Tại tỉnh Cà Mau, nhiều hộ gia đình đã hưởng ứng phong trào chuyển đổi từ đất lúa kém hiệu quả sang nuôi tôm sú; học hỏi kinh nghiệm nuôi tôm ở các nơi và được các kỹ sư thủy sản hỗ trợ về kỹ thuật, chuyển đổi đất lúa sang mô hình nuôi tôm sú quảng canh. Đồng đất mới còn màu mỡ, cộng với việc chăm sóc đúng quy trình đã giúp người dân được mùa liên tục, có thể mở rộng quy mô sản xuất.
Năm 2010, nhiều hợp tác xã (HTX) và doanh nghiệp ở ĐBSCL phát triển mô hình nuôi tôm công nghiệp cho năng suất cao hơn. Các hộ nuôi tôm công nghiệp đã thực hiện liên kết với các doanh nghiệp cung ứng thức ăn và doanh nghiệp thu mua. Nhờ đó, lợi nhuận thu được cao hơn. Để nuôi tôm thành công, việc đầu tiên là phải thiết kế các ao nuôi đúng kỹ thuật, đảm bảo hệ thống cấp nước và thoát nước, dành riêng ao xử lý nước đạt chuẩn, sau đó mới đưa nguồn nước vào nuôi nhằm tránh cho tôm bị dịch bệnh. Về cơ bản khi môi trường sạch sẽ giúp tôm phát triển tốt.
Cùng với nuôi tôm, có thể thực hiện luân canh nuôi cua biển và cá để tăng thêm nguồn thu. Vài năm nay, nông dân tỉnh Cà Mau còn tạo đột phá với mô hình nuôi tôm siêu thâm canh, ứng dụng chế phẩm sinh học nhằm tạo ra sản phẩm tôm sạch, đạt tiêu chuẩn quốc tế về nuôi thủy sản bền vững.
Các ao nuôi được thiết kế phù hợp, có hệ thống ao lắng, ao xử lý nước thải nhằm đảm bảo môi trường nuôi ổn định. Tất cả nguồn nước trong ao đều được xử lý và tái sử dụng liên tục nhằm giúp duy trì chất lượng nước tốt, hạn chế dịch bệnh, tiết kiệm nguồn nước ngọt. Đặc biệt, trong quá trình nuôi, hạn chế sử dụng hóa chất, kháng sinh, mà chỉ áp dụng xử lý nước tuần hoàn kết hợp với chế phẩm sinh học. Cách làm này giúp con tôm phát triển nhanh, khoảng 120 ngày nuôi có thể đạt trọng lượng 15 con/kg, nhờ đó được các nhà máy thu mua với giá cao hơn thị trường. Mô hình này vừa mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội, vừa giảm thiểu chất thải ra môi trường, hướng đến sản xuất xanh và bền vững.
Cùng với con tôm thì nông dân Cà Mau cũng đẩy mạnh nuôi cua biển để làm giàu. Hiện, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh phối hợp cùng các đơn vị liên quan triển khai các loại hình nuôi cua như nuôi thâm canh, bán thâm canh, nuôi quảng canh cải tiến, quảng canh kết hợp, nuôi cua trong ao, lồng, nuôi cua trong hộp nhựa… mang lại kết quả khả quan về sản lượng và chất lượng cua.
Xã Tam Giang được thừa hưởng hệ sinh thái vùng ngập mặn, có lượng phù sa, dinh dưỡng, từ đó tạo ra chất lượng con cua của miệt Năm Căn khác biệt so với vùng khác; hình dáng bên ngoài cứng cáp, mai và thân cua có độ dày. Do môi trường sống đã hình thành nên sắc tố con cua đặc trưng, thịt chắc và rất ngon. Từ những lợi thế đó nên nhiều năm nay, các hộ nuôi tại đây đã áp dụng nuôi cua xen canh và cung cấp tiêu thụ khắp nơi. Gần đây, nông dân thực hiện mô hình nuôi cua gạch tuần hoàn trong hộp nhựa do tỉnh Cà Mau hỗ trợ kỹ thuật. Ưu điểm của mô hình này là sản lượng và năng suất tăng cao, tỷ lệ sống đạt trên 90%, cua nuôi hơn một tháng là lên gạch đỏ, thịt chắc, lợi nhuận tăng hơn 30% so các mô hình khác.
Hướng đến mục tiêu bền vững
Từ đầu năm 2025 đến nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau đã tập huấn cho hàng ngàn hộ nuôi cua theo quy trình bán thâm canh, nuôi cua kết hợp nuôi tôm quảng canh cải tiến; đồng thời hỗ trợ kỹ thuật cho hơn 4.000 hộ nuôi cua trong tỉnh, hướng dẫn cho nhiều HTX nuôi cua thực hiện các điều kiện, quy trình nuôi theo các tiêu chuẩn được thị trường quan tâm; xây dựng mô hình nuôi cua đạt chuẩn.
Hiện, toàn tỉnh có khoảng 418.000ha nuôi cua kết hợp, năng suất bình quân 0,1 tấn/ha/năm, sản lượng hơn 41.800 tấn/năm. Tới đây tỉnh tiếp tục thành lập thêm nhiều HTX, với diện tích nuôi cua từ 100ha mỗi HTX trở lên; xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ nhằm tăng giá trị và tăng sức cạnh tranh. Mục tiêu là phát triển ngành nuôi cua Cà Mau trở thành trung tâm lớn của vùng ĐBSCL và cả nước, với công nghệ tiên tiến, bảo vệ môi trường sinh thái, mang lại lợi ích cho người dân và doanh nghiệp.
Mới đây, Công ty Cổ phần thương mại Toàn cầu Thanh niên (Thanh niên Global) đã ký kết hợp tác cung ứng cua biển với 20 HTX ở tỉnh Cà Mau. Việc ký kết là bước đi chiến lược nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về sản lượng và chất lượng mặt hàng cua biển Cà Mau đến với các thị trường xuất khẩu như Trung Quốc, Singapore.
Đối với con tôm, toàn tỉnh Cà Mau có khoảng 422.779ha; trong đó diện tích tôm thâm canh và siêu thâm canh 34.536ha; nuôi tôm quảng canh cải tiến 197.000ha; nuôi tôm quảng canh kết hợp (tôm - rừng, tôm - lúa, tôm - cua - cá) hơn 184.815ha… Hiện giá tôm sú được thu mua tăng từ 5.000-20.000 đồng/kg, tùy kích cỡ; tôm thẻ chân trắng tăng từ 5.000-27.000 đồng/kg so cùng kỳ năm 2024, giúp người nuôi có lãi, an tâm sản xuất.
Trong giai đoạn 2025-2030, tỉnh tiếp tục đầu tư hệ thống thủy lợi để giữ ngọt và mở rộng vùng ngọt hóa, tăng diện tích sản xuất tôm - lúa. Ưu tiên nguồn lực đầu tư hạ tầng, kỹ thuật; đào tạo, chứng nhận quốc tế và liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân để nhân rộng mô hình tôm - lúa chất lượng cao, góp phần đạt mục tiêu 50.000ha vào năm 2030. Song song đó, sẽ quy hoạch, hình thành, phát triển chuỗi liên kết giá trị ngành tôm (từ sản xuất tôm giống, tôm thương phẩm, thức ăn, chế biến, xuất khẩu, truy xuất nguồn gốc). Đầu tư phát triển vùng nuôi tôm công nghệ cao tập trung 10.000ha ở nơi có điều kiện phù hợp; hạn chế nuôi tôm công nghệ cao phân tán, quy mô hộ gia đình tại các khu vực không có quy hoạch; tiếp tục đẩy mạnh nuôi tôm sinh thái, tôm quảng canh cải tiến để phát triển bền vững.
Ngọc Thúy (theo "Báo điện tử Cần Thơ")