Thực trạng khai thác trái phép
Đầu tháng 4/2018, tỉnh Quảng Trị đã triệt phá thành công chuyên án mua bán, tàng trữ vật liệu nổ, thu giữ gần 200 kg thuốc nổ. Việc sử dụng thuốc nổ không chỉ xảy ra tại Quảng Trị mà rất nhiều ngư dân ở các tỉnh miền Trung cũng đã sử dụng thuốc nổ, bộc phá, mìn tự tạo để đánh bắt thủy, hải sản trái phép tại các vùng biển gần bờ, gây nên hiện tượng cá chết hàng loạt, trôi dạt vào bờ.
Ngoài việc khai thác bằng thuốc nổ, vùng biển Quảng Trị còn xuất hiện các tàu khai thác thủy sản gần bờ bằng giã cào khiến nguồn lợi thủy sản đứng trước nguy cơ bị tận diệt.
Tại Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế thời gian qua đều xảy ra hiện tượng ngư dân khai thác thủy sản kiểu tận diệt: Sử dụng tàu giã cào khai thác gần bờ; sử dụng kích điện để khai thác tôm biển làm những một số loài thủy sản bị luồng điện đi qua mặc dù không chết nhưng cũng không thể sinh đẻ, không lớn lên được. Một số ngư dân tại Nghệ An còn sử dụng lưới bát quái để khai thác thủy sản gây tận diệt nguồn lợi. Ngư dân Thừa Thiên Huế thì sử dụng xung điện đánh bắt cá trái phép, xung điện lên đến 500V nên không có loài gì sống sót.
Tại Quảng Bình hiện có gần 90 chiếc tàu hoạt động giã cào. Ngay từ năm 2010, UBND tỉnh Quảng Bình đã chủ trương hạn chế phát triển tàu giã cào để bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Đến năm 2017, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có công văn chỉ đạo không cho phép cải hoán, nâng cấp, sửa chữa các tàu giã cào. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều chủ tàu tự ý chuyển đổi và lén lút hoạt động.
Xử lý nghiêm
Thời gian qua, nguồn lợi hải sản ven bờ các tỉnh ven biển miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng do kiểu đánh bắt hải sản bằng phương pháp khai thác tận diệt khiến người dân bức xúc. Vì vậy, chính phủ Việt Nam đã chỉ thị xử lý nghiêm các hoạt động khai thác tận diệt thủy sản:
Tại Quảng Bình, trước tình trạng nguồn lợi hải sản ven bờ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do kiểu đánh bắt hải sản bằng phương pháp tận diệt, ngày 9/4/2018, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành công văn chỉ đạo các ban ngành chức năng tăng cường công tác kiểm tra, xử lý các tàu giã cào khai thác hải sản theo kiểu tận diệt ở vùng biển ven bờ. Yêu cầu Sở Nông nghiệp và PTNT, Chi cục Thủy sản, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng, các đồn biên phòng tuyến biển của tỉnh phối hợp với các địa phương vùng biển tăng cường lực lượng, tổ chức phương tiện kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm đối với tàu giã cào có hành vi vi phạm trong việc khai thác hải sản ven bờ theo kiểu tận diệt trên vùng biển Quảng Bình.
Sở Nông nghiệp và PTNT có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan nghiên cứu tham mưu cho tỉnh Quảng Bình ra quy định riêng trong xử phạt tàu giã cào, các phương tiện có hành vi sử dụng xung điện, chất nổ, chất độc đánh bắt thủy sản để đủ sức răn đe, tiến đến hạn chế hoàn toàn kiểu khai thác hải sản sai trái này. Tỉnh cũng chỉ đạo lập đường dây nóng tiếp nhận thông tin phản ánh từ các địa phương, ngư dân nhằm làm tốt hơn nữa công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý nhanh các hành vi vi phạm trong khai thác hải sản, đặc biệt là việc khai thác bằng phương pháp giã cào tận diệt hải sản ven bờ. Chỉ riêng 3 tháng đầu năm 2018, tỉnh Quảng Bình đã phát hiện, xử lý gần 100 vụ vi phạm trong khai thác hải sản, thu phạt hàng trăm triệu đồng.
Về phía các đơn vị biên phòng tuyến biển của Quảng Bình, đã tổ chức tuần tra, kiểm soát và xử lý rất nhiều trường hợp, giảm thiểu tình trạng đánh bắt sai tuyến, khai thác hải sản tận diệt của các tàu giã cào.
Tại Quảng Trị, lực lượng Bộ đội Biên phòng và các tàu kiểm ngư tăng cường tuần tra, kiểm soát, xử lý các trường hợp làm nghề giã cào gần bờ. Bên cạnh đó, Chi cục Thủy sản Quảng Trị phối hợp với chính quyền địa phương, lực lượng chức năng truy quét tàu giã cào, xử lý nhiều tàu giã cào ngoài tỉnh vi phạm vùng, tuyến khai thác. Điển hình là vụ, lực lượng Hải đội 2 phối hợp với các Đồn Biên phòng tuyến biển trên địa bàn tỉnh bắt hai tàu cá của ngư dân tỉnh Kiên Giang hành nghề giã cào trái với quy định của pháp luật.
Năm 2017 và đầu năm 2018, lực lượng chức năng ở tỉnh Quảng Trị đã tổ chức kiểm tra hơn 600 lượt tàu thuyền hoạt động trên biển, bắt giữ 30 trường hợp vi phạm về đánh bắt theo hình thức nghề giã cào, xung điện và thuốc nổ… Xử phạt hơn 100 triệu đồng.
Tuy nhiên, với tình trạng khai thác tận diệt vẫn tiếp diễn và ngày càng tinh vi như hiện nay đòi hỏi các lực lượng chức năng phải tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát trên biển. Bên cạnh đó, sự vào cuộc của ngư dân cùng tham gia bảo vệ nguồn lợi thủy sản và liên kết với lực lượng ở các tỉnh bạn sẽ tăng cường việc kiểm soát tàu thuyền, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Qua đó, góp phần ngăn chặn tình trạng khai thác thủy sản tận diệt, bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Ngọc Thúy - FICen