Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) được thành lập từ năm 1994, nhằm mục tiêu thúc đẩy đối thoại, hợp tác giữa các nước về những vấn đề chính trị - an ninh, qua đó, đóng góp cho hòa bình, ổn định và xây dựng lòng tin ở khu vực. Hiện tại, Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) có 27 thành viên. Trong số các nhóm công tác của ARF, Việt Nam, Australia và EU đang là Đồng chủ trì Nhóm công tác chuyên trách về An ninh biển của ARF (nhiệm kỳ 2018-2020).
Trong khuôn khổ ARF, từ tháng 8/2018 tới nay, đã có 05 hội thảo được tổ chức để bàn về những nội dung khác nhau trong công tác bảo đảm an ninh biển, bao gồm: Xây dựng cơ chế đầu mối liên lạc quốc gia về các vấn đề trên biển; Ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ thiên tai tại các khu vực ven biển; Tăng cường an toàn khi đi lại bằng phà; Vận dụng quy định của Công ước Luật biển và các văn kiện pháp lý quốc tế để xử lý các vấn đề đang nổi lên; và Hợp tác thực thi pháp luật trên biển. Dự kiến từ nay tới tháng 8/2019, sẽ có thêm một số hội thảo với các chủ đề: Ngăn ngừa rác thải nhựa; Tăng cường hợp tác xử lý các vấn đề phức tạp trong lĩnh vực nghề cá…
Hội thảo Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) lần thứ 2
Chủ đề của Hội thảo Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) lần thứ 2 là Tăng cường hợp tác khu vực trong Thực thi pháp luật trên biển. Hội thảo lần này nằm trong chuỗi các hoạt động triển khai Tuyên bố ARF về Tăng cường hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật trên biển. Trước đó, vào năm 2016, Tuyên bố ARF đã được thông qua theo sáng kiến của Việt Nam, nhằm kêu gọi các cơ quan thực thi pháp luật trên biển của các thành viên ARF tăng cường hợp tác, hướng tới xây dựng quy tắc và chuẩn mực ứng xử chung.
Tại Hội thảo ARF - lần 2, Việt Nam đã nhấn mạnh ý nghĩa của việc tiếp tục tổ chức Hội thảo, thể hiện cam kết và quyết tâm của các nước trong việc Tăng cường hợp tác thực thi pháp luật trên biển. Theo đó, phía Việt Nam đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận, đề xuất các biện pháp khả thi nhằm tăng cường hợp tác về thực thi pháp luật trên biển, qua đó góp phần bảo đảm ổn định, an ninh, an toàn và tự do đi lại trên các vùng biển và đảm bảo an toàn cho người đi biển. Các đại biểu đã trao đổi tình hình hợp tác an ninh biển trong khu vực, kết quả hợp tác và các thách thức đang đặt ra; kiểm điểm tình hình hoạt động của các cơ chế; chia sẻ thông tin về chủ trương, chính sách và biện pháp được thực hiện ở cấp quốc gia và khu vực; thảo luận các chủ đề an toàn hàng hải, môi trường biển và phát triển bền vững.
Nhiều kinh nghiệm, sáng kiến hay đã được chia sẻ, trong đó có kinh nghiệm phối hợp liên ngành và hợp tác quốc tế của lực lượng cảnh sát biển Philippines, nỗ lực cải cách quy định pháp luật của Việt Nam, sáng kiến của Malaysia lập đầu mối liên lạc chung của quốc gia về các vấn đề trên biển, kinh nghiệm của EU trong những nội dung như nâng cao nhận thức không gian biển, đào tạo và xây dựng năng lực. Các đại biểu ghi nhận hợp tác thực thi pháp luật trên biển đang được triển khai tốt ở các cấp, có sự phối hợp của nhiều kênh; Một trong các cơ chế tiêu biểu hiện có Hợp tác song phương, như: Hợp tác giữa Autralia và Indonesia nhằm ngăn ngừa đánh bắt cá trái phép; Thoả thuận hợp tác giữa cảnh sát biển Philippines và Trung Quốc; Hoạt động phòng chống tội phạm trên biển của UNODC, cũng như vai trò của Trung tâm điều phối khu vực tại Singapore... Phía Australia cho rằng, các nước cần thiết lập cơ chế để bảo vệ trật tự trên biển. EC cam kết sẽ tăng cường hợp tác, bảo đảm an ninh ở châu Á (trong đó, an ninh biển là một ưu tiên).
Nội dung trọng tâm của Hội thảo lần này được xác định là Xây dựng quy tắc, chuẩn mực ứng xử chung cho các lực lượng thực thi pháp luật trên biển. Các đại biểu đã thống nhất đánh giá: Thảo luận này có ý nghĩa cấp thiết trước sự gia tăng nhanh chóng của lực lượng cảnh sát biển ở khu vực. Việc đưa ra Quy tắc, chuẩn mực ứng xử chung sẽ giúp nâng cao tính chuyên nghiệp của các lực lượng thực thi pháp luật trên biển, tạo thuận lợi cho công tác phối hợp, giúp ngăn ngừa sự cố, va chạm có thể nảy sinh.
Trong lĩnh vực nghề cá, Hội thảo ARF - lần 2 đã ghi nhận nỗ lực của các nước trong khu vực trong việc đấu tranh chống lại các loại tội phạm liên quan tới nghề cá; Đồng thời, tiến hành trao đổi các sáng kiến thúc đẩy hợp tác thực thi pháp luật trong lĩnh vực nghề cá. Tại Hội thảo, các đại biểu đã nhấn mạnh yêu cầu bảo vệ quyền lợi chính đáng của ngư dân, bảo đảm an ninh, an toàn và đối xử nhân đạo với ngư dân.
Dự kiến EU sẽ đăng cai tổ chức Hội thảo ARF - lần 3 vào đầu năm 2020.
Ngọc Thúy – FICen