Dự thảo Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Thủy sản do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng, trình Chính phủ ban hành, nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh và quản lý nguồn lợi thủy sản.
I. Căn cứ xây dựng Nghị định
Dự thảo Nghị định được xây dựng trên cơ sở thực hiện Thông báo số 08-TB/BCĐTW ngày 8/8/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật; Nghị quyết số 190/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội khóa XV về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và Quyết định số 1671/QĐ-TTg ngày 5/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính cùng với Nghị quyết số 27-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW, cùng các Kết luận số 121-KL/TW, 126-KL/TW và 183-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Quá trình này gắn với việc triển khai Nghị định số 131/2025/NĐ-CP và Nghị định số 136/2025/NĐ-CP của Chính phủ về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.
II. Các nội dung trọng tâm của dự thảo Nghị định
Dự thảo Nghị định gồm 9 chương, 65 điều, quy định chi tiết các lĩnh vực từ bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản, nuôi trồng, khai thác, quản lý tàu cá, kiểm ngư, chế biến - xuất nhập khẩu. Một số nội dung mới đáng chú ý là việc bổ sung quy định về điều kiện cấp, thu hồi Giấy phép khai thác thuỷ sản; các trường hợp xoá đăng ký tàu cá; điều kiện xuất khẩu tàu cá; mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với các hành vi khai thác IUU. Những điều chỉnh này nhằm tăng tính khả thi, đồng thời bảo đảm tuân thủ các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia, góp phần gỡ cảnh bảo thẻ vàng của Uỷ ban Châu Âu.
1. Tháo gỡ điểm nghẽn, tạo thuận lợi cho sản xuất và xuất khẩu
Dự thảo Nghị định sửa đổi một số quy định bất cập trong thực tiễn, như bãi bỏ quy định “Không trộn lẫn nguyên liệu thủy sản có nguồn gốc từ khai thác nhập khẩu với nguyên liệu thủy sản có nguồn gốc từ khai thác trong nước vào cùng một lô hàng xuất khẩu”; Sửa đổi quy định về kích thước tối thiểu được phép khai thác của một số loài thủy sản sống trong vùng nước tự nhiên, phù hợp hơn với điều kiện sản xuất, góp phần giảm thiểu thiệt hại cho ngư dân và doanh nghiệp mà vẫn đảm bảo yêu cầu bảo tồn nguồn lợi.
2. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và phân cấp quản lý
Một trong những điểm nổi bật của dự thảo là định hướng cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính theo hướng thực chất. Thời gian giải quyết, thành phần hồ sơ trong các thủ tục cấp văn bản chấp thuận khai thác loài thuỷ sản nguy cấp, quý, hiếm; cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện sản xuất, ương dưỡng giống thuỷ sản/ sản xuất thức ăn thuỷ sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thuỷ sản; khảo nghiệm giống thuỷ sản/ thức ăn thuỷ sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thuỷ sản; đăng ký nuôi trồng thuỷ sản lồng bè, đối tượng thuỷ sản nuôi chủ lực; cấp, cấp lại, gia hạn, thu hồi giấy phép khai thác thuỷ sản… được rút gọn đáng kể. Cùng với đó, Nghị định phân cấp mạnh cho địa phương, đặc biệt là cấp xã trong cấp giấy xác nhận cơ sở nuôi trồng thủy sản lồng bè, đối tượng thuỷ sản nuôi chủ lực, giúp nâng cao tính chủ động, giảm tải cho cơ quan cấp trên và phục vụ người dân, doanh nghiệp hiệu quả hơn. Hệ thống biểu mẫu và quy trình được chuẩn hóa, bảo đảm tính thống nhất, minh bạch và dễ thực hiện trên toàn quốc.
3. Bổ sung quy định phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp
Đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn theo Nghị quyết số 190/2025/QH15, dự thảo Nghị định xác định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã và cấp tỉnh trong quản lý thủy sản, bảo đảm phân định rõ chức năng, tránh chồng chéo, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.
4. Hoàn thiện các quy định xuất phát từ thực tiễn quản lý
Dự thảo cũng điều chỉnh và bổ sung nhiều nội dung thực tế như chế độ quản lý và bảo vệ loài thủy sản nguy cấp, quý, hiếm, theo đó quy định loài thủy sản nguy cấp, quý, hiếm là tang vật vi phạm hành chính bị tịch thu hoặc vật chứng vụ án bị tịch thu theo quy định của pháp luật hình sự, pháp luật tố tụng hình sự được tiếp nhận, bảo quản, xử lý theo quy định về xác lập quyền sở hữu toàn dân; yêu cầu kỹ thuật đối với thiết bị giám sát hành trình tàu cá hoạt động liên tục 24/7, đồng thời làm rõ trách nhiệm của chủ tàu, thuyền trưởng và đơn vị cung cấp thiết bị. Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định điều chỉnh phạm vi hoạt động của tàu hậu cần và tàu kiểm ngư, bổ sung chính sách đối với lực lượng kiểm ngư và thuyền viên tàu công vụ, góp phần tăng cường năng lực thực thi pháp luật trên biển.
Với nhiều nội dung đổi mới, dự thảo Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Thủy sản không chỉ thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng và Nhà nước mà còn tạo hành lang pháp lý đồng bộ, minh bạch, thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Nghị định được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, thúc đẩy phát triển ngành thủy sản Việt Nam bền vững, hội nhập và trách nhiệm trong thời gian tới.
Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đăng tải dự thảo Nghị định tại trang web: https://mae.gov.vn/. Bộ rất mong nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến để hoàn thiện Nghị định, mọi góp ý vui lòng gửi về hòm thư điện tử ntquynh9@mae.gov.vn
Nguyễn Quỳnh - Cục Thuỷ sản và Kiểm ngư