Thứ nhất là giải pháp về cơ chế chính sách, sẽ hoàn thiện cơ sở pháp lý, quy trình, quy phạm, định mức kinh tế kỹ thuật phục vụ công tác điều tra, đánh giá nguồn lợi và môi trường sống của các loài thủy sản. Xây dựng cơ chế khuyến khích, thuận lợi để thu hút nguồn lực của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia hợp tác điều tra nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản. Đảm bảo tích hợp các cơ chế, chính sách chung trong hoạt động điều tra cơ bản tài nguyên và môi trường biển, hải đảo đối với các nhiệm vụ điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản ở biển thuộc Chương trình này.
Hai là, tăng cường nhận thức và phát triển nguồn nhân lực thông qua việc huy động sự tham gia, đóng góp tích cực của các tổ chức, cá nhân, các chuyên gia, nhà khoa học, các cán bộ quản lý trong các bộ, ngành để thực hiện Chương trình; đào tạo bổ sung cán bộ khoa học có chất lượng, cán bộ quản lý đáp ứng các hoạt động của Chương trình; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ tham gia thực hiện điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản; phát huy tối đa nguồn vốn ngân sách nhà nước và viện trợ nhằm phát triển nguồn nhân lực phục vụ công tác điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản.
Chủ động hợp tác các nước đối tác, tổ chức quốc tế có công nghệ, phương pháp điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản tiên tiến, hiện đại nhằm chuyển giao, đồng thời trao đổi và học hỏi các phương pháp, công nghệ điều tra tiên tiến, hiện đại phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ điều tra nguồn lợi và môi trường sống của loài thủy sản tại Việt Nam.
Đồng thời, huy động nguồn lực xây dựng và phát triển năng lực điều tra, khả năng ứng dụng công nghệ tiên tiến cho đội ngũ cán bộ khoa học thực hiện nghiên cứu, điều tra và đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản. Tăng cường nhận thức của các cấp, ngành, địa phương và các tổ chức cá nhân có liên quan về vị trí, vai trò của điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản đối với sự phát triển bền vững kinh tế biến.
Ba là, tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị phục vụ điều tra. Rà soát, thống kê cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị hiện có phục vụ Chương trình; đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật và công nghệ hiện đại; ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động điều tra nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản.
Thứ tư, về khoa học - công nghệ, tiến hành ứng dụng công nghệ, kỹ thuật điều tra tiên tiến, hiện đại trong điều tra, đánh giá nguồn lợi và môi trường sống của các loài thủy sản. Chủ động tìm kiếm, đề xuất các nước đối tác, các tổ chức quốc tế hỗ trợ tài chính và kỹ thuật, chia sẻ tiến bộ khoa học và kinh nghiệm trong các hoạt động điều tra nguồn lợi thủy sản. Hợp tác với các nước trong khu vực để xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu về nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản tại các vùng biển quốc tế liền kề, vùng nước lịch sử.
Thứ năm, về hợp tác quốc tế, Việt Nam sẽ mở rộng hợp tác quốc tế về điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản với các nước trong khu vực và trên thế giới, đặc biệt là các nước lân cận trong việc điều tra, xác định nguồn lợi các loài thủy sản lưỡng cư và di cư xa nhằm quản lý, khai thác hiệu quả, bền vững nhóm nguồn lợi thủy sản này và tuân thủ các cam kết, điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.
Bên cạnh đó, tăng cường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, tận dụng tối đa sự hỗ trợ của các nước, các tổ chức quốc tế trong công tác điều tra nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản. Ưu tiên hợp tác trong điều tra, nghiên cứu đánh giá nguồn lợi các loài thủy sản lưỡng cư và di cư xa, loài thủy sản di cư xuyên biên giới nhằm bổ sung cơ sở khoa học trong hợp tác quản lý, khai thác và bảo tồn, bảo vệ của nguồn lợi các loài thủy sản này.
Sáu là, phối hợp, kiểm tra, giám sát và công bố kết quả điều tra. Đổi mới cơ chế tổ chức, phối hợp, điều hành, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng bộ, ngành, địa phương và các cơ quan thực hiện nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình để nâng cao hiệu quả của Chương trình. Mặc khác, khai thác, sử dụng và chia sẻ kết quả điều tra theo quy định đáp ứng kịp thời công tác quản lý nhà nước về thủy sản ở trung ương và địa phương. Định kỳ 5 năm 1 lần công bố kết quả điều tra, tổ chức sơ kết, tổng kết Chương trình, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về kết quả thực hiện Chương trình.
Và thứ bảy là giải pháp về tài chính. Nguồn kinh phí triển khai Chương trình bao gồm: nguồn ngân sách nhà nước, nguồn vốn đầu tư từ khu vực tư nhân, nguồn vốn viện trợ, hợp tác điều tra, nghiên cứu từ nước ngoài và các nguồn kinh phí hợp pháp khác.
Nhà nước bố trí kinh phí ngân sách nhà nước cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương theo phân cấp ngân sách nhà nước hiện hành để thực hiện Quyết định này, bao gồm kinh phí thường xuyên được giao hàng năm, vốn đầu tư theo kế hoạch đầu tư công trung hạn và phân bổ hàng năm; lồng ghép từ các Chương trình mục tiêu quốc gia và các chương trình, dự án khác theo quy định tại Luật Ngân sách nhà nước và các quy định pháp luật có liên quan.
Các nhiệm vụ, dự án ưu tiên triển khai: (1) Nhiệm vụ hoàn thiện cơ sở khoa học, định mức kinh tế kỹ thuật điều tra nguồn lợi và môi trường sống của các loài thủy sản. (2) Dự án điều tra đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản ở biển Việt Nam. (3) Dự án điều tra nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản trong các hệ sinh thái biển điển hình ở vùng ven bờ, ven đảo, trong rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, khu bảo tồn đất ngập nước. (4) Dự án điều tra nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản ở vùng nội địa Việt Nam. (5) Dự án điều tra, xác định tập tính di cư tự nhiên của các loài thủy sản ở biển, ven biển và các thủy vực nội địa Việt Nam. (6) Nhiệm vụ hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của các loài thủy sản.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và cơ quan có liên quan, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tổ chức thực hiện Chương trình. Cùng với đó, phối hợp với Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành, địa phương thực hiện Chương trình khi có yêu cầu để đảm bảo an ninh, an toàn trên biển, đảo trong quá trình điều tra, khảo sát. Chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương tổ chức định kỳ 05 năm đánh giá sơ kết, tổng kết, công bố kết quả thực hiện Chương trình theo quy định và báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình, kết quả thực hiện Chương trình.
Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành thực hiện hiệu quả Chương trình này; đảm bảo thống nhất, đồng bộ, hiệu quả với “Chương trình trọng điểm điều tra cơ bản tài nguyên và môi trường biển và hải đảo” được phê duyệt tại Quyết định số 28/QĐ-TTg ngày 07 tháng 01 năm 2020.
Bộ Tài chính căn cứ khả năng cân đối của ngân sách trung ương, trên cơ sở đề xuất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành liên quan tổng hợp trong dự toán chi thường xuyên hàng năm, trình cấp có thẩm quyền cân đối, bố trí ngân sách theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư chia sẻ dữ liệu điều tra, thống kê sản lượng khai thác thủy sản trên phạm vi cả nước phục vụ công tác đánh giá tổng hợp nguồn lợi và nghề khai thác thủy sản; phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thẩm định phương án thực hiện các nhiệm vụ thuộc Chương trình có liên quan đến một số chỉ tiêu thống kê quốc gia theo quy định.
Các bộ, ngành liên quan sẽ căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao, chủ động phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức triển khai hiệu quả Chương trình.
Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện hiệu quả các dự án, nhiệm vụ thuộc Chương trình. Ngoài ra, tổ chức thực hiện hiệu quả điều tra nghề cá thương phẩm hàng năm, điều tra nguồn lợi thủy sản theo chuyên đề; trước 20 tháng 12 hằng năm cung cấp báo cáo, số liệu điều tra nghề cá thương phẩm cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phục vụ phân tích, đánh giá tổng hợp nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản.
Xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch điều tra, đánh giá nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của loài thủy sản tại địa phương phù hợp với nội dung, nhiệm vụ của Chương trình và điều kiện thực tế; trình Hội đồng nhân dân cấp tỉnh bố trí kinh phí thực hiện đối với các nhiệm vụ thuộc trách nhiệm của ngân sách địa phương theo quy định phân cấp ngân sách nhà nước hiện hành.
Ngọc Thúy - FICen