. Trong 09 tháng đầu năm 2020, đã cấp xác nhận cho 542 thuyền viên; cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm cho 253/415 tàu cá, đạt tỉ lệ 60,96%; cấp chứng nhận đăng ký cho tàu cá đóng mới, cấp lại, cải hoán 65 tàu.
Đáng quan ngại hơn cả hiện một số cảng cá và khu neo đậu cho tàu thuyền (Ngọc Hải, Vạn Hương, Quán Chánh, Thủy Giang, Mắt Rồng và Cảng và Khu neo đậu tàu Bạch Long Vĩ) trên địa bàn thành phố Hải Phòng đã xuống cấp nghiêm trọng ảnh hưởng đến việc thực hiện các tiêu chí quy định chống khai thác IUU. Cụ thể, luồng lạch ra vào bị bồi lắng; hệ thống cầu cảng, kè bờ bị lún sụt, gãy nứt, nhất là khu vực bến cá, hệ thống xử lý nước thải, hệ thống thoát nước, phao tiêu không có, gây khó khăn cho hoạt động của các tàu ra, vào cảng để xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác.
Tình hình vi phạm về khai thác thủy sản bất hợp pháp như: không ghi nhật ký, không báo cáo theo quy định, khai thác sai vùng, sử dụng xung điện, chất nổ để khai thác…vẫn diễn ra. Đây là những trở ngại lớn ảnh hưởng tới việc hoàn thành các tiêu chí quy định.
Trong thời gian tới, để tháo gỡ những vướng mắc trên, cần có sự vào cuộc tích cực, quyết liệt hơn của các sở, ngành, địa phương trong thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU. Trong đó, đôn đốc các địa phương chủ tàu hoàn thiện lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá.
Ngoài ra, Sở Nông nghiệp và PTNT cần rà soát đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận khai thác thủy sản cho tàu cá, giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Thành lập các Đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành; bố trí các lực lượng kiểm ngư, thanh tra chuyên ngành Thủy sản, Biên phòng, Công an để triển khai có hiệu quả công tác kiểm tra, kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển, tàu cá cập bến, xuất bến theo đúng quy trình, kiên quyết không cho ra khơi đối với tàu cá không đáp ứng đủ các thủ tục giấy tờ, các trang thiết bị an toàn theo quy định.
Trước mắt, thành phố quan tâm sớm bố trí nguồn kinh phí đầu tư nâng cấp các hạng mục của bến cá Ngọc Hải (quận Đồ Sơn) để hoàn thiện các tiêu chí. Bên cạnh đó, quan tâm nguồn lực về tài chính, nhân lực tại cơ quan quản lý thủy sản, cảng cá. Đồng thời gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp, sở, ban ngành, lực lượng chức năng liên quan trong công tác chỉ đạo, điều hành và xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân thiếu tinh thần trách nhiệm trong công tác chống khai thác IUU, gây ảnh hưởng đến nỗ lực tháo gỡ “Thẻ vàng” của Việt Nam.
Văn Thọ