Kể từ đầu năm đến nay, kim ngạch xuất khẩu tôm tháng 10/2025 đạt cao nhất, 498 triệu USD (+26%) phản ánh nhu cầu vẫn tốt tại các thị trường lớn và doanh nghiệp đẩy nhanh tốc độ giao hàng. Nâng tổng kim ngạch tính từ đầu năm đến hết tháng 10 lên 3,9 tỷ USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm trước. Hiện tại, tôm sú tăng trưởng ổn định, tôm thẻ chân trắng giữ vai trò chủ lực. Cụ thể trong cơ cấu sản phẩm, tôm thẻ chân trắng vẫn chiếm tỷ trọng cao nhất với 2,5 tỷ USD, xấp xỉ 65% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm 10 tháng của Việt Nam. Đây cũng là nhóm sản phẩm có tốc độ tăng trưởng cao nhất nhờ sản lượng lớn, giá cạnh tranh và phù hợp với thị hiếu của nhiều thị trường lớn trên thế giới.
Cũng trong 10 tháng, tôm sú đạt 385 triệu USD, chiếm gần 10% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam. Xuất khẩu tôm sú giữ mức ổn định, chủ yếu nhờ nhu cầu bền vững tại thị trường Nhật Bản và phân khúc tôm sú size lớn, tôm sinh thái tại Trung Quốc. Nhóm tôm loại khác đạt 991 triệu USD, tăng mạnh so với cùng kỳ, phản ánh xu hướng doanh nghiệp gia tăng sản phẩm dạng đông lạnh – chế biến sâu, tối ưu hiệu suất nhà máy và khai thác các phân khúc thị trường giá trị cao.
Về thị trường, châu Á tiếp tục là điểm tựa của xuất khẩu tôm Việt Nam. Từ đầu năm đến nay, châu Á là khu vực tạo lực đẩy tăng trưởng mạnh nhất cho xuất khẩu tôm Việt Nam. Trung Quốc – Hồng Kông tăng trên 60%, Đài Loan tăng mạnh trong tháng 10 và Hàn Quốc cũng duy trì mức tăng nhẹ. Điều này cho thấy nhu cầu trong khu vực có phần cải thiện nhờ kinh tế phục hồi dần, lợi thế gần địa lý của tôm Việt Nam, và đây cũng là chiến lược đa dạng hóa thị trường của doanh nghiệp trong bối cảnh thuế Mỹ. Trong khi đó, các thị trường như Mỹ, Nhật Bản và EU duy trì đà tăng trưởng ổn định, chủ yếu ở nhóm sản phẩm giá trị gia tăng và tôm chế biến.
 |
Mỹ đạt 702 triệu USD trong 10 tháng, tăng 9% so với cùng kỳ. Tháng 10 ghi nhận 114 triệu USD, cho thấy nhu cầu tại thị trường này duy trì ở mức tốt dù vẫn có áp lực cạnh tranh từ Ecuador và Ấn Độ. EU đạt 487 triệu USD, tăng 20% so với cùng kỳ. Tháng 10, thị trường này ghi nhận 53 triệu USD, tiếp tục nhu cầu ổn định đối với các sản phẩm chế biến, có chứng nhận và giá trị gia tăng. Trong 10 tháng, khối CPTPP đạt hơn 1 tỷ USD, tăng 33% so với cùng kỳ. Riêng tháng 10 đạt 121 triệu USD. Đây là khu vực mang lại sự ổn định cho doanh nghiệp tôm nhờ nhu cầu bền vững tại Nhật Bản, Canada và Australia.
Bước sang quý cuối năm, xuất khẩu tôm được dự báo sẽ giảm tốc, chủ yếu do áp lực từ các loại thuế và biện pháp phòng vệ thương mại của Mỹ — thị trường lớn thứ hai của Việt Nam. Những yếu tố này đang tạo sức ép lên giá thành, khả năng cạnh tranh và tiến độ ký hợp đồng mới. Nếu doanh nghiệp tiếp tục tối ưu sản phẩm giá trị cao, giữ vững chất lượng và đa dạng hóa thị trường, tác động giảm tốc có thể được hạn chế, nhưng xu hướng chung là tăng trưởng quý IV sẽ chậm hơn hoặc giảm so với các tháng giữa năm.
Điểm tựa tăng trưởng của ngành tôm
Đà tăng trưởng tháng 10 có sự đóng góp nổi bật từ nhóm sản phẩm tôm thẻ chân trắng và từ thị trường Trung Quốc – nơi tiếp tục duy trì nhu cầu mạnh đối với các sản phẩm tôm tươi sống và đông lạnh của Việt Nam. 10 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tôm Việt Nam sang hầu hết các thị trường lớn đều tăng. Trung Quốc và Hồng Kông là điểm sáng nhất, đạt 1,1 tỷ USD, tăng 64% so với cùng kỳ. Riêng tháng 10, thị trường này ghi nhận 140 triệu USD, tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu theo tháng. Đáng chú ý, Đài Loan tăng trưởng rất mạnh trong tháng 10 với 12 triệu USD, tăng gần 80% so với tháng 10/2024, cho thấy tiềm năng mở rộng tại các thị trường trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, tính đến 15/10/2025, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc và Hồng Kông đạt hơn 1 tỷ USD (+ 64%). Xuất khẩu tôm sang thị trường này ghi nhận tốc độ tăng trưởng mạnh nhất trong tất cả các thị trường. Hiện tại, Trung Quốc vẫn duy trì vị trí số 1 về nhập khẩu tôm của Việt Nam, chiếm 28% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam đến các thị trường; tiếp theo là khối CPTPP 27%, Mỹ 18%, EU 13% và các thị trường khác 14%.
Cấu trúc mặt hàng xuất khẩu sang Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm nay có sự khác biệt rõ rệt so với các thị trường khác, trong đó tôm loại khác (trừ tôm thẻ chân trắng và tôm sú) chiếm ưu thế tuyệt đối với 633 triệu USD, tăng 139% và chiếm 65,6% tổng kim ngạch. Đáng chú ý, nhóm tôm sống, tươi, đông lạnh đạt tới 614 triệu USD, tăng 145%, phản ánh nhu cầu tiêu thụ mạnh mẽ của người tiêu dùng Trung Quốc đối với các sản phẩm cao cấp, đặc biệt là tôm hùm sống Việt Nam.
 |
Tôm thẻ chân trắng đạt 247 triệu USD, tăng 3%, trong đó nhóm sản phẩm chế biến tăng vọt hơn 114%, cho thấy xu hướng tiêu dùng đa dạng và sự chuyển dịch sang các sản phẩm tiện lợi ở các đô thị lớn. Tôm sú đạt 86 triệu USD, tăng 7,7%, vẫn duy trì chỗ đứng ổn định tại các thành phố ven biển như Quảng Châu, Thượng Hải, nơi người tiêu dùng đánh giá cao chất lượng thịt và màu sắc đẹp. Với cơ cấu sản phẩm đặc thù và tốc độ tăng trưởng mạnh, Trung Quốc đang trở thành điểm tựa tăng trưởng chính của ngành tôm Việt Nam năm nay, không chỉ nhờ lượng nhập khẩu lớn mà còn vì thị trường này đang mở rộng, ổn định về lượng, tăng về giá trị.
Tình hình nhập khẩu tôm của Trung Quốc trong quý III/2025 khá ổn định. Tính riêng tháng 9, Trung Quốc đã nhập khẩu 66.757 tấn tôm, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ, nâng tổng lượng nhập 9 tháng lên 672.625 tấn, giảm nhẹ 1% so với năm trước. Tuy nhiên, giá trị nhập khẩu lại tăng 8%, đạt 3,53 tỷ USD, cho thấy giá trung bình cao hơn và tỷ trọng sản phẩm cao cấp ngày càng lớn. Ecuador tiếp tục là nhà cung cấp thống lĩnh, chiếm gần ba phần tư tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc, với 501.757 tấn trong 9 tháng, gần như không đổi so với năm ngoái. Ấn Độ đứng thứ hai, phục hồi mạnh trong quý III, đặc biệt trong tháng 9 tăng tới 46% so với cùng kỳ vì các nhà xuất khẩu nước này chuyển hướng sang Trung Quốc sau khi bị Mỹ áp thuế cao. Thái Lan cũng ghi nhận tăng trưởng 20% nhờ tập trung vào các sản phẩm tôm chế biến, tôm hấp chín và sản phẩm giá trị gia tăng phục vụ phân khúc cao cấp.
Các chuyên gia dự báo nhập khẩu tôm của Trung Quốc có thể tăng nhẹ trong quý IV nhờ nhu cầu phục vụ mùa lễ hội và Tết Nguyên đán 2026. Xu hướng tiêu thụ sản phẩm cao cấp như tôm sống, tôm hùm và tôm sú cỡ lớn sẽ tiếp tục dẫn dắt tăng trưởng. Tuy nhiên, rủi ro từ chính sách kiểm soát biên mậu và thay đổi quy định hải quan vẫn là yếu tố cần lưu ý, bởi chỉ một thay đổi nhỏ về truy xuất nguồn gốc hoặc an toàn thực phẩm cũng có thể khiến dòng hàng bị gián đoạn. Thị trường Trung Quốc rộng mở nhưng cũng khó đoán, đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam phải chuyên nghiệp, chuẩn hóa quy trình và theo sát các quy định mới để tận dụng tốt thời cơ.
Tập trung vào phân khúc cao cấp
Theo VASEP, cạnh tranh tại thị trường Trung Quốc đang trở nên gay gắt hơn bao giờ hết. Ecuador và Ấn Độ đang bán mạnh tôm đông lạnh giá thấp cho các kênh nhà hàng bình dân, trong khi Thái Lan và Việt Nam tập trung vào phân khúc cao cấp, chế biến và tươi sống. Việt Nam có lợi thế địa lý gần, giúp giao thương linh hoạt và phản ứng nhanh với nhu cầu ngắn hạn, đồng thời tôm của Việt Nam nổi bật về chất lượng, sự đa dạng và giá trị gia tăng. Tuy nhiên, mức tăng trưởng khiêm tốn 3% của nhóm tôm thẻ chân trắng cho thấy Việt Nam vẫn chịu sức ép lớn ở phân khúc giá rẻ. Để mở rộng thị phần, doanh nghiệp Việt cần chú trọng hơn vào xây dựng thương hiệu, cải thiện bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc và đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật cao của thị trường Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, Hội chợ Thủy sản và Nghề cá Trung Quốc 2025, diễn ra cuối tháng 10 tại Thanh Đảo. Tại Hội chợ, có 15 Doanh nghiệp thủy sản của Việt Nam cùng đồng hành với VASEP tại Gian hàng Quốc gia Việt Nam. Đây là cơ hội quan trọng để doanh nghiệp Việt tiếp cận khách hàng và mở rộng thị phần. Đồng thời cũng là dịp để doanh nghiệp gặp gỡ đối tác, cập nhật xu hướng tiêu dùng, tìm kiếm cơ hội hợp tác và tăng cường nhận diện thương hiệu tại thị trường trọng điểm Trung Quốc.
Trung Quốc được coi là động lực tăng trưởng quan trọng của tôm Việt Nam năm 2025. Tuy nhiên, cơ hội lớn luôn đi kèm thách thức. Thị trường Trung Quốc thay đổi nhanh, chính sách nhập khẩu thường xuyên điều chỉnh và cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Để giữ vững đà tăng và phát triển bền vững, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần tái định vị chiến lược theo hướng chuyên nghiệp, bền vững và giá trị gia tăng cao hơn, từ đó khẳng định vị thế của Tôm Việt trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.
Ngọc Thúy - FICen