Vừa qua, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư, sớm gỡ “Thẻ vàng”, phát triển ngành khai thác hải sản bền vững, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế, Thủ tướng Chính phủ ban hành công văn số 1063/TTg-NN yêu cầu các Bộ, ban ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển triển khai thực hiện một số nội dung sau:
Yêu cầu người đứng đầu của các Bộ, ban ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển chỉ đạo, tổ chức phổ biến, quán triệt đến toàn thể đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của cơ quan, đơn vị, tầng lớp nhân dân và các tổ chức, cá nhân có liên quan nội dung văn bản số 81-CV/TW của Thường trực Ban Bí thư, đảm bảo nắm chắc, hiểu rõ và tuân thủ triển khai thực hiện các giải pháp, quy định về chống khai thác IUU.
Người đứng đầu của các Bộ, ban ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển đề cao trách nhiệm, trực tiếp chỉ đạo và chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về công tác phòng, chống khai thác IUU; xây dựng kế hoạch hành động triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao theo chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư tại văn bản số 81-CV/TW; tiếp tục rà soát kế hoạch, tổ chức thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 45/CT-TTg ngày 13 tháng 12 năm 2017, Quyết định số 78/QĐ-TTg ngày 16 tháng 01 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của Trưởng Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống khai thác IUU, trong đó chú trọng đề ra các nhiệm vụ, giải pháp với lộ trình, kế hoạch thực hiện cụ thể theo từng năm, từng giai đoạn; thường xuyên kiểm tra, giám sát kết quả thực hiện, tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan để tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ được giao.
Tiếp tục phát huy các kết quả đã đạt được trong thời gian qua, kịp thời khắc phục các tồn tại, hạn chế trong công tác phòng, chống khai thác IUU, thực hiện các khuyến nghị của EC đã được các Đoàn kiểm tra của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ ra, đặc biệt là kết luận của Đoàn thanh tra EC qua các đợt kiểm tra.
Nghiên cứu tham mưu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ các cơ chế quản lý, chính sách để tạo nguồn lực tổ chức triển khai đồng bộ, toàn diện, thống nhất từ Trung ương đến địa phương các giải pháp về chống khai thác IUU; yêu cầu tập trung thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể:
Giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tăng cường công tác chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra và đôn đốc các địa phương ven biển triển khai thực hiện có hiệu quả các ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác IUU; tổ chức triển khai Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật trong thực tế tại địa phương về công tác quản lý tàu cá trên biển và tại cảng, thực thi pháp luật xử lý các hành vi khai thác IUU và truy xuất nguồn gốc hải sản từ khai thác.
Quản lý, khai thác, vận hành và sử dụng có hiệu quả hệ thống giám sát hành trình tàu cá trong quản lý hoạt động khai thác hải sản, kịp thời trao đổi thông tin dữ liệu giám sát hành trình tàu cá cho các lực lượng chức năng có liên quan để phối hợp ngăn chặn, xử lý kịp thời hoạt động khai thác IUU.
Tiếp tục rà soát, hoàn thiện khung pháp lý đảm bảo đáp ứng các quy định quốc tế và tình hình thực tiễn của Việt Nam về chống khai thác IUU; trong đó tập trung thực hiện 02 điều ước quốc tế quan trọng trong công tác phòng, chống khai thác IUU là Hiệp định về Biện pháp quốc gia có cảng (PSMA) và Hiệp định thực thi một số điều khoản của UNCLOS về bảo tồn và quản lý đàn cá lưỡng cư và di cư xa năm 1995 (UNFSA).
Đẩy nhanh tiến độ tái cơ cấu ngành khai thác thủy sản, chuyển đổi một cách hợp lý từ khai thác sang nuôi trồng, đặc biệt là nuôi biển; hướng tới phát triển một ngành khai thác hải sản hiện đại, bền vững và đảm bảo sinh kế của ngư dân vùng ven biển.
Giao Bộ Quốc phòng, có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển và các Bộ, ban ngành có liên quan ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài trước thời điểm kiểm tra lần thứ 3 của Đoàn thanh tra EC tại Việt Nam.
Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, kiên quyết không cho tàu cá ra khơi nếu không trang bị thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS), các thủ tục giấy tờ và các trang thiết bị khác theo quy định, kiểm soát chặt chẽ lao động nghề cá theo quy định của pháp luật về lao động, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm khai thác IUU theo quy định của pháp luật.
Đối với Bộ Ngoại giao, đơn vị chủ trì, phối hợp với các Bộ, ban ngành liên quan tăng cường công tác nắm tình hình, xác minh, làm rõ và kịp thời cung cấp thông tin các vụ việc tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, xử lý để đấu tranh, xử lý theo quy định; đặc biệt là các vụ việc có dấu hiệu môi giới, móc nối vi phạm.
Phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tăng cường đàm phán, ký kết các Thỏa thuận hợp tác thủy sản và tổ chức cho ngư dân đi khai thác hải sản hợp pháp ở một số nước, thiết lập cơ chế quản lý đa phương và song phương xử lý các sự cố, tình huống trên biển với các tổ chức quốc tế và các nước trong khu vực liên quan đến hoạt động chống khai thác IUU.
Tiếp tục thực hiện công tác bảo hộ công dân, đề nghị các nước liên quan xử lý trên tinh thần nhân đạo, theo thông lệ quốc tế, không sử dụng vũ lực, đe dọa sử dụng vũ lực đối với các tàu cá và ngư dân Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài. Kiên quyết đấu tranh ngoại giao với các nước bắt giữ trái phép tàu cá và ngư dân Việt Nam trên vùng biển Việt Nam, vùng biển chồng lấn chưa phân định giữa Việt Nam và các nước.
Đối với Bộ Công an phải tăng cường công tác nắm tình hình, phát hiện, điều tra, xử lý dứt điểm các đường dây môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài hoặc môi giới chuộc tàu cá, ngư dân Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, xử lý về nước trái phép.
Phối hợp với các lực lượng chức năng có liên quan xác minh, xử lý các trường hợp tàu cá Việt Nam cố tình vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác thủy sản trái phép, các hành vi vi phạm khai thác IUU; đảm bảo an ninh, an toàn cho Đoàn thanh tra EC trong thời gian làm việc tại Việt Nam.
Bộ Tài chính có trách nhiệm cân đối, ưu tiên bố trí kinh phí cho các Bộ, ban ngành và địa phương triển khai thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước để thực hiện có hiệu quả, đúng quy định các nhiệm vụ trọng tâm theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo quốc gia về chống khai thác IUU.
Về phía Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cân đối, ưu tiên bố trí vốn đầu tư trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công cho các dự án hạ tầng nghề cá cấp thiết tại các cảng cá phục vụ cho việc kiểm soát tàu cá ra cảng, vào cảng, kiểm soát thủy sản bốc dỡ tại các cảng, trước mắt tập trung đầu tư tại các cảng cá chỉ định phục vụ cho công tác truy xuất nguồn gốc hải sản.
Đối với Bộ Thông tin và Truyền thông, tiến hành tổ chức thực hiện các chương trình truyền thông, nâng cao nhận thức xã hội về tác hại của khai thác IUU đối với sự phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản, công bằng xã hội và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Quản lý, kiểm soát chặt chẽ các đơn vị cung cấp dịch vụ giám sát hành trình tàu cá qua vệ tinh; phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đảm bảo an ninh, an toàn dữ liệu giám sát hành trình tàu cá; nghiên cứu phương án hỗ trợ kinh phí cho chủ tàu cá lắp đặt, vận hành, sử dụng thiết bị giám sát hành trình tàu cá theo quy định.
Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển
Tập trung tổ chức triển khai Luật Thủy sản 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật trong thực tế tại địa phương, khẩn trương thực hiện các quy định quản lý liên quan đến chống khai thác IUU như:
Hoàn thành lắp đặt thiết bị giám sát tàu cá (VMS), hệ thống giám sát tàu cá và đánh dấu tàu cá theo quy định tại Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 08 tháng 3 năm 2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản và chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Rà soát, xác định các chủ tàu, tàu cá có khả năng cao vi phạm khai thác IUU để có biện pháp tuyên truyền, vận động, quản lý, phòng ngừa sớm, phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.
Phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng để quản lý hoạt động của tàu cá địa phương, ngăn chặn, chấm dứt tàu cá địa phương vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài ; tập trung xử lý triệt để hành vi cố tình vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài và vi phạm khai thác IUU dưới mọi hình thức, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật theo quy định tại Nghị định số 42/2019/NĐ-CP ngày 16 tháng 5 năm 2019 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản.
Đảm bảo kinh phí, nguồn lực, trang thiết bị cho Văn phòng thanh tra, kiểm soát nghề cá tại cảng cá, Ban Quản lý cảng cá, Chi cục Thủy sản để thực hiện nhiệm vụ kiểm soát tàu cá ra cảng, vào cảng, bốc dỡ thủy sản tại cảng, thực hiện công tác xác nhận, chứng nhận sản phẩm hải sản phục vục cho công tác truy xuất nguồn gốc hải sản; tập trung khắc phục các tồn tại, hạn chế trong công tác chống khai thác IUU, thực hiện các khuyến nghị của EC.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với các Bộ, ban ngành có liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển chuẩn bị kỹ các nội dung, điều kiện cần thiết để tiếp, làm việc với các Đoàn thanh tra của EC sang Việt Nam kiểm tra tình hình thực hiện các khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU, bảo đảm đạt kết quả tốt trước, trong và sau thời gian Đoàn kiểm tra.
Tăng cường công tác truyền thông, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật liên quan về chống khai thác IUU, các quy định pháp luật của Việt Nam, pháp luật quốc tế và các nước trong quản lý hoạt động khai thác hải sản đảm bảo người dân, các thành phần có liên quan được tiếp cận đầy đủ thông tin, nắm chắc, hiểu rõ và tuân thủ thực hiện pháp luật.
Kịp thời biểu dương, khen thưởng các tổ chức, cá nhân có thành tích tốt trong thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý gây ảnh hưởng đến công tác chống khai thác IUU, nỗ lực gỡ “Thẻ vàng”.
Văn Thọ